Tekst źródłowy strony Grecy w Polsce

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu:

Twój adres IP znajduje się w zakresie adresów, który został zablokowany na wszystkich wiki Wikimedia Foundation.

Blokada została nałożona przez ‪EPIC‬. Podany powód to Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Początek blokady: 09:48, 2 lip 2024
Zakończenie blokady: 09:48, 2 lip 2025

Twój obecny adres IP to 206.189.44.186. Zablokowany zakres to 206.189.32.0/20.

Prosimy o uwzględnienie wszystkich powyższych informacji we wszelkich zapytaniach. Jeśli uważasz, że zostałeś zablokowany przez pomyłkę, możesz znaleźć dodatkowe informacje i instrukcje w globalnej polityce No open proxies.

Aby zakwestionować lub omówić blokadę, proszę wysłać prośbę o jej weryfikację na Meta-Wiki. Możesz również wysłać e-mail do kolejki VRT stewardów na adres stewards@wikimedia.org, podając wszystkie powyższe szczegóły.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

[[Plik:Kalisz cmentarz grecko-prawoslawny.jpg|thumb|[[Cmentarz grecko-prawosławny w Kaliszu]] (2007)]]
'''Grecy w Polsce''' – ogół [[Grecy|Greków]], lub osób greckiego pochodzenia, żyjących w Polsce.

== Historia ==
[[Plik:Могилів-Подільський. Миколаївська церква.jpg|thumb|[[Sobór św. Mikołaja w Mohylowie Podolskim]]]]
Grecy w Polsce osiedlali się od średniowiecza<ref>Topolski Jerzy (red), ''Dzieje Poznania'', tom I cz. 1 do roku 1793, Warszawa-Poznań 1988, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, {{ISBN|83-01-08195-3}}</ref>. W [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]] Grecy zamieszkiwali między innymi [[Lwów]], [[Zamość]], [[Poznań]], [[Mohylów Podolski]], [[Lublin]] i [[Warszawa|Warszawę]]. We Lwowie osiedlali się już w XIV i XV wieku, a w drugiej połowie XVI wieku stanowili zwartą grupę etniczną. Wtedy też z fundacji greckiego kupca [[Konstanty Korniakt|Konstantego Korniakta]] została wzniesiona przy [[Cerkiew Wołoska we Lwowie|cerkwi Wołoskiej]] renesansowa wieża, zwaną wieżą Korniakta. W Zamościu Grecy mogli zamieszkiwać od 1589 roku. W początkach XVII wieku zamojscy Grecy wznieśli drewnianą [[Kościół św. Mikołaja w Zamościu|cerkiew św. Mikołaja]]. W Poznaniu byli obecni najpóźniej od 1590 roku. W 1767 w jednej z kamienic przy [[Stary Rynek w Poznaniu|Starym Rynku]] powstała grecka kaplica [[Prawosławie|prawosławna]]. W Mohylowie Grecy osiedlali się po założeniu miasta przez [[Stefan Potocki (wojewoda bracławski)|Stefana Potockiego]] u schyłku XVI wieku. W 1754 ufundowali tu budowę [[Sobór św. Mikołaja w Mohylowie Podolskim|cerkwi św. Mikołaja]]. W Lublinie, za zgodą króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]], nieliczni lokalni Grecy wznieśli [[Kościół św. Jozafata w Lublinie|cerkiew św. Narodzenia Najświętszej Marii Panny]]. Warszawscy Grecy wznieśli [[Cerkiew Świętej Trójcy na Podwalu w Warszawie|kaplicę prawosławną]] dopiero po [[Rozbiory Polski|rozbiorach Polski]] – w 1818 roku.

Duża fala migracji miała miejsce w latach 1949–1951. Po zakończeniu [[wojna domowa w Grecji|wojny domowej w Grecji]] Polska przyjęła 12&nbsp;tys. Greków i [[Macedończycy|Macedończyków]]<ref name="zakorzenienie">{{Cytuj pismo | autor = Mieczysław Wojecki | tytuł = Przemiany demograficzne społeczności greckiej na Ziemi Lubuskiej w latach 1953-1998 | czasopismo = Zakorzenienie | wydawca = Stowarzyszenia na rzecz Wielości Kultur | wydanie = 6 | wolumin = 4 | data = 1999 | url = http://www.zakorzenienie.most.org.pl/za6/02.htm}}</ref> popierających partyzantkę [[Demokratyczna Armia Grecji|DSE]]. Zorganizowano dla nich [[250 Szpital Wojskowy w Dziwnowie|szpital polowy w Dziwnowie]] na [[Wolin (wyspa)|Wolinie]]. Był to wówczas pierwszy tak duży szpital chirurgii wojennej i rehabilitacji na terenie Polski. Wielu Greków zamieszkało następnie na [[Dolny Śląsk|Dolnym Śląsku]], w tym około 9&nbsp;tys. w Zgorzelcu, oraz w rejonie [[Ustrzyki Dolne|Ustrzyk Dolnych]] ([[Krościenko (województwo podkarpackie)|Krościenko]], [[Jureczkowa]], [[Liskowate]], [[Grąziowa]]). Ponad 3 tysiące osieroconych dzieci greckich trafiło do domów dziecka, głównie w [[Police|Policach]], do momentu odszukania kogoś z ich rodziców, zwykle wśród greckich partyzantów. Rodziców około 500 dzieci nie udało się odszukać, zapewne dzieci te były już sierotami naturalnymi<ref>Mieczysław Wojecki - [https://web.archive.org/web/20180122235107/http://www.ltn.uz.zgora.pl/PDF/rocz04/21.pdf Szkolnictwo Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce po roku 1950], Rocznik Lubuski, tom XXX, cz. I, 2004.</ref>.

W 1953 roku powstał skupiający uchodźców [[Związek Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce im. Nikosa Belojannisa]]<ref name=":16">{{Cytuj |tytuł = Związek Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce im. Nikosa Belojannisa.  Oddział w Zgorzelcu w latach 1954 - 1984 |data dostępu = 2022-04-14 |url = https://www.ap.wroc.pl/odcienie-regionalizmu/_pdf/Zwiazek_Uchodzcow_Politycznych_z_Grecji.pdf}}</ref>.

== Liczebność i rozmieszczenie ==
[[Plik:Cerkiew w Zgorzelcu-2.jpg|thumb|[[Cerkiew Świętych Konstantyna i Heleny w Zgorzelcu]]]]
Według wyników [[Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002|Narodowego Spisu Powszechnego w 2002]] Polskę zamieszkiwało 1404 Greków<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_nsp2002_tabl1.xls |tytuł=Zarchiwizowana kopia |data dostępu=2011-08-12 |archiwum=https://web.archive.org/web/20110812095632/http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_nsp2002_tabl1.xls |zarchiwizowano=2011-08-12 }}</ref>. Spis wykazał też 2793 obywateli polskich, urodzonych w Grecji. [[Język grecki|Języka greckiego]] w kontaktach domowych używało 3166 osób, spośród których 2759 legitymowało się polskim obywatelstwem<ref>Tę istotną informację, także ze spisu powszechnego 2002, pominiętą w roczniku statystycznym przytacza wydawnictwo Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. [https://web.archive.org/web/20101106225937/http://www.igipz.pan.pl/wydaw/monografie_5.htm Andrzej Gawryszewski, ''Ludność Polski w XX wieku'', s. 317]</ref>. Z badań [[Polska Akademia Nauk|PAN]] wynika też, że przeważają rodziny mieszane (grecko-polskie).

Największe skupiska Greków w Polsce występowały we Wrocławiu (200 osób), [[Police (gmina)|gminie Police]] i w [[Zgorzelec|Zgorzelcu]] (po 55 osób), w [[Świdnica|Świdnicy]] (40 osób), w [[Ustrzyki Dolne (gmina)|gminie Ustrzyki Dolne]] (24 osoby) w [[Bielawa|Bielawie]] (14 osób)<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_nsp2002_tabl4.xls |tytuł=Zarchiwizowana kopia |data dostępu=2012-01-17 |archiwum=https://web.archive.org/web/20120117124849/http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_nsp2002_tabl4.xls |zarchiwizowano=2012-01-17 }}</ref> oraz [[Bielsko-Biała|Bielsku-Białej]] (kilkanaście osób)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.bielsko.biala.pl/aktualnosci/35293/zorba-dla-wlokniarzy-cz-i | tytuł = Zorba dla włókniarzy | autor = Maciej Chrobak | data = 2017-07-05 | opublikowany = bielsko.biala.pl | data dostępu = 2018-08-08}}</ref>. Osoby urodzone i wychowane w Polsce przez pierwsze lata pobytu są postrzegane w Grecji jako obce kulturowo, „Polacy”<ref>[http://www.zjazd-pts.uz.zgora.pl/ab_mucha.html#ab_6 Maria Środoń, ''Identyfikacja narodowa i walencja kulturowa Greków urodzonych w Polsce'']</ref>.

Według [[Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011|Narodowego Spisu Powszechnego w 2011]] 3600 osób zadeklarowało narodowość grecką, z czego 1083 jako pierwszą (w tym 657 jako jedyną). 2858 spośród osób deklarujących narodowość grecką zadeklarowało jednocześnie narodowość polską. 1609 osób zadeklarowało używanie języka greckiego w domu, z czego aż 943 osoby zadeklarowały jednocześnie jedynie polską identyfikację narodową. 928 osób wskazało na język grecki jako język ojczysty<ref>http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_ludnosc_stan_str_dem_spo_NSP2011.pdf</ref>.

== Przedstawiciele ==
=== I Rzeczpospolita ===
* [[Piotr Arkudiusz]] – teolog 
* [[Konstanty Korniakt]] – lwowski kupiec
* [[Zofia Potocka]] – kurtyzana

=== XIX wiek ===
* [[Jan Konstanty Żupański]] – poznański księgarz i wydawca

=== XX wiek ===
* [[Apostolis Anthimos]] – muzyk
* [[Nikos Belojanis]] – działacz społeczny i organizator [[Komunistyczna Partia Grecji|KPG]], przez prawie rok przebywający w Polsce jako uchodźca. W 1950 wrócił do Grecji, gdzie został stracony (jego proces poruszył opinię publiczną wielu krajów świata).
* [[Nikos Chadzinikolau]] – pisarz
* [[Ares Chadzinikolau]] – muzyk
* [[Mikis Cupas]] – muzyk zespołu [[Wilki (zespół muzyczny)|Wilki]]
* Andrzej Cyrikas - pastor protestancki
* [[Michał Hrisulidis]] – artysta malarz i scenograf
* [[Niki Ikonomu]] – wokalistka zespołów [[Filipinki]] i [[Pro Contra]]
* Stathis Jeropulos – artysta malarz, plastyk, projektant mody
* [[Kostek Joriadis]] – muzyk
* [[Thanasis Kamburelis]] – matematyk, informatyk, pedagog, kierownik zespołu konstrukcyjnego komputerów serii Odra, wraz z żoną współautor ''Podręcznego słownika polsko-greckiego'' i takiegoż grecko-polskiego ([[Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”]])
* [[Grzegorz Kostrzewa-Zorbas]] – politolog, dziennikarz, polityk
* [[Milo Kurtis]] – muzyk
* [[Christos Mandzios]] – [[Rzeźbiarstwo|rzeźbiarz]], wykładowca [[Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu|Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu]]
* Dimos Milopoulos – brat Eleni, artysta malarz, plastyk 
* [[Ewdoksia Papuci-Władyka]] - archeolog
* [[Telemach Pilitsidis]] – artysta malarz, pisarz
* [[Paulos Raptis]] – [[tenor]] operowy
* [[Nikos Rusketos]] – muzyk 
* [[Maja Sikorowska]] – piosenkarka
* [[Jorgos Skolias]] – muzyk
* [[Karina Skrzeszewska]] – śpiewaczka operowa
* [[Theofilos Wafidis]] – restaurator
* [[Ilias Wrazas]] – filozof, poeta, muzyk, wykładowca akademicki, autor książek
* [[Nikos Tavlas]] – lekarz kardiolog
* [[Eleni|Eleni Tzoka]] (Eleni) – piosenkarka

== Działalność w Polsce ==
W Zgorzelcu w latach 2001 i 2002 społeczność grecka współfinansowała budowę [[Cerkiew Świętych Konstantyna i Heleny w Zgorzelcu|cerkwi śś. Konstantyna i Heleny]].

27 kwietnia 2007 powstało Stowarzyszenie Greków w Polsce „Odyseas”<ref>{{Cytuj stronę |url=http://odysseas.pl/component/content/category/2-glowna |tytuł=Odyseas – Stowarzyszenie Greków w Polsce |data dostępu=2012-03-28 |archiwum=https://web.archive.org/web/20131105131320/http://odysseas.pl/component/content/category/2-glowna |zarchiwizowano=2013-11-05 }}</ref> a 15 grudnia 2008 powstało Towarzystwo Greków w Łodzi<ref>[http://www.tgwl.za.pl Strona Towarzystwa Greków w Łodzi]</ref>.

Miejski Dom Kultury w Zgorzelcu organizuje latem międzynarodowe festiwale piosenki greckiej.

== Zobacz też ==
Grecki [[obóz jeniecki w Görlitz (1914–1919)]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Mniejszości}}

[[Kategoria:Grecy w Polsce| ]]
[[Kategoria:Historia Grecji]]

Szablony użyte w tym artykule:

Szablon:Cytuj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Cytuj pismo (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Szablon:Cytuj pismo/tytuł (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:Cytuj stronę (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:ISBN (edytuj)
Szablon:Mniejszości (edytuj)
Szablon:Navbox/styles.css (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Przypisy (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Szablon nawigacyjny (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Moduł:Cytuj (edytuj)
Moduł:Cytuj/dane (edytuj)
Moduł:Cytuj/dostęp (edytuj)
Moduł:Cytuj/firewall (edytuj)
Moduł:ISBN (edytuj)
Moduł:Navbox (edytuj)
Moduł:Navbox/printer/default (edytuj)
Moduł:Navbox/res (edytuj)
Moduł:Sprawdź (edytuj)
Moduł:String (edytuj)

Wróć do Grecy w Polsce.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Grecy_w_Polsce”