Michał Grabowski (zoolog)

Michał Grabowski
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	9 października 1972 ; Łódź
	profesor nauk biologicznych
	Specjalność: zoologia, biologia ewolucyjna
Alma Mater	Uniwersytet Łódzki
Doktorat	2000 – biologia (zoologia) ; Uniwersytet Łódzki
Habilitacja	2007 – biologia (zoologia) ; Uniwersytet Łódzki
Profesura	2019
	profesor na Uniwersytecie Łódzkim
	Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii

Michał Grabowski (ur. 9 października 1972 w Łodzi) – polski zoolog (karcynolog), hydrobiolog, biolog ewolucyjny, profesor nauk biologicznych. W latach 2009–2020, kierownik Zakładu Biogeografii i Ekologii Bezkręgowców, od 2020 kierownik Katedry Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii^[1] na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego.

Życiorys

Absolwent (rocznik 1991) XXXI Liceum im. Ludwika Zamenhofa w Łodzi. W latach 1993–1994 stypendysta programu TEMPUS na University of Wolverhampton w Wolverhampton (Wielka Brytania), gdzie uzyskał tytuł Bachelor of Science (1994). W 1996 ukończył jednolite studia magisterskie na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego. Uczeń prof. Krzysztofa Jażdżewskiego. W latach 1996–1997 oraz 1999 pracownik naukowy (researcher) w Gulf Coast Research Laboratory, University of Southern Mississippi w Ocean Springs (Missisipi, Stany Zjednoczone), gdzie m.in. brał udział w monitoringu zasobów biologicznych Zatoki Meksykańskiej oraz realizował badania będące podstawą jego rozprawy doktorskiej. Doktorat (2000, UŁ) w dyscyplinie biologia, specjalność zoologia, na podstawie rozprawy „Filogeografia krewetki, Farfantepenaeus duorarum (Burkenroad, 1939), (Crustacea, Decapoda) opisana przy pomocy markera molekularnego”. Habilitacja (2007, UŁ) w dziedzinie nauk biologicznych, w zakresie biologii – zoologii, na podstawie rozprawy „Biogeograficzne aspekty rozsiedlenia obcych skorupiaków (Crustacea) w wodach Polski”. Profesura (2019) w dziedzinie nauk biologicznych.

Praca naukowa

Zainteresowania naukowe prof. Grabowskiego skupiają się wokół:

różnorodności gatunkowej, taksonomii integratywnej i ewolucji skorupiaków (Amphipoda, Decapoda),
biogeografii i procesów kształtujących bioróżnorodność wód powierzchniowych Europy,
filogeografii i ekologii molekularnej fauny wodnej ze szczególnym uwzględnieniem obszarów górskich i strefy śródziemnomorskiej,
barkodowania DNA oraz jego wykorzystania do monitorowania i szacowania różnorodności biologicznej,
biologii i ekologii gatunków inwazyjnych.

Badania zainicjowane oraz prowadzone w zespole badaczy kierowanym przez prof. Grabowskiego we współpracy z wieloma krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi, wykazały na przykładzie modelowej grupy skorupiaków z gromady Malacostraca, że różnorodność wód słodkich Europy w skali kontynentu jest bardzo niedoszacowana. Pionierskim osiągnięciem w skali międzynarodowej było wykazanie za pomocą nowoczesnych metod molekularnych istnienia ponad 150 linii filogenetycznych równoważnych gatunkom w obrębie kilkunastu znanych wcześniej morfogatunków, ale także sytuacji odwrotnej, to jest dużego zróżnicowania morfologicznego przy braku zmienności genetycznej barkodowego genu COI. Zespół prof. Grabowskiego zaproponował, na przykładzie historii ewolucyjnej skorupiaków, nowy scenariusz kształtowania się europejskiej fauny słodkowodnej z licznymi kolonizacjami wód śródlądowych na wczesnych etapach kontynentalizacji Europy i dalszym różnicowaniem podczas wypiętrzania lądów. Badania te zmieniły dotychczasowe poglądy na stopień i rozkład przestrzenny endemizmu oraz historię ewolucyjną słodkowodnych skorupiaków, a biorąc pod uwagę wagę tych organizmów dla funkcjonowania ekosystemów, również ogólnie na pochodzenie bioróżnorodności i zrozumienie jej rozkładu przestrzennego w wodach śródlądowych Europy. Mają one również istotne znaczenie dla planowania efektywnej, wielkoskalowej strategii ochrony bioróżnorodności i zasobów genetycznych Europy^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]^[4].

Pełnione funkcje

Członek Komitetu Zoologii Polskiej Akademii Nauk w kadencjach 2007-2011 (sekretarz) oraz 2011-2014. Członek Łódzkiego Towarzystwa Naukowego (od 2015). Członek Komitetu Biologii Środowiskowej i Ewolucyjnej Polskiej Akademii Nauk (od 2016). Członek (2019-2022) i przewodniczący (2023-2026) Rady Naukowej Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk. Reprezentant Polski^[9] w Komitecie Naukowym International Barcode of Life^[10] (od 2018). Członek Zespołu VI Nauk Ścisłych i Przyrodniczych^[11] Rady Doskonałości Naukowej w I i II kadencji (2019-2023, 2024-2027).

Wypromowani doktorzy

Tomasz Mamos: „Phylogeography and cryptic diversity of Gammarus balcanicus Schäferna, 1922 in Europe”, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki, 2015 r., kopromotor: dr Remi Wattier, Universite de Bourgogne, Francja
Tomasz Rewicz: „Phylogeography of an invasive amphipod, Dikerogammarus villosus, in Europe”, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki, 2015 r., kopromotor: prof. dr hab. Thierry Rigaud, Universite de Bourgogne, Francja
Kamil Hupało: „Diversity and origin of freshwater amphipods of Mediterranean islands” Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki, 2020 r., promotor pomocniczy: dr Tomasz Mamos, Uniwersytet Łódzki.
Piotr Gadawski: "Różnorodność gatunkowa i pochodzenie ochotkowatych (Chironomidae) młodego geologicznie jeziora i związanego z nim starego systemu źródlisk" Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki, 2020 r., promotor pomocniczy: dr Matteo Montagna, Università degli Studi di Milano.^[12]

Przypisy

↑ Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii UŁ [online] .
↑ TomaszT. Mamos TomaszT. i inni, The legacy of a vanished sea: a high level of diversification within a European freshwater amphipod species complex driven by 15 My of Paratethys regression, „Molecular Ecology”, 25 (3), 2016, s. 795–810, DOI: 10.1111/mec.13499, ISSN 1365-294X [dostęp 2020-02-23] (ang.).
↑ MichałM. Grabowski MichałM. i inni, Neogene paleogeography provides context for understanding the origin and spatial distribution of cryptic diversity in a widespread Balkan freshwater amphipod, „PeerJ”, 5, 2017, e3016, DOI: 10.7717/peerj.3016, ISSN 2167-8359 [dostęp 2020-02-23] (ang.).
↑ ^a ^b MichałM. Grabowski MichałM., AnnaA. Wysocka AnnaA., TomaszT. Mamos TomaszT., Molecular species delimitation methods provide new insight into taxonomy of the endemic gammarid species flock from the ancient Lake Ohrid, „Zoological Journal of the Linnean Society”, 181 (2), 2017, s. 272–285, DOI: 10.1093/zoolinnean/zlw025, ISSN 0024-4082 [dostęp 2020-02-23] (ang.).
↑ KamilK. Hupało KamilK. i inni, First endemic freshwater Gammarus from Crete and its evolutionary history–an integrative taxonomy approach, „PeerJ”, 6, 2018, e4457, DOI: 10.7717/peerj.4457, ISSN 2167-8359 [dostęp 2020-02-23] (ang.).
↑ DenisD. Copilaş-Ciocianu DenisD. i inni, Survival in northern microrefugia in an endemic Carpathian gammarid (Crustacea: Amphipoda), „Zoologica Scripta”, 47 (3), 2018, s. 357–372, DOI: 10.1111/zsc.12285, ISSN 1463-6409 [dostęp 2020-02-23] (ang.).
↑ K.K. Hupało K.K. i inni, Persistence of phylogeographic footprints helps to understand cryptic diversity detected in two marine amphipods widespread in the Mediterranean basin, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 132, 2019, s. 53–66, DOI: 10.1016/j.ympev.2018.11.013, ISSN 1055-7903 [dostęp 2020-02-23] (ang.).
↑ AleksandraA. Jabłońska AleksandraA. i inni, Long-term within-basin isolation patterns, different conservation units, and interspecific mitochondrial DNA introgression in an amphipod endemic to the ancient Lake Skadar system, Balkan Peninsula, „Freshwater Biology”, 65 (2), 2020, s. 209–225, DOI: 10.1111/fwb.13414, ISSN 1365-2427 [dostęp 2020-02-23] (ang.).
↑ Prof. Michał Grabowski – w International Barcode of Life [online], Nauka w Polsce [dostęp 2020-02-23] (pol.).
↑ Science Committee, International Barcode of Life [online] .
↑ Zespół VI Nauk Ścisłych i Przyrodniczych [online] .
↑ Różnorodność gatunkowa i pochodzenie ochotkowatych (Chironomidae) młodego geologicznie jeziora i związanego z nim starego systemu źródlisk w bazie „Prace badawcze” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2022-03-15].

Linki zewnętrzne

Michał Grabowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-02-23] .
ResearchGate
Google Scholar

[1] Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii UŁ [online] .

[2] TomaszT. Mamos TomaszT. i inni, The legacy of a vanished sea: a high level of diversification within a European freshwater amphipod species complex driven by 15 My of Paratethys regression, „Molecular Ecology”, 25 (3), 2016, s. 795–810, DOI: 10.1111/mec.13499, ISSN 1365-294X [dostęp 2020-02-23] (ang.).

[3] MichałM. Grabowski MichałM. i inni, Neogene paleogeography provides context for understanding the origin and spatial distribution of cryptic diversity in a widespread Balkan freshwater amphipod, „PeerJ”, 5, 2017, e3016, DOI: 10.7717/peerj.3016, ISSN 2167-8359 [dostęp 2020-02-23] (ang.).

[autonazwa1-4] MichałM. Grabowski MichałM., AnnaA. Wysocka AnnaA., TomaszT. Mamos TomaszT., Molecular species delimitation methods provide new insight into taxonomy of the endemic gammarid species flock from the ancient Lake Ohrid, „Zoological Journal of the Linnean Society”, 181 (2), 2017, s. 272–285, DOI: 10.1093/zoolinnean/zlw025, ISSN 0024-4082 [dostęp 2020-02-23] (ang.).

[5] KamilK. Hupało KamilK. i inni, First endemic freshwater Gammarus from Crete and its evolutionary history–an integrative taxonomy approach, „PeerJ”, 6, 2018, e4457, DOI: 10.7717/peerj.4457, ISSN 2167-8359 [dostęp 2020-02-23] (ang.).

[6] DenisD. Copilaş-Ciocianu DenisD. i inni, Survival in northern microrefugia in an endemic Carpathian gammarid (Crustacea: Amphipoda), „Zoologica Scripta”, 47 (3), 2018, s. 357–372, DOI: 10.1111/zsc.12285, ISSN 1463-6409 [dostęp 2020-02-23] (ang.).

[7] K.K. Hupało K.K. i inni, Persistence of phylogeographic footprints helps to understand cryptic diversity detected in two marine amphipods widespread in the Mediterranean basin, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 132, 2019, s. 53–66, DOI: 10.1016/j.ympev.2018.11.013, ISSN 1055-7903 [dostęp 2020-02-23] (ang.).

[8] AleksandraA. Jabłońska AleksandraA. i inni, Long-term within-basin isolation patterns, different conservation units, and interspecific mitochondrial DNA introgression in an amphipod endemic to the ancient Lake Skadar system, Balkan Peninsula, „Freshwater Biology”, 65 (2), 2020, s. 209–225, DOI: 10.1111/fwb.13414, ISSN 1365-2427 [dostęp 2020-02-23] (ang.).

[9] Prof. Michał Grabowski – w International Barcode of Life [online], Nauka w Polsce [dostęp 2020-02-23] (pol.).

[10] Science Committee, International Barcode of Life [online] .

[11] Zespół VI Nauk Ścisłych i Przyrodniczych [online] .

[12] Różnorodność gatunkowa i pochodzenie ochotkowatych (Chironomidae) młodego geologicznie jeziora i związanego z nim starego systemu źródlisk w bazie „Prace badawcze” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2022-03-15].

[1]