U Słowian zachowało się niewiele materiału o Deus Faber, bógu-rzemieślniku, który stworzył świat. Poświadczeniem świadczącym o istnieniu takiego motywu mitologicznego może być Swaróg, słowiański bóg-kowal[1]. (nie zachował się żaden konkretny przekaz o Swarogu bla bla) Jeżeli u Słowian istniał mit o wykuciu przez Swaroga elementów wszechświata, ciał niebieskich, słońca, itd., to pozostałości tego mogą znajdować się w folklorze. Słoweńcy wierzyli że, na světě počalo vše žiti od toho času, kdy oheń zapálil se na zemi, „na świecie wszystko zaczęło żyć od czasu, gdy ogień zapalił się na ziemi“, a Słowacy, że (Slovacy míní, že) oheň dal původ slunci, měsící i hvězdam, „ogień dał początek słońcu, księżycowi i gwiazdom“. Wierzenie słowackie ma swój odpowiednik rosyjski poświadczony przez Afanasjewa: "słońce, księżyc i gwiazdy zrobione przez Boga z niegasnącego ognia". W folklorze Bóg (chrześcijański) mógł zachować cechy kowala z religii przedchrześcijańskiej, w niektórych bajkach mówi się o nim że "kuje", "skuwa". W polskich i rosyjskich przekazach Bóg stworzył ogień i inne żywioły na początku świata. W niektórych przekazach Bóg robi dla ludzi słońce. Afanasjew poświadczył następującą bajkę o karaniu ludzi za brak szacunku wobec Słońca: (Afanasjew 1994 [I] 69-70). Inna opowieść (z 1931 ze wsi Archipiata) mówi o stworzeniu Słońca i "włączeniu" go przez Boga: "Nasze słońce nie pojawiło się samo, nie, nie samo. Bóg nasz Pan stworzył je jeszcze, zanim stworzył człowieka. On je jak lampę na niebie załączył: za dnia żeby było światło, a nocą, żeby nie było ciemno, żeby było widno, jak za dnia. (Belowa, Kabakowa 2014: s. 80)"[2]. Istnieje także alternatywna wersja tego mitu, gdzie Bóg jest zastąpiony kolektywnie przez ludzkość, a Słońce przez dużą liczbę ognisk rozpalanych przez ludzi i podniesionych na wysoką górę, aby świeciły jako jedno wielkie ognisko na niebie: (Belowa, Kabakowa 2014, s. 80). Podobne wierzenia były znane w Polsce. Według Ryszarda Tomickiego wielkoruska bajka: "Gdy Bóg [...] odszedł do niebia, zabłękitniło się niebo, słońce zaświeciło i gwiazdy zabłysły." wiąże się z wierzeniem w stworzenie Słońca przez Boga. Macedońska legenda "Dziecię Jezus lepi z błota piłki i rzuca w niebo, zaś Ojciec Bóg je błogosławi; tak powstają słońce, księżyc i wszystkie gwiazdy". Według Magdaleny Zowczak, wątki o stworzeniu ciał niebieskich zawdzięczają popularność z powodu nawiązywania przez nie do dawnych mitów stworzenia[3].

Przypisy

Bibliografia

  • Michał Łuczyński: Słowian. Śladami świętych opowieści przodków. Szczecin: Triglav, 2022. ISBN 978-83-62586-70-7. (pol.).