Wybory prezydenckie w Polsce w 2000 roku

Zarejestrowano następujące komitety wyborcze kandydatów z wymaganą liczbą 1000 podpisów^[4]:

• Marian Antosz – specjalista rehabilitacji leczniczej
• Marek Ciesielczyk – wiceprzewodniczący rady miasta Tarnowa
• Krystyna Górniak – radna gminy Warszawa-Centrum i dzielnicy Mokotów
• Dariusz Grabowski – poseł i prezes Stronnictwa Polska Racja Stanu
• Piotr Ikonowicz – poseł i przewodniczący Polskiej Partii Socjalistycznej
• Jarosław Kalinowski – poseł i prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego, były wicepremier
• Janusz Korwin-Mikke – prezes Unii Polityki Realnej, były poseł
• Marian Krzaklewski – poseł i przewodniczący klubu parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność z Ruchu Społecznego AWS
• Aleksander Kwaśniewski – urzędujący prezydent
• Andrzej Lepper – przewodniczący Samoobrony RP
• Jan Łopuszański – poseł i prezes Porozumienia Polskiego
• Andrzej Olechowski – ekonomista, były minister
• Jan Olszewski – poseł i prezes Ruchu Odbudowy Polski, były premier
• Mieczysław Pawlak – prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego (Mikołajczykowskiego), były poseł
• Bogdan Pawłowski – przedsiębiorca
• Marian Rembelski – nauczyciel
• Bogusław Rybicki – działacz Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego
• Bolesław Tejkowski – przewodniczący Polskiej Wspólnoty Narodowej
• Lech Wałęsa – przewodniczący Chrześcijańskiej Demokracji III RP, były prezydent
• Zbigniew Wesołowski – stoczniowiec, pedagog, właściciel wydawnictwa „Heliograf”
• Tadeusz Wilecki – działacz Stronnictwa Narodowego

Aleksander Kwaśniewski – wiele miesięcy przed rozpoczęciem kampanii Aleksander Kwaśniewski cieszył się poparciem ponad 70% społeczeństwa. Podczas kampanii wyborczej przypominano jego dorobek, m.in. przyjęcie Polski do NATO, poprawną kohabitację z rządem AWS-UW oraz kontakty międzynarodowe. Urok osobisty i talent polityczny miały rekompensować brak wyższego wykształcenia. Błędy i niezręczności zjednywały Aleksandrowi Kwaśniewskiemu sympatię wyborców. Kampania prezydenta miała charakter pozytywny i spokojny^[5]. Sam kandydat podczas wiecu wyborczego na Suwalszczyźnie wypowiedział się na temat wprowadzenia renty socjalnej dla starszych bezrobotnych, co wywołało nerwowe reakcje w sztabie AWS. Główne hasło wyborcze prezydenta brzmiało „Dom wszystkich Polska”^[6]. W kampanię prezydenta zaangażowały się SLD i Unia Pracy, zbierając podpisy i rozdając około 2 miliony pocztówek. Prezydent odmówił debaty z kandydatami przed I turą wyborów. Wśród popierających kandydaturę prezydenta byli m.in. Maryla Rodowicz, Cezary Pazura czy Irena Santor^[7]. Pod koniec sierpnia był on liderem sondaży, miał 66% zwolenników^[8]. Największy spadek poparcia przyniosła Aleksandrowi Kwaśniewskiemu sprawa wizyty w 1997 w Kaliszu, podczas której Marek Siwiec wykonał na polecenie prezydenta gesty powitalne związane z osobą Jana Pawła II^[9]. Skutkiem taśmy była utrata około 10% poparcia, krytyka ze strony biskupów oraz uchwały o uznaniu prezydenta za persona non grata przez rady miast rządzonych przez AWS^[10].

Andrzej Olechowski – kandydat obywatelski popierany przez wielu znanych Polaków. Poparcia udzielili mu m.in. Czesław Miłosz, Jan Nowak-Jeziorański, Zbigniew Religa czy Zbigniew Hołdys. W kampanii Andrzej Olechowski był pokazywany spacerujący ze współpracownikami ulicami miast. W kampanię zaangażował się przewodniczący Unii Wolności, a jego głównym elektoratem była większość elektoratu tej partii (choć ona sama nie udzieliła mu poparcia). Hasło kandydata brzmiało „Przejdźmy do konkretów”^[7]. Jego kandydatura była marginalizowana przez sztaby wyborcze Aleksandra Kwaśniewskiego i Mariana Krzaklewskiego. Pod koniec sierpnia zajmował 2. miejsce z wynikiem 11% zwolenników^[8].

Marian Krzaklewski – był kandydatem obozu „Solidarności”. Głównym celem kampanii było umocnienie prawicowego elektoratu. Był postrzegany jako działacz związkowy niestroniący od radykalnych metod walki^[11]. Miał wysoki negatywny elektorat sięgający 40%^[7]. Kandydat prowadził kampanię negatywną wymierzoną w urzędującego prezydenta. Między innymi wykorzystano wypowiedzi na okoliczność 20. rocznicy powstania „Solidarności”, czy też kwestię zakupu mieszkania w Warszawie o powierzchni 78 m² za 5% wartości z 1990^[8]. Najcięższy wymiar miała wspomniana przy okazji Aleksandra Kwaśniewskiego sprawa wizyty prezydenta w 1997 w Kaliszu^[9]. Problemem kandydata był nieformalny wpływ na rząd i odpowiedzialność za jego działania. Kandydat w kampanii złożył obietnicę powszechnego uwłaszczenia. Pierwotnie hasłem kampanii było „Krzak – Tak”, zostało ono zastąpione hasłem „Bezpieczna przyszłość – rodzina na swoim”. Wśród osobistości zwolennikami Mariana Krzaklewskiego byli: Tomasz Strzembosz, Wojciech Kilar czy Jan Pietrzak^[11]. Pod koniec sierpnia miał 9% zwolenników^[8].

Andrzej Lepper – kandydat Samoobrony wielokrotnie organizujący rolnicze protesty. W 1999 zyskał szerokie poparcie z uwagi na kryzys na rynku mięsnym. Na skutek nagłośnienia protestów przez niechętną rządowi telewizję publiczną marginalny kandydat zyskał poparcie nie tylko wśród mieszkańców wsi. W kampanii głosił, że w Polsce mamy do czynienia z ludobójstwem ekonomicznym^[12].

Jarosław Kalinowski – kandydat PSL, absolwent Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i były wójt gminy Słomianka. Hasło wyborcze kandydata brzmiało „Czas na zmiany”^[13]. W kampanii obok mieszkańców wsi starał się pozyskać dla swojej kandydatury mieszkańców małych miast^[14]. Kandydat unikał krytyki lidera Samoobrony^[12].

Lech Wałęsa – po przegranej w wyborach prezydenckich w 1995 w kolejnych wyborach były prezydent nie miał szans na wygraną. Według sondażu CBOS z 2 sierpnia był liderem w rankingu polityków, na których Polacy na pewno nie będą głosować^[12]. Jego osobę wskazało 61% badanych. Pod koniec sierpnia miał 2% zwolenników^[8].

Wśród pozostałych kandydatów byli liderzy i inni przedstawiciele marginalnych ugrupowań politycznych, m.in. konserwatywno-liberalny eurosceptyk Janusz Korwin-Mikke, były prawicowy premier Jan Olszewski, socjalista Piotr Ikonowicz oraz narodowcy: Dariusz Grabowski, generał Tadeusz Wilecki i Bogdan Pawłowski^[15].

W kampanii pojawiła się sprawa lustracji kandydatów. Sprawa budziła emocje z uwagi na zarzuty wobec Lecha Wałęsy i Aleksandra Kwaśniewskiego. Nowa ustawa lustracyjna powodowała, że w przypadku stwierdzenia kłamstwa lustracyjnego sąd lustracyjny mógł wydać wyrok zakazujący startu w wyborach. Pozytywne rozpatrzenie sprawy lustracji zamknęło wątek w kampanii^[15].

Przed wyborami prezydenckimi odbyły się prawybory w Nysie. Mimo że lider sondaży nie pojawił się w dniu głosowania, a sztab konkurenta zrobił mu antyreklamę z wódką goleniówką, nawiązując do wizyty w Charkowie, zdobył on ponad 53,7% głosów^[15].

Aleksander Kwaśniewski wygrał wybory we wszystkich szesnastu województwach (utworzonych niecałe dwa lata wcześniej). Pod względem powiatów urzędujący wtedy prezydent zwyciężył w prawie wszystkich powiatach z wyjątkiem:

• łomżyńskiego i wysokomazowieckiego (województwo podlaskie) – wygrana Jarosława Kalinowskiego z PSL;
• miasta Sopot – w tym mieście najlepszy był Andrzej Olechowski (kilka miesięcy po wyborach wraz z Donaldem Tuskiem i Maciejem Płażyńskim założył Platformę Obywatelską);
• nowosądeckiego, limanowskiego, podhalańskiego, tatrzańskiego (województwo małopolskie), rzeszowskiego, ropczycko-sędziszowskiego, kolbuszowskiego, łańcuckiego, leżajskiego (województwo podkarpackie) i janowskiego (województwo lubelskie) – najwięcej głosów ważnych z tych powiatów zdobył zdobywca miejsca trzeciego w kraju, Marian Krzaklewski z AWS.

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
• wybory prezydenckie w Polsce
• wybory w Polsce

• Dz.U. z 2000 r. nr 85, poz. 952.
• Andrzej Konrad Piasecki: Wybory w Polsce 1989–2011. Kraków: Arcana, 2012. ISBN 978-83-60940-46-4.
• Antoni Dudek: Historia polityczna Polski 1989–2012. Kraków: Znak, 2013. ISBN 978-83-240-2130-7.

• Wybory prezydenckie w 2000 w serwisie PKW