Wincenty Juliusz Wdowiszewski

Wincenty Juliusz^[1][2][3] (wzgl. Julian^[4]) Wdowiszewski^[a] urodził się w 1849^[3] lub w 1850^[4]. Wywodził się z rodu Wdowiszewskich herbu Gryf^[5]. Był synem Wincentego^[5] (1827-1887, więzień stanu z 1848 i 1863, urzędnik krakowskiego magistratu, dyrektor archiwum miejskiego w Krakowie)^[6][7][4]. Miał brata Jana (1853-1904, architekt, dyrektor Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie)^[8].

W 1870 ukończył studia inżynierskie w Instytucie Technicznym w Krakowie^[4]. Po studiach pracował przy budowie kolei z Przemyśla na Węgry prowadzonej przez Przełęcz Łupkowską^[9]. Następnie wstąpił do służby rządowej^[9][10]. Od około 1874 był praktykantem budownictwa przy oddziale technicznym C. K. Namiestnictwa we Lwowie i w tym charakterze przydzielony do oddziału budowniczego urzędu c. k. starostwa w Bochni^[11], od około 1876 do około 1877 zatrudniony tam etatowo^[12][13]. Następnie od około 1877 do około 1878 był praktykantem budownictwa w oddziale budowniczym urzędu c. k. starostwa w Nadwórnej^[14][b].

Potem zamieszkiwał w Sanoku, gdzie od około 1879 do około 1886 jako autoryzowany inżynier cywilny prowadził prywatne biuro techniczne^{[c][15][16][1][9][10]}. W tym okresie zajmował się budową dróg, mostów, budownictwem lądowym^[9]. Był autorem planu budowy gmachu C. K. Gimnazjum w Sanoku^[17]. W mieście był prezesem „Gwiazdy” oraz założycielem i wiceprezesem „Stowarzyszenia rękodzielniczo-przemysłowego”^[1]. W mieście stworzył sklep spożywczy (przy nim wydawano tygodnik „Pośrednik”), organizował także wieczory pamiątkowe, patriotyczne i odczyty^[1]. W latach od około 1881 do około 1885 należał do oddziału sanocko-lisko-brzozowsko-krośnieńskiego C. K. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego^[18].

Z Sanoka powrócił do Krakowa, gdzie od około 1887 przez resztę życia był autoryzowanym inżynierem cywilnym^[19]. Równolegle podjął pracę w wydziale budownictwa Magistratu Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, gdzie był zatrudniony od 1886 lub od około 1888 jako II inspektor budownictwa^[d][20], od około 1893 jako I inspektor budownictwa^[21][e], od maja 1897 do końca życia sprawował stanowisko dyrektora tegoż wydziału^{[16][22][23][1][f]}.

Jako historyk sztuki pracował na polu naukowym i był członkiem Komisji Historii Sztuki Akademii Umiejętności^[24][3]. Przez 22 lata był członkiem Towarzystwa Technicznego w Krakowie, w strukturze tegoż w 1886 i 1887 pełnił funkcję sekretarza (wówczas był redaktorem „Czasopisma Technicznego”), w lutym 1899 wybrany prezesem^[25], później przez cztery lata był w komitecie redakcyjnym pisma „Architekt”^[4]. W 1889 był członkiem komitetu ku wsparciu pogorzelców z Bobowy^[26]. Zapowiadał swój udział na Drugi Zjazd Historyków Polskich w 1890^[27]. W maju 1896 został wybrany do składu zarządu miejskiej Kasy Chorych w Krakowie^[28], w styczniu 1897 wybrany do wydziału Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa^[29]. Przed 1897 nadzorował budowę gmachu nowego teatru w Krakowie^[16]. W 1899 był członkiem komitetu budowy pomnika Tadeusza Kościuszki w Krakowie^[30].

Był autorem artykułów drukowanych w czasopismach fachowych oraz w prasie codziennej, pisał opracowania w zakresie krytyki literackiej i sztuki^[1]. Pisywał także cieszące się wielką popularnością utwory sceniczne, komedie i powieści^[16][9]. Jego utwory były z powodzeniem wystawiane w teatrach^[16]. Niektórych z dzieł literackich dotyczyły mieszkańców Sanoka i okolic: Szambelani – o szlachcie, Takich więcej – o rękodzielnikach, Dwaj polscy malarze – o braciach artystach-malarzach Maksymilianie i Franciszku Ksawerym Siemianowskich^[1]. Swe cenne zbiory, które gromadził przez całe życie, na kilka dni przed śmiercią przekazał krakowskiemu Muzeum Narodowemu^[9][2].

Zmarł 24 stycznia 1906 w Krakowie w wieku 56 lat^[1][9][2]. Został pochowany 26 stycznia 1906 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Z)^[9][3][31].

Był żonaty z Olgą Julią z domu Choroszczakowską, z którą miał dzieci: Olgę Marię (zm. 1880 w Sanoku w wieku 5 lat)^[32], Witolda Wacława (ur. 1881 w Sanoku)^[5], bliźniaczki Emilię i Joannę (ur. 1885)^[33].

• Kobieta w historii sztuki (1874)^[34][9]
• Takich więcej: Komedia w dwóch aktach (1880)^[35]
• Dwaj polscy malarze (Bracia Siemianowscy) (1881)^[36]
• Potomkowie senatorów. Komedja w trzech aktach (1884)^[37]
• Jeszcze nieco o zabytkach krakowskich, ich miłośnikach i ich niszczycielach (1888)^[38]
• Najnowszy plan król. stoł. miasta Krakowa: z wykreśleniem nowo powstałych ulic (1888)
• Przepisy budownicze, ogniowe i porządkowe dla miasta Krakowa: podręcznik dla właścicieli domów, urzędników miejskich [...] w Krakowie zamieszkałych (1891)
• W sprawie nowego krakowskiego teatru: rzecz na czasie (1892)^[39]
• Kurtyna teatru krakowskiego (1894)^[40]
• Kulturtraeger^[2] wgl. Kulturtraegerzy^[9] (nowela^[9] wzgl. powieść^[2])
• Takich więcej (komedia mieszczańska)^[9][2]
• Ogniowe próby (sztuka teatralna)^[9]
• Szambelani (sztuka teatralna)^[9]

• A.. Korespondencye. Kraków. „Słowo Polskie”. Nr 111, s. 2, 15 maja 1897. 
• Kronika. Nekrologia. „Gazeta Sanocka”. Nr 109, s. 3, 28 stycznia 1906. 
• Nekrologi za życia. „Nowości Illustrowane”. Nr 5, s. 13-14, 3 lutego 1906. 
• Eustachy Śmiałowski. Wspomnienie pośmiertne. „Architekt”. Nr 3, s. 69-70, 1906. 

• Publikacje Wincentego Wdowiszewskiego w serwisie Polona