Tekst źródłowy strony Alopias superciliosus

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu:

Twój adres IP znajduje się w zakresie adresów, który został zablokowany na wszystkich wiki Wikimedia Foundation.

Blokada została nałożona przez ‪EPIC‬. Podany powód to Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Początek blokady: 09:48, 2 lip 2024
Zakończenie blokady: 09:48, 2 lip 2025

Twój obecny adres IP to 206.189.44.186. Zablokowany zakres to 206.189.32.0/20.

Prosimy o uwzględnienie wszystkich powyższych informacji we wszelkich zapytaniach. Jeśli uważasz, że zostałeś zablokowany przez pomyłkę, możesz znaleźć dodatkowe informacje i instrukcje w globalnej polityce No open proxies.

Aby zakwestionować lub omówić blokadę, proszę wysłać prośbę o jej weryfikację na Meta-Wiki. Możesz również wysłać e-mail do kolejki VRT stewardów na adres stewards@wikimedia.org, podając wszystkie powyższe szczegóły.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

{{wyróżnienie|DA}}{{tytuł kursywą}}{{Zwierzę infobox
 |nazwa zwyczajowa       = 
 |nazwa łacińska         = ''Alopias superciliosus''
 |TSN                    = 159921
 |zoolog                 = [[Richard Thomas Lowe|Lowe]], 1841{{r|Lowe}}
 |okres istnienia        = {{okres istnienia grupy organizmów 2|16|0}}
 |grafika                = Alopia super.JPG
 |opis grafiki           = 
 |alt grafiki            = 
 |typ                    = [[strunowce]]
 |podtyp                 = [[kręgowce]]
 |gromada                = [[ryby chrzęstnoszkieletowe]]
 |podgromada             = [[spodouste]]
 |infragromada           = [[Euselachii]]
 {{Wstaw takson|[[Selachii]]}}
 |nadrząd                = [[Galeomorphi]]
 |rząd                   = [[lamnokształtne]]
 |rodzina                = [[kosogonowate]]
 |rodzaj                 = ''[[Alopias]]''
 |gatunek                = '''''Alopias superciliosus'''''
 |synonimy               = 
 |status IUCN            = VU
 |IUCN id                = 161696
 |mapa występowania      = Bigeye Thresher.png
 |wikispecies            = Alopias superciliosus
 |commons                = Category:Alopias superciliosus
}}
'''''Alopias superciliosus''''' – gatunek [[Woda morska|morskiej]] [[Ryby chrzęstnoszkieletowe|ryby chrzęstnoszkieletowej]], [[Lamnokształtne|lamnokszałtnej]] z rodziny [[Kosogonowate|kosogonowatych]] (Alopiidae). Występuje w wodach [[Wszechocean|wszechoceanu]]. Płat górny [[płetwy]] ogonowej jest długi jak reszta ciała. Rekina cechują też bardzo duże [[Oko|oczy]], które rozciągnięte przechodzą na stronę grzbietową. ''A. superciliosus'' [[Pomiary ryb|osiąga maksymalnie]] 488&nbsp;cm długości ciała. 

Gatunek [[Pelagial|epipelagiczny]], [[Strefa nerytyczna|nerytyczny]], ale także [[Epifauna|epibentosowy]]. Odżywia się rybami otwartej toni ([[śledziowate]], [[makrelowate]]) oraz dennymi ([[morszczukowate]]), które ogłusza za pomocą uderzeń swego ogona. Młode zjadają [[Jajo (biologia)|jaja]] oraz według części źródeł swoje rodzeństwo. Samica wydaje na świat zwykle dwa młode, czasem cztery. 

Gatunek nie jest groźny dla człowieka, ludzie zaś stanowią główne zagrożenie dla niego. Jego [[mięso]] [[Suszenie żywności|suszone]], [[Wędzenie|wędzone]] i świeże, dodatkowo przyprawione [[Sól kuchenna|solą kuchenną]] jest przeznaczone do konsumpcji, z płetwy przygotowywana jest [[zupa z płetwy rekina]], skóra jest stosowana jako [[Skóra (surowiec)|surowiec]], a [[tran]] jest źródłem [[Witaminy|witamin]]; od lat 60. i 70. XX wieku znajduje się go jako [[przyłów]] w połowach [[Tuńczyki|tuńczyków]] i [[Żaglicowate|marlinów]]. Przez [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody]] (IUCN) został sklasyfikowany w kategorii [[Gatunek narażony|gatunku narażonego]] (VU – ''Vulnerable''). Nie jest znana dokładna liczebność populacji, a trend populacji wydaje się być spadkowy.

== Taksonomia i zapis kopalny ==
Gatunek został naukowo opisany według [[Binominalne nazewnictwo gatunków|binominalnego nazewnictwa gatunków]] w 1841{{r|CAS}}{{r|FB}}{{r|itis}}{{r|iucn}} przez [[Richard Thomas Lowe|Richarda Thomasa Lowe]], chociaż niektóre źródła jako datę pierwszego opisu podają rok 1839{{r|Castro}}{{r|SW}}. Autor początkowo nadał gatunkowi nazwę ''Alopecias superciliosus'', a jego opis zamieszczono w czasopiśmie „Proceedings of the Zoological Society of London”{{r|CAS}}. Jako [[miejsce typowe]] [[Holotyp|holotypu]] wskazano [[Madera|Maderę]] na północnym [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]]{{r|CAS}}. Obecnie prawidłowa nazwa dla gatunku to ''Alopias superciliosus''{{r|CAS}}. W 1935 H. Nakamura opisał nowy gatunek rekina, któremu nadał nazwę ''Alopias profundus'', a jako miejsce typowe wskazał sklep w mieście [[Su’ao]], na wschodnim wybrzeżu [[Tajwan (wyspa)|Tajwanu]]{{r|CAS}}. Obecnie jednak przez większość autorów jest on uznawany za [[Synonim (taksonomia)|synonim]] ''A. superciliosus''{{r|CAS}}. Oprócz tego gatunku do rodzaju ''[[Alopias]]'' przynależą też: ''[[Alopias pelagicus|A. pelagicus]]'' i [[kosogon]] (''A. vulpinus''){{r|FB2}}.

Badania pod kierownictwem Blaise Eitner w 1995 polegające na zbadaniu [[Allozymy|allozymów]] u gatunków w obrębie rodzaju ''Alopias'' ujawniły, że gatunek ten jest [[Grupa siostrzana|siostrzany]] dla ''A. pelagicus''{{r|Copeia}}. Jednakże z badań z 2018 wynika, że dla ''A. pelagicus'' najbliższym krewnym jest ''A. vulpinus''{{r|doane}}. Porównanie cech diagnostycznych [[Zęby|zębów]] [[Lamnokształtne|lamnokształtnych]] (Lamniformes) wskazuje dla całej grupy ''Alopias'' jako najbliższego krewnego [[Wymieranie|wymarły]] [[Kreda (okres)|kredowy]] gatunek rekina, [[Cretoxyrhina|''Cretoxyrhina mentelii'']]{{r|Shimada}}.

[[Skamieniałości]] ''A. superciliosus'' znaleziono w [[Miocen|mioceńskich]] osadach [[Japonia|Japonii]], datowanych na 16–11,6 milionów lat{{r|LMCFFJ}}.

Nazwa „''Alopias''” pochodzi od ''Alṓpēx'' ([[Język grecki|Gr]]. ἀλώπηξ), co dosłownie oznacza [[lis]]a; jest to odniesienie do antycznego „rekina-lisa”{{r|etyfish}}, który jakoby słynął ze swojej przebiegłości (starożytni wierzyli, że kiedy chwycił przynętę, starał się dosięgnąć żyłki, którą odgryzał i w ten sposób uciekał){{r|FB}}. Epitet gatunkowy „superciliosus” oznacza „z brwiami”<ref>{{The Key to Scientific Names|nazwa=Superciliosus|data dostępu=10.09.2023}}</ref>. Nakamura nadał swojemu nowo opisanemu gatunkowi epitet „''profundus''”, ponieważ wierzył, że ten żyje na głębokich wodach, w przeciwieństwie do ''A. pelagicus'', który miał żyć w górnych warstwach toni wodnej{{r|etyfish}}. Angielskie „''bigeye''” oznacza „wielkooki” i odnosi się do dużych oczu tego gatunku; wyraz „''thresher''” pochodzi od czasownika „''to thresh''”, co można tłumaczyć jako „młócić zboże ([[Cep (narzędzie)|cepem]])” – prawdopodobnie odzwierciedla to wygląd lub „sposób używania” ogona{{r|Castro}}. Na [[Kuba|Kubie]] oraz w [[Meksyk|Meksyku]] ''A. superciliosus'' nazywany jest „''Zorro''”, a także „''Tiburón zorro''” i obie te nazwy oznaczają „lisa” oraz „rekina-lisa”{{r|Castro}}. W Meksyku jest też znany pod innymi nazwami, np. „''Coludo prieto''” oraz „''Tiburón grillo''”; proponowana przez A.F.S. nazwa „''Tiburón zorro ojón''” nie jest używana{{r|Castro}}.
== Występowanie ==
Ryba żyje [[Gatunek kosmopolityczny|kosmopolitycznie]] w wodach [[Wszechocean|wszechoceanu]]{{r|Castro}}. W [[Ocean Atlantycki|Oceanie Atlantyckim]] występuje u wybrzeży (od zachodu): od [[Nowy Jork|Nowego Jorku]] do [[Floryda|Florydy]] ([[Stany Zjednoczone]]), [[Bahamy|Bahamów]], [[Kuba|Kuby]], [[Wenezuela|Wenezueli]] oraz południowej [[Brazylia|Brazylii]]; od wschodu: wody [[Portugalia|Portugalii]] wraz z [[Madera (wyspa)|Maderą]], [[Senegal]]u, [[Gwinea|Gwinei]] przez [[Sierra Leone]], [[Angola|Angoli]]; w zachodnim [[Ocean Indyjski|Oceanie Indyjskim]] żyje niedaleko: [[Madagaskar]]u i wybrzeży [[Afryka Południowa|Afryki Południowej]]; w [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]] występuje blisko wybrzeży: południowej [[Japonia|Japonii]], [[Tajwan (prowincja Republiki Chińskiej)|Tajwanu]], [[Nowa Kaledonia|Nowej Kaledonii]], [[Australia (kontynent)|Australii]] (północno-zachodniej części) oraz [[Nowa Zelandia (archipelag)|Nowej Zelandii]]; na wschodzie żyje od [[Hawaje (archipelag)|Hawajów]], do południowej [[Kalifornia|Kalifornii]] (USA) oraz zachodnich [[Galapagos|wysp Galapagos]]{{r|SW}}. Stwierdzona została w morzach i zatokach, takich jak: [[Morze Śródziemne]], [[Morze Arabskie]], [[Zatoka Kalifornijska]] i [[Zatoka Meksykańska]]{{r|CAS}}{{r|SW}}. [[Plik:Alopias superciliosus hooked.jpg|mały|Sztuka ''Alopias superciliosus'' złowiona na haczyk.|lewo]]
[[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] rozróżnia 2 typy miejsc: tam, gdzie ten gatunek prawdopodobnie występuje i gdzie ma się pewność co do jego występowania.

Do tych pierwszych należą wody: [[Albania|Albanii]], [[Samoa Amerykańskie|Amerykańskiego Samoa]], [[Arabia Saudyjska|Arabii Saudyjskiej]], [[Bangladesz]]u, [[Benin]]u, [[Chile]], [[Chorwacja|Chorwacji]], [[Cypr]]u, [[Dżibuti]], kontynentalnego terytorium [[Ekwador]]u, [[Egipt]]u, [[Erytrea|Erytrei]], [[Fidżi]], [[Grecja|Grecji]], [[Guam]]u, Hawajów, [[Izrael]]a, [[Kamerun|Kamerunu]], [[Mikronezja|Mikronezji]], [[Mjanma|Mjanmy]], [[Namibia|Namibii]], [[Niue]], [[Norfolk (terytorium)|Norfolk Island]], [[Mariany Północne|Marian Północnych]], [[Palau]], [[Papua-Nowa Gwinea|Papui-Nowej Gwinei]], [[Peru]], [[Polinezja Francuska|Polinezji Francuskiej]], [[Samoa]], [[Syria|Syrii]], [[Tajlandia|Tajlandii]], [[Togo]], [[Tokelau]], [[Tonga]], [[Tunezja|Tunezji]], [[Turcja|Turcji]], [[Tuvalu]], [[Vanuatu]], a także [[Wallis i Futuna|Wallis i Futuny]], [[Wyspy Cooka|Wysp Cooka]], [[Wyspy Kokosowe|Wysp Kokosowych]], [[Wyspy Salomona|Wysp Salomona]], [[Wyspy Marshalla|Wysp Marshalla]] i [[Wyspa Wielkanocna|Wysp Wielkanocnych]]{{r|iucn}}.

Kosogonowaty ten występuje na pewno u wybrzeży: [[Algieria|Algierii]], [[Andamany|Andamanów]], [[Angola|Angoli]], [[Anguilla]], [[Antigua i Barbuda|Antigui i Barbudy]], [[Aruba|Aruby]], Australii, Bahamów, [[Barbados]]u, [[Belize]], [[Bermudy|Bermudów]], [[Bonaire]], [[Sint Eustatius]] i [[Saba (terytorium)|Saby]], [[Bośnia i Hercegowina|Bośni i Hercegowiny]], Brazylii, [[Brunei]], [[Czagos]] (archipelag), [[Geografia Republiki Zielonego Przylądka|Wysp Zielonego Przylądka]], [[Kambodża|Kambodży]], [[Kanada|Kanady]], [[Kajmany (wyspy)|Kajmanów]], [[Chiny|Chin]], kontynentalnej [[Kolumbia|Kolumbii]] oraz terytorium wyspiarskiej Kolumbii, [[Komory|Komorów]], [[Kongo]], [[Kostaryka|Kostaryki]], [[Kuba|Kuby]], [[Curaçao]], [[Wybrzeże Kości Słoniowej|Kości Słoniowej]], [[Spratly|Spratlejów]], [[Dominikana|Dominikany]], Galápagos, [[Salwador]]u, [[Gwinea Równikowa|Gwinei Równikowej]] i [[Annobón]], [[Francja|Francji]] oraz [[Wyspa Clippertona|Wyspy Clippertona]], [[Gujana Francuska|Gujany Francuskiej]], [[Gabon]]u, [[Gambia|Gambii]], [[Ghana|Ghany]], [[Grenada|Grenady]], [[Gwadelupa|Gwadelupy]], [[Gwatemala|Gwatemali]], Gwinei, [[Gwinea Bissau|Gwinei-Bissau]], [[Gujana|Gujany]], [[Haiti]], [[Honduras]]u, [[Hongkong]]u, [[Andamany|Andamanów]], [[Indonezja|Indonezji]], [[Iran]]u, [[Irlandia|Irlandii]], [[Włochy|Włoch]], [[Jamajka|Jamajki]], Japonii, [[Kenia|Kenii]], [[Kiribati]], [[Liban]]u, [[Liberia|Liberii]], [[Libia|Libii]], [[Makau]], Madagaskaru, [[Malediwy|Maldiwów]], [[Malta|Malty]], [[Martynika|Martiniki]], [[Mauretania|Mauretanii]], [[Mauritius]]u, [[Majotta|Majotty]], [[Meksyk]]u, [[Monako]], [[Czarnogóra|Czarnogóry]], [[Montserrat]], [[Maroko|Maroka]], [[Mozambik]]u, [[Nauru]], Nowej Kaledonii, Nowej Zelandii, [[Nikaragua|Nikaragui]], [[Nigeria|Nigerii]], [[Oman]]u, [[Pakistan]]u, [[Panama|Panamy]], [[Filipiny|Filipin]], Portugalii ([[Azory|Azorów]], Portugalii kontynentalnej, Madery, [[Wyspy Selvagens]]), [[Portoryko]] wraz z [[Navassa]], [[Reunion]]u, [[Saint-Barthélemy|Saint Barthélem]], [[Saint Kitts i Nevis]], [[Saint Lucia]], [[Saint-Martin|Saint Martin]], [[Saint-Pierre i Miquelon|Saint Pierre i Miquelon]], [[Saint Vincent]] i [[Grenadyny|Grenadynów]], [[Senegal]]u, [[Seszele|Seszelów]], [[Sierra Leone]], [[Singapur]]u, [[Sint Maarten (wyspa)|Sint Maarten]], [[Słowenia|Słowenii]], [[Somalia|Somalii]], Afryki Południowej, [[Wyspy Kanaryjskie|Wysp Kanaryjskich]] i kontynentalnej [[Hiszpania|Hiszpanii]], [[Sri Lanka|Sri Lanki]], [[Sudan]]u, [[Surinam]]u, Tajwanu, [[Chińska Republika Ludowa|Chińskiej Republiki Ludowej]], Tanzanii, [[Timor Wschodni|Timoru Wschodniego]], [[Trynidad i Tobago|Trinidadu i Tobago]], [[Turks i Caicos]], [[Zjednoczone Emiraty Arabskie|Zjednoczonych Emiratów Arabskich]], [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], USA ([[Johnston (terytorium)|Johnston]], [[Wake]], [[Howland]], [[Baker (terytorium)|Baker]], [[Midway]] i także wielu innych [[atol]]i), [[Urugwaj]]u, [[Wenezuela|Wenezueli]], [[Wietnam]]u, [[Wyspy Dziewicze|Wysp Dziewiczych]] i [[Brytyjskie Wyspy Dziewicze|Brytyjskich Wysp Dziewiczych]], [[Sahara Zachodnia|Sahary Zachodniej]], a także [[Jemen]]u{{r|iucn}}.

== Morfologia ==
[[Plik:Alopias superciliosus.jpg|lewo|mały|Wyłowiony okaz]]Jest to stosunkowo duży przedstawiciel rodziny kosogonowatych (Alopiidae){{r|FB}}; różne źródła często wyolbrzymiają wymiary ciała tego rekina{{r|Castro}}. W ''Sharks of the World'' Leonarda Compagno wspomina się o tym gatunku jako [[Pomiary ryb|osiągającym maksymalnie]] 461&nbsp;cm długości{{r|SW}}, IUCN twierdzi, że rekin może osiągać 484&nbsp;cm długości całkowitej, a [[FishBase]] opierając się na IGFA jako maksymalną długość uznaje 488&nbsp;cm długości całkowitej{{r|FB}}. Raporty z XX wieku mówią, że najmniejszy odłowiony samiec osiągał 270&nbsp;cm, a największy 400&nbsp;cm, natomiast najmniejsza samica mierzyła 350&nbsp;cm, a największa 430&nbsp;cm{{r|SW}}. W 1981 wyłowiono u wybrzeży Nowej Zelandii okaz mierzący 4,9&nbsp;m{{r|BSR}}. W 1948 Bigelow i Schroeder bazując na wielkości szczęk okazu z Kuby, ustalili, że osiągał 548&nbsp;cm (18 stóp), co jednak podaje się w wątpliwość, z uwagi na to, że jest to anegdota nie poparta żadnymi dowodami{{r|Castro}}. [[Noworodek|Noworodki]] osiągają 64–106&nbsp;cm, dobrze wykształcone [[Płód|płody]] mają zwykle 105–106&nbsp;cm{{r|SW}}. [[Samiec|Samce]] [[Dojrzałość płciowa|dojrzewają płciowo]] przy całkowitej długości ciała 245–300&nbsp;cm, [[Samica|samice]] 282–355&nbsp;cm, acz nawet co do tego są wątpliwości, ponieważ inne dane mówią, że ''A. superciliosus'' dojrzewa, gdy osiągnie długość 154–341&nbsp;cm{{r|FB}}. 

[[Plik:Alopias superciliosus head.jpg|mały|Charakterystyczny wygląd głowy „od góry”]]Gatunek może ważyć do 363,8&nbsp;kg{{r|FB}}. Samce o długościach 160, 321, 340&nbsp;cm ważyły kolejno: 10, 126, 123&nbsp;kg; samice mierzące 177, 299, 304, 326, 351, 394, 395&nbsp;cm osiągały kolejno wagę: 12,5, 85, 73, 102, 134, 193, 209&nbsp;kg{{r|Castro}}.

Rekiny te cechuje długi, przypominający [[rzemień]], płat górny [[Płetwa|płetwy]] ogonowej, który osiąga 50% długości ciała rekina{{r|Castro}}, ale potrafi być też tak długi jak całe ciało rekina{{r|FB}}{{r|SW}}. Płat dolny również jest dobrze wykształcony, ale krótszy{{r|FB}}. Pierwsza płetwa grzbietowa jest przesunięta do tyłu, co nie występuje u innych gatunków kosogonów{{r|FB}}. Płetwy piersiowe zagięte (sierpowate), o szerokich końcówkach{{r|SW}}. Duże oczy (osiągające średnicę 10&nbsp;cm u dużych osobników{{r|Castro}}), kierują się do góry{{r|SW}}. Autorzy opisują wcięte czoło{{r|FB}} i długi, bulwiasty pysk{{r|SW}}. Średniej wielkości zęby{{r|SW}}. Samce mają zęby z długimi, smukłymi guzkami ze stożkowatymi końcówkami i gładkimi krawędziami; zęby samic są z wąskimi, przypominającymi ostrza guzkami o gładkich krawędziach{{r|Castro}}. U obu płci przednie zęby są wyprostowane i symetryczne, podczas gdy inne zakrzywiają się w kierunku kącików ust{{r|Castro}}. Bruzdy wargowe nieobecne{{r|SW}}. [[Odontoda|Zęby skórne]] (odontoda) o ostrym zakończeniu, prostej budowy, minimalnie zachodzą na siebie{{r|Castro}}. Przez ciało (nad [[Skrzela (anatomia)|szparami skrzelowymi]]) przebiega głęboki rowek, który zaczyna się od głowy{{r|Castro}}.

Wierzch ciała jest purpurowoszary{{r|FB}}, czasem fioletowobrązowawy albo szarawobrązowawy; nocą osobniki ''Alopias superciliosus'' przybierają barwę srebrzystobrązową, a boki zdobią fioletowo–złote oznaczenia{{r|Castro}}. Spód ciała kremowy, biały, bądź żółtawy{{r|Castro}}{{r|FB}}; barwa ta nie dociera do nasad płetw piersiowych{{r|SW}}. Tylne końcówki płetw piersiowych i brzusznych, a czasem również płetwa grzbietowa ciemna{{r|FB}}. Ciało martwych osobników szybko blaknie, stając jest ciemne, fioletowawobrązowe, w późniejszym czasie staje się prawie czarne{{r|Castro}}. Dotknięcie lub rozdrapanie skóry powodują, że barwa zanika{{r|Castro}}.

W oczach stwierdzono rozwiniętą [[Sieć dziwna|sieć dziwną]] (łac. ''rete mirabile''). Chociaż nie przeprowadzono bezpośrednich pomiarów temperatury oczu, struktury te są prawdopodobnie wymiennikami ciepła; najprawdopodobniej pozwalają zachowywać ciepło oczu i zapewniać im temperaturę wyższą niż reszty ciała. Wszystko to sugeruje, że ''A. superciliosus'' jest [[Zwierzę stałocieplne|gatunkiem stałocieplnym]] podobnie jak inne lamnokształtne; niewiele jednak o tym wiadomo{{r|Castro}}.

Od pokrewnych gatunków (''A. pelagicus'' i ''A. vulpinus'') różni się swoimi wielkimi oczami, rowkiem przechodzącym przez ciało i dwukrotnie mniejszą liczbą zębów{{r|Castro}}.<gallery>
Plik:Alopias superciliosus male teeth3.jpg|Kształt zębów samca
Plik:Alopias superciliosus female teeth3.jpg|Kształt zębów samicy
Plik:Alopias superciliosus female teeth.jpg|Szczęki i żuchwa samicy
Plik:Alopias superciliosus male teeth.jpg|Szczęki i żuchwa samca
</gallery>

== Ekologia ==
[[Migracje ryb|Gatunek wędrowny]]{{r|CAS}}, żyjący w wodach tropikalnych{{r|SW}}{{r|CAS}} i umiarkowanych{{r|FB}}. Dawniej przypuszczano, że gatunek jest mezopelagiczny, głębokowodny – dowodem na to miały być jego ubarwienie (typowe dla [[Ryby głębinowe|ryb głębinowych]]; taka barwa skóry spotykana była u martwych okazów) i duże oczy{{r|Castro}}. Obecnie wiadomo, że żyje w [[Strefa nerytyczna|strefie nerytycznej]], [[pelagial]]u, epipelagialu i [[Epifauna|epibentosu]], blisko [[Szelf kontynentalny|szelfu kontynentalnego]], na głębokościach zwykle 0–100&nbsp;m, do 730&nbsp;m,{{r|FB}} wedle innych źródeł schodzić może na głębokość 955&nbsp;m [[p.p.m.]] Bardzo rzadko zapuszcza się wód lądowych, są to wyłącznie samice – spotkany został na [[Mielizna|mieliznach]] na Florydzie i [[Myrtle Beach]] ([[Karolina Południowa]]), wspominano o okazie, który przypłynął do [[Ujście rzeki|ujścia rzeki]] [[Saloum (rzeka)|Saloum]] ([[Senegal]]){{r|Castro}}.

[[Plik:Alopias superciliosus embryos nefsc.jpg|mały|Embriony ''Alopias superciliosus'']]
''A. superciliosus'' odżywia się innymi [[Ryby|rybami]] pelagialu oraz [[Głowonogi|głowonogami]]{{r|SW}}, w mniejszym stopniu [[Skorupiaki|skorupiakami]]{{r|feed}}. W skład diety tego gatunku wymienia się m.in.: [[żaglonowate]] (Alepisauridae), [[makrelowate]] (Scombridae), [[śledziowate]] (Clupeidae), małe okazy ryb określanych nazwą ''billfish'' (tj. [[Miecznikowate (ryby)|mieczniki]] oraz [[żaglicowate]]), w diecie dopatrzono się także dennych ryb, jak [[morszczukowate]] (Merlucciidae), [[Witlinek|witlinki]] (''Merlangius merlangus''){{r|BSR}}, oraz [[kałamarnice|kałamarnic]]{{r|SW}} (np. [[strzalikowate]]{{r|BSR}}). Analiza treści [[Żołądek|żołądka]] tego gatunku u wybrzeży Meksyku oraz Stanów Zjednoczonych wykazała w 23 żołądkach poszczególnych okazów 20 taksonów zwierząt, z czego 10 grup [[Ryby kostnoszkieletowe|ryb kostnych]], takich jak [[Paralepididae]] (które stanowiły największy procent diety), [[morszczuk oregoński]] (''Merluccius productus''), [[sajra]] (''Cololabis saira''), [[makrela japońska]] (''Scomber japonicus''), [[sardela kalifornijska]] (''Engraulis mordax''), 8 taksonów głowonogów, przy czym [[kałamarnica Humboldta]] (''Dosidicus gigas'') i przedstawiciele rodzaju ''[[Gonatus]]'' były najliczniejsze, pozostałe 2 taksony to przedstawiciele skorupiaków{{r|feed}}. W Morzu Śródziemnym ściśle związany ze szkółkami [[Tazar marun|tazara maruna]] (''Auxis rochei''){{r|BSR}}. 

Swoje ofiary ''A. superciliosus'' najprawdopodobniej ogłusza uderzeniami płatu górnego płetwy ogonowej, na co wskazują stwierdzenia osobników tego gatunku zahaczonych ogonem na taklach{{r|SW}}.

Nie ma określonego czasu okresu rozrodczego albo rodzenia dla tego gatunku{{r|FB}}. Ogólnie gatunek ten ma słabą zdolność rozrodczą{{r|iucn}}, a samica podczas swojego życia [[Poród|wydaje na świat]] tylko 20 młodych{{r|chen}}. Parowanie przebiega w charakterystycznym uścisku{{r|FB}}. [[Ciąża]] trwa 12 miesięcy{{r|iucn}}. [[Zarodek|Embriony]] są owofagami, po absorpcji [[Pęcherzyk żółciowy|pęcherzyka żółciowego]] zjadają [[Jajo (biologia)|jaja]] produkowane przez ich matkę{{r|FB}}; nie będąc przy tym [[Kanibalizm|kanibalami]] wobec swego rodzeństwa, chociaż niektóre publikacje twierdzą{{r|SW}}, że zarodki jedzą swoich krewnych. Samica rodzi zwykle dwa młode, ale ich liczba może dochodzić nawet do czterech{{r|SW}}. ''A. superciliosus'' dożywa maksymalnie do 20 lat, co zostało poparte obserwacjami samic u wód Tajwanu; oszacowano jednak, że gatunek ten dojrzewa w wieku 9 lat, a może dożyć do nawet 28 lat{{r|iucn}}. Długość pokolenia wynosi 18,5 lat{{r|iucn}}.

== Status ==
[[Plik:Alopias superciliosus bycatch.jpg|mały|Osobnik ''A. superciliosus'', który został wyłowiony jako przyłów|lewo]]
[[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody]] (IUCN) uznaje ''Alopias superciliosus'' za [[gatunek narażony]] na wyginięcie (VU – ''Vulnerable''), nieprzerwanie od 2009{{r|iucn}}. Liczebność populacji nie została precyzyjnie oszacowana, a trend populacji uznaje się za spadkowy{{r|iucn}}. Został uwzględniony w II załączniku [[Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem|Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami]] (CITES){{r|FB}}.

Obserwacje z wybrzeży Stanów Zjednoczonych w latach 1992–2013 wykazały, że liczebność tego gatunku w północno-zachodnim Atlantyku ustabilizowała się, zauważając jednocześnie, że presja połowowa występowała przez dwie dekady przed 1992 i że liczebność populacji prawdopodobnie ustabilizowała się w mniejszej liczbie niż cała, niewykorzystana [[Biomasa (ekologia)|biomasa]]{{r|iucn}}. Analiza trendów tego samego szeregu czasowego dla lat 1992–2013 (22 lata) wykazała roczne stopy redukcji wynoszące 3,1%, co jest zgodne z szacunkową medianą redukcji wynoszącą 83,1% w ciągu trzech pokoleń{{r|iucn}}. Na południowym Atlantyku dane CPUE z floty taklowej wykazały ogólną tendencję spadkową od 1971 do 2001, jednakże dane te nie zostały uznane za wiarygodne{{r|iucn}}.

Ocena ryzyka dla zrównoważonego rozwoju tego kosogona na całym Pacyfiku wykazała, że śmiertelność połowowa tego gatunku od roku 2000 jest ogólnie niska w połowach pelagicznych taklami na oceanie, jednak śmiertelność połowowa w niektórych latach przekraczała maksymalny próg zrównoważonego oddziaływania dla tego gatunku{{r|iucn}}. Analiza trendu danych CPUE ze Stanów Zjednoczonych na Hawajach z lat 1995–2014 wykazała roczne stopy wzrostu na poziomie 0,4%, co odpowiada medianie wzrostu wynoszącej 24% w ciągu trzech pokoleń (55,5 lat), przy czym największe prawdopodobieństwo wzrostu w ciągu trzech pokoleń{{r|iucn}}. Dane dotyczące procesora CPUE pochodzą z dużego obszaru wokół Hawajów, ale mogą nie być reprezentatywne dla całego regionu Pacyfiku{{r|iucn}}.

Szacuje się, że w trzech regionach liczebność tego kosogona spada na Atlantyku i Oceanie Indyjskim, a wzrasta wokół Hawajów{{r|iucn}}. Aby oszacować globalny trend populacyjny, szacunkowe trendy populacyjne trzech pokoleń dla każdego regionu zostały ważone zgodnie ze względną wielkością każdego regionu. Ogólna szacowana mediana redukcji populacji wyniosła 36,5%, przy najwyższym prawdopodobieństwie redukcji < 20% w ciągu trzech pokoleń{{r|iucn}}. Jednakże jak wspomniano, region Hawajów może nie odzwierciedlać prawidłowo trendu całej populacji Pacyfiku, gdzie trendy są niepewne, chociaż ocena ryzyka obejmująca cały Pacyfik wykazała, że presja dla zrównoważonego rozwoju jest ogólnie niska, a dane z Oceanu Indyjskiego dotyczą dwóch gatunków i starszego szeregu czasowego{{r|iucn}}. W związku z tym wykorzystano ocenę ekspercką, zgodnie z szacunkową redukcją populacji w skali globalnej o 30–49% w ciągu trzech pokoleń, w oparciu o dostępne dane dotyczące liczebności i bieżących poziomów eksploatacji{{r|iucn}}. Dlatego gatunek ten jest oceniany jako narażony.

[[Plik:Meal with thresher shark.jpg|mały|Danie przyrządzone z kosogona oraz halibuta, z ryżem i warzywami]]
=== Relacje z ludźmi ===
Uchodził za gatunek relatywnie rzadki, do czasu, gdy w latach 60. i 70. XX wieku wprowadzono nowoczesną metodę połowu [[Tuńczyki|tuńczyków]] i [[Żaglicowate|marlinów]]{{r|Castro}}. Jest poławiany na całym świecie jako zdobycz, ale stanowi również [[przyłów]] w komercyjnych i na małą skalę [[Rybołówstwo|połowach]] ryb pelagicznych przy użyciu takli, [[Okrężnica (sieć)|okrężnic]] i sieci skrzelowych{{r|iucn}}. Większość połowów stanowi przyłów komercyjnych flot pelagicznych na wodach przybrzeżnych i na pełnym morzu{{r|iucn}}. Łapie się go także w przybrzeżnych taklach, sieciach skrzelowych, trójściennych, a czasami włokach, szczególnie na obszarach o wąskich szelfach kontynentalnych{{r|iucn}}. Rekin zazwyczaj spędza noc blisko powierzchni, gdzie jest narażony na połów, natomiast prawdopodobnie znajduje schronienie w ciągu dnia, nurkując na głębokości większej niż tam, gdzie operuje większość komercyjnych flot tuńczykowych{{r|iucn}}.

''A. superciliosus'' to wysoko ceniona ryba przez [[Wędkarstwo|wędkarzy]]-pasjonatów i, choć wielu z nich praktykuje metodę „złowić i wypuścić”, połowy rekreacyjne mogą stanowić zagrożenie ze względu na prawdopodobieństwo śmierci po wypuszczeniu. Hipoteza ta została poparta badaniami u pokrewnego ''A. vulpinus''; wnioskuje się, że wszystkie okazy złapane na haczyk przeżyły, a większość egzemplarzy łowionych inną metodą już nie{{r|iucn}}. W przypadku połowów komercyjnych śmiertelność osobników ''Alopias superciliosus'', które zahaczyły się w sieci, jest wysoka – od 49 do 68% złowionych osobników uznano za martwe podczas odciągu{{r|iucn}}.

[[Ryby konsumpcyjne|Ryba konsumpcyjna]]. Poławiany jest dla [[Mięso|mięsa]], płetw do [[Zupa z płetwy rekina|zupy z płetwy rekina]], skóra jest wykorzystywana jako [[Skóra (surowiec)|surowiec]], a [[Tran|olej z wątroby]] służy jako źródło [[Witaminy|witamin]]{{r|SW}}. Mięso może być przyrządzane w postaci opiekanej, [[Pieczenie|pieczonej]] albo [[Grill|grillowanej]], przy czym przyrządzić w ten sposób można rybę świeżą; nie nadaje się do [[Gotowanie na parze|gotowania na parze]], [[Smażenie|smażenia]] oraz [[Gotowanie|gotowania]]{{r|FB}}. Można je też poddać procesowi [[Wędzenie|wędzenia]] bądź [[Suszenie żywności|suszeniu]], dodatkowo przyprawić [[Sól kuchenna|solą kuchenną]]{{r|SW}}.

Niegroźny dla człowieka{{r|SW}}.

== Przypisy ==
<references>
* <ref name="feed">{{Cytuj |autor = Antonella Preti, Suzanne Kohin, Heidi Dewar, Darlene Ramon |tytuł = Feeding habits of the bigeye thresher (Alopias superciliosus) sampled from the California-based drift gillnet fishery |czasopismo = California Cooperative Oceanic Fisheries Investigations Report |data = 2008 |data dostępu = 17.08.2023 |wolumin = 49 |s = 202-211 |url = https://www.researchgate.net/publication/259364309_Feeding_habits_of_the_bigeye_thresher_Alopias_superciliosus_sampled_from_the_California-based_drift_gillnet_fishery |język = en}}</ref>
* <ref name="FB">{{Cytuj |redaktor = Froese, Rainer and Pauly, Daniel |tytuł = Bigeye thresher (Alopias superciliosus) |data dostępu = 19.08.2023 |praca = [[FishBase]] |url = https://www.fishbase.se/summary/Alopias-superciliosus |język = en}}</ref>
* <ref name="SW">{{Cytuj |autor = Leonard J.V. Compagno |tytuł = Sharks of the World. An annotated and illustrated catalogue of shark species known to date |data = 1984 |wolumin = 4 (cz. 1: Hexanchiformes to Lamniformes) |miejsce = Rzym |s = 231 – 232 |url = https://www.fao.org/3/ad122e/ad122e.pdf |isbn = 92-5-101384-5 |język = en}}</ref>
* <ref name="Castro">{{Cytuj |autor = Jose I. Castro |rozdział = Bigeye thresher (Alopias superciliosus) |tytuł = The Sharks of North America |data = 2010 |isbn = 978-0195392944 |s = 236-238 |url = https://www.google.com/books/edition/The_Sharks_of_North_America/UIcsZBzcxCoC?hl=pl&gbpv=1&dq=Alopias+superciliosus&pg=PA236&printsec=frontcover |język = en}}</ref>
* <ref name="CAS">{{Cytuj |autor = William Neil Eschmeyer, Ronald Fricke, Richard van der Laan |tytuł = wynik wyszukiwania Alopias superciliosus |data dostępu = 21.08.2023 |praca = CAS: Eschmeyer's Catalog of Fishes |opublikowany = [[California Academy of Sciences]] |url = https://researcharchive.calacademy.org/research/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp |język = en}}</ref>
* <ref name="itis">{{ITIS |TSN = 159921 |nazwa = Alopias superciliosus |data dostępu = 2023-08-21}}</ref>
* <ref name="etyfish">{{Cytuj |redaktor = Christopher Scharpf & Kenneth J. Lazara |tytuł = Family ALOPIIDAE Bonaparte 1835 (Thresher Sharks |data dostępu = 2023-07-31 |praca = The ETYFish Project |url = https://etyfish.org/alopiidae/ |język = en}}</ref>
* <ref name="BSR">{{Cytuj |tytuł = Biology of the Bigeye Thresher (Alopias superciliosus) |data dostępu = 21.08.2023 |praca = Biology of Sharks and Rays |url = http://www.elasmo-research.org/education/shark_profiles/a_superciliosus.htm |język = en}}</ref>
* <ref name="Shimada">{{Cytuj |autor = Kenshu Shimada |tytuł = Phylogeny of lamniform sharks (Chondrichthyes: Elasmobranchii) and the contribution of dental characters to lamniform systematics |czasopismo = Paleontological Research |data = 2005 |data dostępu = 21.08.2023 |wydanie = 1 |wolumin = 9 |s = 55-72 |doi = 10.2517/prpsj.9.55 |url = https://bioone.org/journals/paleontological-research/volume-9/issue-1/prpsj.9.55/Phylogeny-of-lamniform-sharks-Chondrichthyes--Elasmobranchii-and-the-contribution/10.2517/prpsj.9.55.short |język = en}}</ref>
* <ref name="Copeia">{{Cytuj |autor = Blaise Eitner |tytuł = Systematics of the Genus Alopias (Lamniformes: Alopiidae) with Evidence for the Existence of an Unrecognized Species |czasopismo = [[Copeia]] |data = 1995 |data dostępu = 21.08.2023 |s = 562–571 |doi = 10.2307/1446753 |jstor = 1446753 |język = en}}</ref>
* <ref name="LMCFFJ">{{Cytuj |autor = Y. Yabumoto & T. Uyeno |tytuł = Late Mesozoic and Cenozoic fish faunas of Japan |czasopismo = Island Arc |data = 1994 |data dostępu = 21.08.2023 |s = 255–269 |doi = 10.1111/j.1440-1738.1994.tb00115.x |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1440-1738.1994.tb00115.x |język = en}}</ref>
* <ref name="doane">{{Cytuj |autor = Michael P. Doane, Dovi Kacev, Sean Harrington, Kyle Levi, Dnyanada Pande, Alejandro Vega, Elizabeth A. Dinsdale |tytuł = Mitochondrial recovery from shotgun metagenome sequencing enabling phylogenetic analysis of the common thresher shark (Alopias vulpinus) |data = 2018 |data dostępu = 22.08.2023 |wolumin = 15 |s = 10-15 |doi = 10.1016/j.mgene.2017.10.003 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214540017300816#f0010 |język = en}}</ref>
* <ref name="iucn">{{IUCN |id = 161696 |nazwa = Alopias superciliosus |autor = C.L. Rigby, R. Barreto, J. Carlson, D. Fernando, S. Fordham, M.P. Francis, K. Herman, R.W. Jabado, K.M. Liu, A. Marshall, N. Pacoureau, E. Romanov, R.B. Sherley, H. Winker |data dostępu = 2023-08-27}}</ref>
* <ref name="FB2">{{Cytuj |redaktor = Froese, Rainer and Pauly, Daniel |tytuł = Species of the family Alopiidae |data dostępu = 19.08.2023 |praca = [[FishBase]] |url = https://fishbase.mnhn.fr/identification/SpeciesList.php?class=Elasmobranchii&order=&famcode=486&areacode=&c_code=&depth=&spines=&fins=&TL=&BD=&resultPage=1&sortby=species |język = en}}</ref>
* <ref name="Lowe">{{Cytuj |autor = Richard Thomas Lowe |tytuł = Certain new species of Madeiran fishes |czasopismo = Proceedings of the Zoological Society of London |data = 1841 |data dostępu = 1.09.2023 |s = 36-39 |język = en}}</ref>
* <ref name="chen">{{Cytuj |autor = Chen CT, Liu WM, Chang YC |tytuł = Reproductive biology of the bigeye thresher shark, Alopias superciliosus (Lowe, 1839) (Chondrichthyes: Alopiidae), in the northwestern Pacific |czasopismo = Ichthyological Research |data = 1997 |data dostępu = 3.09.2023 |s = 227-235 |doi = 10.1007/BF02678702 |url = https://link.springer.com/article/10.1007/BF02678702 |język = en}}</ref>
</references>

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Kosogonowate]]
[[Kategoria:Ryby Oceanu Atlantyckiego]]
[[Kategoria:Ryby Oceanu Indyjskiego]]
[[Kategoria:Ryby Oceanu Spokojnego]]

Szablony użyte w tym artykule:

Szablon:Barwa okresu geologicznego (edytuj)
Szablon:Barwa okresu geologicznego tło (edytuj)
Szablon:Cytuj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Fanerozoik (edytuj)
Szablon:ITIS (edytuj)
Szablon:IUCN (edytuj)
Szablon:Ikona (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox grafika (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox nagłówek (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox nagłówek dodaj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox projekt (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox projekt/projekt (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox tabela dodaj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox tytuł (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox wiersz (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox wiersz dodaj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Koniec okresu (edytuj)
Szablon:Kontrola autorytatywna (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Kontrola autorytatywna/style.css (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Odn/id (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Okres istnienia grupy organizmów 2 (edytuj)
Szablon:Okres istnienia grupy organizmów 2/przetłumacz 2 (edytuj)
Szablon:Okres istnienia grupy organizmów 2/wykres (edytuj)
Szablon:Okres istnienia grupy organizmów 2/znacznik (edytuj)
Szablon:Okres następny (edytuj)
Szablon:Początek okresu (edytuj)
Szablon:R (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:The Key to Scientific Names (edytuj)
Szablon:Tytuł kursywą (edytuj)
Szablon:Wstaw takson (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:Wyróżnienie (edytuj)
Szablon:Zwierzę infobox (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Zwierzę infobox/styles.css (edytuj)
Moduł:Arguments (edytuj)
Moduł:Cytuj (edytuj)
Moduł:Cytuj/czasopisma (edytuj)
Moduł:Cytuj/dane (edytuj)
Moduł:Cytuj/dostęp (edytuj)
Moduł:Cytuj/firewall (edytuj)
Moduł:ISBN (edytuj)
Moduł:Ikona (edytuj)
Moduł:Ikona/dane (edytuj)
Moduł:Infoboksy (edytuj)
Moduł:Kontrola autorytatywna (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Moduł:Lang (edytuj)
Moduł:Lang/data (edytuj)
Moduł:Okres istnienia grupy organizmów 2 (edytuj)
Moduł:Sprawdź (edytuj)
Moduł:String (edytuj)
Moduł:Tytuł kursywą (edytuj)
Moduł:Wikidane/data (edytuj)
Moduł:Wikidane/format/string (edytuj)
Moduł:Łatki (edytuj)

Wróć do Alopias superciliosus.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Alopias_superciliosus”