Wojsko Litwy Środkowej
Wojsko Litwy Środkowej – siły zbrojne państwa proklamowanego przez generała Lucjana Żeligowskiego 12 października 1920.
Wraz z ogłoszeniem przez generała Lucjana Żeligowskiego powstania Litwy Środkowej, wojsko którymi dowodził i które brało udział w „buncie”, stało się automatycznie Wojskiem Litwy Środkowej.
Pierwotny skład wojsk
edytuj- 1 Dywizja Piechoty Litewsko-Białoruska
- 1 Brygada Piechoty
- 2 Brygada Piechoty
- 1 pułk artylerii polowej Litewsko-Białoruski
- dywizjon strzelców konnych
- 1 kompania saperów
- grupa mjr. Kościałkowskiego Grupa Bieniakonie
- batalion kresowy
- dywizjon 216 pułku artylerii polowej
- dywizjon kawalerii.
Działania zbrojne
edytujPo zajęciu Wilna Naczelny Dowódca Wojska Litwy Środkowej, gen. Żeligowski polecił wysunąć wojska na linię: Nowe Troki–Kraso–Rykonty oraz Bondary-Rzesza-Czerwony Dwór.
Do 29 listopada 1920, gdy zawarto Traktat w Kownie, Litwa Środkowa była w stanie niewypowiedzianej wojny z Republiką Litewską (Litwą Kowieńska).
I Korpus Wojsk Litwy Środkowej
edytujW czasie walk zreorganizowano Wojska Litwy Środkowej i 16 października 1920 roku utworzono I Korpus Wojsk Litwy Środkowej. Dowódcą korpusu został generał Jan Rządkowski, dotychczasowy dowódca 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej.
- Dowództwo
- dowódca – gen. Jan Rządkowski
- Sztab
- szef sztabu – p.o. mjr SG Władysław Powierza
- kwatermistrz – p.o. mjr SG Władysław Powierza
- szef Oddziału IV – p.o. mjr SG Władysław Powierza
- 1 Dywizja (Wileńska Brygada Piechoty)
- 2 Dywizja (2 Grodzieńska Brygada Piechoty)
- 3 Dywizja
- 3 Nadniemeńska Brygada Piechoty
- 5 Ochotniczy pułk strzelców
- 6 harcerski pułk strzelców (po rozwiązaniu III Brygady i 5 ochot. ps był samodzielnym oddziałem)
- dwie kompanie 77 pp
- I Brygada Artylerii
- 1 pułk artylerii lekkiej
- dwa dywizjony 216 pułku artylerii lekkiej
- Dywizja Jazdy Wojsk Litwy Środkowej
- Brygada Zapasowa Wojsk Litwy Środkowej
- batalion saperów
- pluton samochodów pancernych
- służby i zakłady
Obsada wyższych stanowisk w Wojsku Litwy Środkowej
edytujmarzec 1921
- naczelny dowódca – gen. ppor. Lucjan Żeligowski
- oficer do zleceń i oficer łącznikowy do ND WP – kpt. Edward Perkowicz
- dowódca Grupy Wojsk – gen. ppor. Antoni Longin Baranowski
- szef sztabu – ppłk Jerzy Ferek-Błeszyński, później mjr Kordian Józef Zamorski
- szef Oddziału I (organizacyjnego) – mjr Zygmunt Kuczyński
- szef Oddziału II (informacyjnego) – mjr Marian Zyndram-Kościałkowski
- szef Oddziału II (operacyjnego) – kpt. Władysław Gadomski
- p.o. szefa Oddziału IV (materiałowego) – kpt. Jan Rymsza
- szef Oddziału V (personalnego) – por. Jan Łepkowski
- inspektor artylerii – gen. ppor. Kazimierz Radziwiłłowicz
- kwatermistrz Grupy – gen. ppor. Aleksander Antonowicz
- intendent – płk int. Henryk Eugeniusz Sacewicz
- szef sanitarny – ppłk lek. Wiktor Maleszewski
- szef weterynarii – mjr lek. wet. Stanisław Bakun
- szef Naczelnej Kontroli – płk Bronisław Wędziagolski
- biskup polowy Wojsk Litwy Środkowej – bp Władysław Bandurski
- dowódca 1 DLB – gen. ppor. Władysław Bejnar
- dowódca 2 DLB – gen. ppor. Mikołaj Osikowski
W kwietniu 1921 gen. ppor. Daniel Konarzewski został mianowany zastępcą gen. Żeligowskiego. 1 grudnia 1921 roku został on Naczelnym Dowódcą Wojsk Litwy Środkowej. Był nim do czasu zjednoczenia Litwy Środkowej z Rzecząpospolitą.
W ostatnim okresie istnienia
edytujWojsko Litwy Środkowej w rzeczywistości stanowiło autonomiczną część sił zbrojnych Rzeczypospolitej.
Już we wrześniu 1921 zaczęto przemianowywać pułki Wojsk Litwy Środkowej zgodnie z numeracją ustaloną dla całości Wojska Polskiego. Miński pułk strzelców przyjął nazwę 86 pułku piechoty, a 2 pap został przemianowany na 29 pułk artylerii polowej. Jesienią 1921 1 i 2 Dywizja Piechoty Litewsko-Białoruska otrzymały numerację 19 DP i 29 DP. Wojska Litwy Środkowej, chociaż na zewnątrz występowały samodzielnie, to jednak znajdowały się w strukturach operacyjnych polskiej 2 Armii, funkcjonując nadal jako Grupa Operacyjna "Bieniakonie"[1].
30 listopada gen. Żeligowski rozwiązał Naczelne Dowództwo Wojsk Litwy Środkowej i ustanowił Dowództwo Wojsk Litwy Środkowej z gen. Konarzewskim jako dowódcą. Rozwiązał też Adiutanturę Generalną Naczelnego Dowódcy Wojsk Litwy Środkowej, a do uzgodnienia interesów administracji wojskowej z cywilną ustanowił Przedstawicielstwo Dowództwa Wojsk Litwy Środkowej przy Tymczasowej Komisji Rządzącej[1]. Gdy w kwietniu 1922 Litwa Środkowa zjednoczyła się z Polską, znaki formalnej odrębności Wojska Litwy Środkowej praktycznie już nie istniały.
Dyslokacja oddziałów Grupy Operacyjnej Bieniakonie
edytujStan na dzień 27.10.1921 roku[2]
- dowództwo 19 Dywizji Piechoty – Wilno
- Wileński pułk strzelców – Wilno
- Miński pułk strzelców – Wilno
- Kowieński pułk strzelców – Wilno
- 19 pułk artylerii polowej – Wilno
- 3 pułk artylerii ciężkiej – Wilno
- dowództwo 29 Dywizji Piechoty – Wilno
- Grodzieński pułk strzelców – Wilno
- Lidzki pułk strzelców – Bierniakonie
- 1 batalion strzelców – Wizgirdy
- 2 batalion strzelców – Soleczniki
- 3 batalion strzelców – Jerozolimka
- Nowogródzki pułk strzelców – Wilno
- 29 pułk artylerii polowej – Wilno
- 29 dywizjon artylerii ciężkiej i III/3 pac – Wilno
- dowództwo 3 Brygady Jazdy – Wilno
- dowództwo 10 pułku ułanów – Landwarowo
- 1 szwadron – Rudziszki
- 2 szwadron – Landwarowo
- 3 szwadron – Troki
- 4 szwadron – Olkieniki
- szwadron karabinów maszynowych – Nowe Troki
- szwadron techniczny – Świątniki
- dowództwo 13 pułku ułanów – Wilno
- 1 i 3 szwadron, szwadron karabinów maszynowych, szwadron techniczny – Wilno
- 2 szwadron – Podbrzezie
- 3 szwadron – Troki
- 4 szwadron – Gryciuny
- dowództwo 23 pułku ułanów – Mejszagoła
- 1 szwadron – Mieduszki
- 2 szwadron – Kiemiele
- 3 i 4 szwadron – Podbrzezie,
- 3 szwadron – Troki
- szwadron karabinów maszynowych – Leoniszki
- szwadron techniczny – Mejszagoła
- dowództwo 10 pułku ułanów – Landwarowo
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Łach 2014 ↓, s. 194.
- ↑ Łach 2014 ↓, s. 195.
Bibliografia
edytuj- Wiesław B. Łach: „Bunt Żeligowskiego”. Kulisy połączenia Wileńszczyzny do Polski 1920-1922. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2014. ISBN 978-83-11-13198-9.
- Lech Wyszczelski , Wojsko Polskie w latach 1918–1921, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006, ISBN 83-89729-56-3, OCLC 830813322 .
- „Księga chwały piechoty”: komitet redakcyjny pod przewodnictwem płk. dypl. Bolesława Prugara Ketlinga, Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1992
- „Księga jazdy polskiej”: pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1993