Wikipedystka:Loraine/brudnopis6

Pierwsza prawosławna placówka duszpasterska powstała w Warszawie w XVII w. przy ambasadzie rosyjskiej w dzielnicy Leszno^[1]. Od 1674 posiadała ona stałego duszpasterza, wyznaczonego przez patriarchę moskiewskiego. Od połowy XVIII wieku kandydat na kapłana w kaplicy rosyjskiej musiał znać język polski^[1] . Cerkiew rosyjska była kaplicą domową, zmieniała swoją lokalizację w momencie, gdy poselstwo rosyjskie wynajmowało nowy budynek^[1]. Co najmniej od 1786 Rosjanie czynili starania na rzecz uzyskania pozwolenia na budowę wolno stojącej cerkwi. Biskup perejasławski Wiktor (Sadkowski), pełniący w latach 1776-1783 funkcję kapelana przy ambasadzie, pisał do Świętego Synodu, iż prawosławni byli zmuszeni modlić się w "ciasnych izbach", a budowa nowej świątyni jest nieodzowna. Mimo tego do budowy nowej cerkwi przed rozbiorami nie doszło^[2].

Przed powstaniem listopadowym władze rosyjskie nie prowadziły na terenie Warszawy inwestycji na rzecz Kościoła prawosławnego. Jedynie cerkwie, jakie zostały w tym okresie otwarte, były to polowa cerkiew św. Spyrydiona, od momentu powstania traktowana jako tymczasowa, oraz kaplica na Zamku Królewskim w Warszawie^[3]. Prawdopodobną przyczyną tego faktu była niewielka ilość wyznawców prawosławia w mieście - w 1830 było to 258 osób cywilnych, w tym społeczność grecka, posiadająca już swoją cerkiew^[4].

Momentem przełomowym dla warszawskiej architektury cerkiewnej stało się powołanie przez Świątobliwy Synod Rządzący Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego wikariatu warszawskiego eparchii wołyńskiej. Pomysłodawcą utworzenia wikariatu był namiestnik Królestwa Polskiego Iwan Paskiewicz, którego koncepcję, przedstawioną jesienią 1831, poparł arcybiskup wołyński Innocenty. Jego zdaniem status Warszawy, jako stolicy Królestwa Polskiego, wymagał również usytuowania w niej prawosławnej katedry biskupiej^[5]. Wikariat oficjalnie powstał 22 kwietnia 1834, zaś pierwszym biskupem warszawskim został dotychczasowy zastępca przełożonego Ławry Poczajowskiej Antoni (Rafalski). Uznano go za doskonałego kandydata z racji znajomości języka i kultury polskiej, zaś wyświęcono w Petersburgu 8 lipca tego samego roku^[6].

W latach 30. XIX wieku w Warszawie powstała wojskowa cerkiew św. Aleksandra Newskiego położona w kompleksie Cytadeli Warszawskiej i cerkiew pod tym samym wezwaniem zlokalizowana w sąsiedztwie Łazienek Królewskich^[7]. W architekturze cerkiewnej tego okresu panowała niepisana zasada nawiązywania w planach budowli raczej do polskiej tradycji architektonicznej, niż do typowego stylu rosyjsko-bizantyjskiego, panującego w budownictwie cerkiewnym w Imperium Rosyjskim. Ponadto wznoszone cerkwie starano się dopasowywać do istniejących już w najbliższym otoczeniu budynków. Przykładem praktycznego zastosowania takiego podejścia były zaprojektowane przez Andrzeja Gołońskiego świątynie w Cytadeli i Łazienkach Królewskich^[8].

Zasadę rezygnacji z elementów architektonicznych typowych dla rosyjskiego budownictwa sakralnego złamano jednak przy wznoszeniu głównej świątyni Warszawy - soboru Św. Trójcy^[9].

Okres po stłumieniu powstania styczniowego był czasem wzmożonych inwestycji w architekturę cerkiewną. Utrwalanie obecności prawosławia na ziemiach polskich było elementem polityki rusyfikacyjnej^[10].

Dodatkowym powodem wznoszenia nowych świątyń był wyraźny napływ urzędników i wojskowych narodowości rosyjskiej do Warszawy, do czego zresztą władze zachęcały poprzez specjalne nagrody pieniężne, dodatki na edukację dzieci i traktowanie pracy w administracji w Kraju Nadwiślańskim wyżej niż analogicznej na ziemiach etnicznie rosyjskich^[11]. Przy wznoszeniu świątyń władze carskie celowo umieszczały je w miejscach szczególnie prestiżowych, zlokalizowanych przy głównych ulicach miasta i w punktach widocznych z daleka^[12]. Dodatkowo zgodnie z poleceniem ostatniego namiestnika warszawskiego Fiodora Berga wszystkie cerkwie miały reprezentować styl rosyjsko-bizantyjski. Zerwano tym samym z niepisaną, lecz funkcjonującą wcześniej tradycją, by świątynie prawosławne harmonizowały z architekturą otoczenia^[13]. Raport Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z 2 grudnia 1872 zapowiadał, iż

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1..