Wikipedysta:Maureliusz/Dylemat społeczny (film)

Film Dylemat społeczny opisuje psychologiczne podstawy i techniki manipulacji, za pomocą których, jak twierdzą autorzy, firmy z branży mediów społecznościowych i technologii uzależniają użytkowników. Firmy te obserwują, śledzą i mierzą aktywność użytkowników w sieci, a następnie wykorzystują te dane do tworzenia modeli sztucznej inteligencji, które przewidują działania użytkowników. Tristan Harris, były etyk projektowy Google i współzałożyciel Center for Humane Technology, wyjaśnia w dokumencie, że firmy technologiczne mają trzy główne cele:

1. Cel zaangażowania: zwiększenie wykorzystania i zapewnienie, że użytkownicy będą kontynuować przewijanie.
2. Cel rozwoju: zapewnienie, że użytkownicy będą wracać i zapraszać znajomych, którzy zaproszą jeszcze więcej znajomych.
3. Cel reklamy: realizując oba powyższe cele, firmy zarabiają na reklamach i maksymalizują swoje zyski.

Harris podsumował to ostrzeżeniem: „Jeśli nie płacisz za produkt, to ty jesteś produktem”, parafrazując wcześniejsze spostrzeżenia z książki Television Delivers People, Toma Johnsona i Andrew Lewisa^[1].

Inny rozmówca, Jonathan Haidt, psycholog społeczny ze Stern School of Business na Uniwersytecie Nowojorskim, porusza kwestię zdrowia psychicznego w kontekście mediów społecznościowych.

Film porusza również kwestię zagrożeń związanych z fake newsami. Harris twierdzi, że jest to „model biznesowy nastawiony na zysk i dezinformację” i że firmy zarabiają więcej pieniędzy, pozwalając „nieuregulowanym wiadomościom docierać do każdego za najlepszą cenę”.

W napisach końcowych rozmówcy proponują widzom podjęcie działań, aby się bronić, np. wyłączenie powiadomień, nieakceptowanie polecanych filmów na YouTube, korzystanie z wyszukiwarek, które nie zapisują historii wyszukiwania i ustanowienie w domu zasad dotyczących korzystania z telefonu komórkowego.

W dokumencie wykorzystano fikcyjną, zdramatyzowaną narrację, aby zilustrować „przeciętną amerykańską rodzinę z klasy średniej”^[2], w której każdy z członków rodziny inaczej komunikuje się z internetem: Ben, nastoletni uczeń liceum, który coraz bardziej pogrąża się w uzależnieniu od mediów społecznościowych i radykalizacji w sieci; Isla, nastolatka, która rozwija depresję i niską samoocenę z powodu nierealistycznych standardów piękna w mediach społecznościowych;^[3] Cassandra, starsza nastolatka, która nie ma telefonu komórkowego i jest przedstawiana jako wolna od manipulacji w sieci; oraz ich matka i ojczym, którzy starają się ograniczyć czas spędzany przez swoje dzieci przed ekranem, ale nie do końca rozumieją czynniki wpływające na sytuację. W narracji Ben i Isla są przedstawiani jako osoby coraz bardziej dotknięte uzależnieniem od mediów społecznościowych i internetu, napędzane przez Engagement, Growth, and Advertisement AIs zaangażowania, wzrostu i reklam, reprezentowane przez antropomorfizowanych dyrektorów technicznych w pokoju kontrolnym „za ekranem”, którzy znajdują sposoby, aby utrzymać swoich użytkowników w jak największym uzależnieniu od mediów społecznościowych, jednocześnie traktując ich jedynie jako zdepersonalizowane awatary, nie przejmując się zbytnio swoim dobrem ani dobrem społeczeństwa^[2].

Opowieść zaczyna się od tego, że Isla ignoruje prośby matki o nakrycie do stołu, a następnie popada w coraz większą depresję po krytyce jej wyglądu w mediach społecznościowych. Po tym, jak Cassandra skrytykowała Islę i Bena za niewłaściwe korzystanie ze smartfonów, ich matka proponuje zamknięcie telefonów wszystkich w sejfie, aby mogli wspólnie zjeść kolację. Jednak gdy jeden z telefonów otrzymuje powiadomienie, Isla próbuje otworzyć sejf i ostatecznie rozbija go narzędziem, uszkadzając ekran telefonu Bena. W zamian za nowy ekran telefonu Ben obiecuje matce, że nie będzie korzystał ze swojego telefonu przez tydzień, ale sztuczna inteligencja, nie rozumiejąc, dlaczego jest on nagle nieaktywny, postanawia wciągnąć go z powrotem, wysyłając mu powiadomienie, że jego była dziewczyna rozpoczęła nowy związek. Skłania to Bena do złamania obietnicy i przejścia na tryb pesymistyczny, aby poradzić sobie z tą sytuacją. Sztuczna inteligencja, wywnioskowując, że jest centrystą, zaczyna rekomendować mu radykalne poglądy centrowe, aby utrzymać jego zaangażowanie. Poglądy te szybko przeradzają się w propagandę i teorie spiskowe antydemokratycznego ruchu „Ekstremalnego Centrum”, co radykalizuje Bena i wpływa na jego codzienne życie, doprowadzając niemal do jego izolacji. Ostatecznie Ben bierze udział w wiecu Extreme Center, który przeradza się w akty przemocy, gdy przybywają podobnie zradykalizowani kontrmanifestanci. Cassandra dowiaduje się o obecności Bena i zaczyna go szukać, ale oboje zostają zatrzymani przez policję . Pod koniec opowieści SI łączą się w jedną całość, a awatar Bena staje się jego ludzką reprezentacją, po czym obaj patrzą na siebie^[2].

• Tristan Harris, wcześniej pracownik Google na pozycji design ethicist^[4], założyciel i prezes Apture (2007), oraz załozyciel the Center for Humane Technology;^[5] współgospodarz podcastu Your Undivided Attention wspólnie z Aza Raskin^[6].
• Tim Kendall, były dyrektor ds. monetyzacji w Facebook^[7], były prezes of Pintere i dyrektor generalny Moment (aplikacji mobilnej, która śledzi czas spędzany przed ekranem)^[8].
• Jaron Lanier, computer philosophy pisarz zajmujący się filozofią komputerową, informatyk, artysta wizualny i kompozytor współczesnej muzyki klasycznej; autor książki „Ten Arguments for Deleting Your Social Media Accounts Right Now” (2018)^[9].
• Roger McNamee, dawniej inwestor w akcje Facebook^[10] autor książki Zucked: Waking Up to the Facebook Catastrophe (2019), i współzałożyciel firmy venture capital Elevation Partners.
• Aza Raskin, były szef działu doświadczony uzytkownik (user experience) w Mozilla Labs i kreatywny lider Firefox^[11]; współzałożyciel Center for Humane Technology^[5] i założyciel Massive Health^[12], wynalazca nieskończonego przewijania (of the infinite scroll).
• Justin Rosenstein, były menadżer ds. inżynieryjnych w Facebook^[13], były menedzer ds. produktów w Google^[14], oraz współzałożyciel Asana^[15] i One Project.
• Shoshana Zuboff, emerytowana profesor w Harvard Business School, autorka The Age of Surveillance Capitalism (2019)^[16].
• Jeff Seibert, były dyrektor ds. produktu w firmie Twitter^[17], przedsiębiorca technologiczny i współzałożyciel Digits^[18].
• Anna Lembke, dyrektor medyczny ds. medycyny uzależnień (addiction medicine) w Stanford University School of Medicine
• Jonathan Haidt, psycholog społeczny w New York University Stern School of Business, autor The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion (2012) i współautor The Coddling of the American Mind: How Good Intentions and Bad Ideas Are Setting Up a Generation for Failure (2018)^[19].
• Sandy Parakilas, były menedżer ds. operacji na platformie Facebook^[20] i były menedżer ds. produktu w Uber^[21].
• Cathy O'Neil, naukowiec zajmujący się danymi i autorka of Weapons of Math Destruction (2016)^[22].
• Randima Fernando, były menedzer ds. produktu w Nvidia, były dyrektor wykonawczy w Mindful Schools, oraz założyciel i dyrektor wykonawczy w Center for Humane Technology^[23].
• Joe Toscano, były konsultant ds. projektów w Google i autor Automating Humanity (2018)^[24].
• Bailey Richardson, dawniejszy członek zespołu w Instagram oraz partner w People & Company^[25].
• Rashida Richardson, profesor (uczelni) prawa i nauk politycznych w Northeastern University School of Law^[26] oraz były dyrektor ds. badań politycznych w AI Now Institute^[27][28].
• Guillaume Chaslot, były inżynier oprogramowania w Google (YouTube) oraz założyciel AlgoTransparency^[29].
• Renée DiResta, kierownik ds. badań technicznych w w Stanford Internet Observatory^[30] oraz były szef działu polityki w Data for Democracy.
• Cynthia M. Wong, były starszy badacz internetowy w Human Rights Watch^[31].
• Alex Roetter, były starszy wiceprezes ds. inżynierii w Twitter^[32].
• Lynn Fox, były dyrektor ds. PR korporacyjnego i Mac PR w Apple^[33], były dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej w Google^[34].

• Skyler Gisondo jako Ben^[35].
• Kara Hayward jako Cassandra^[35].
• Sophia Hammons jako Isla^[35].
• Chris Grundy jako ojczym.
• Barbara Gehring jako Matka^[36].
• Vincent Kartheiser jako sztuczna inteligencja^[35].

Casting narracyjny prowadziła Jenny Jue^[37].

Dylemat społeczny koncentruje się na społecznym i kulturowym wpływie korzystania z mediów społecznościowych na zwykłych użytkowników, ze szczególnym uwzględnieniem algorytmicznie wspomaganych form modyfikacji zachowań i manipulacji psychologicznej . W filmie poruszono szereg powiązanych ze sobą tematów, w tym uzależnienie od technologii, fake newsy, depresję i lęk^[38].

Jeden z rozmówców, Tim Kendall, były dyrektor Facebooka, wypowiedział się na temat alarmującego celu firmy: aktualizacji aplikacji tak, aby zwiększyć poziom uzależniania w celu stałego zwiększania zaangażowania^[7]. Inny rozmówca, Tristan Harris, były projektant Google, porównuje poziom uzależnienia do „automatu do gry w Vegas”, gdy użytkownicy „sprawdzają swoje telefony, mając nadzieję, że otrzymają powiadomienie, tak jakby pociągali za dźwignię automatu do gry, mając nadzieję, że trafią główną wygraną”^[39].

W filmie Dylemat społeczny omówiono również, jak media społecznościowe mogą wywoływać depresję i lęk u użytkowników. Jonathan Haidt, psycholog społeczny i autor, podkreśla wpływ mediów społecznościowych na depresję i lęk, zwłaszcza wśród młodszych nastolatków. W dokumencie przedstawiono statystyki dotyczące depresji, samookaleczeń i samobójstw skutkujących hospitalizacją, zwłaszcza wśród amerykańskich nastolatek, będących skutkiem korzystania z mediów społecznościowych. Liczba hospitalizacji utrzymywała się na stabilnym poziomie do około 2011 r., a od 2009 r. w USA wzrosła o znaczące 62 procent wśród starszych nastolatek (w wieku 15–19 lat) i o 189 procent wśród młodszych nastolatek (w wieku 10–14 lat). Tę samą prawidłowość można zaobserwować we wskaźnikach samobójstw, które w latach 2001–2010 wzrosły o 70 procent wśród starszych nastolatek i o 151 procent wśród młodszych nastolatek. Z wywiadu przeprowadzonego przez Haidta wynika, że osoby urodzone po 1996 r. dorastały w społeczeństwie, w którym korzystanie z mediów społecznościowych było normą. Efektem tego jest nieustanny kontakt z przytłaczającą ilością treści od najmłodszych lat.

Jeff Orlowski, znany głównie z filmów Chasing Coral i Chasing Ice, rozpoczął pracę nad filmem The Social Dilemma w 2018 roku i zakończył ją w 2019 roku. Zapytany podczas panelu dyskusyjnego na temat filmu na wydarzeniu dokumentalnym Deadline Hollywood ' Contenders Documentary, skąd czerpał inspirację, Orlowski powiedział, że „zawsze interesowały go wielkie wyzwania systemowe i społeczne”^[40]. Doszedł do wniosku, że „niewidzialnie, garstka projektantów w Dolinie Krzemowej pisze kod, który kształtuje życie miliardów ludzi na całym świecie”. ^[40]

Orlowski na stronie FAQ filmu stwierdza^[41]ː

Za grafikę, animację i efekty wizualne filmu odpowiada Mass FX Media, a za produkcję odpowiada Netflix^[42].

Muzykę do filmu skomponował Mark A. Crawford, „nominowany do nagrody Primetime Emmy kompozytor i filmowiec”, który został nominowany do nagrody ASCAP za swoją pracę nad filmem Dylemat społeczny^[43]. Jak wyjaśnił Crawford w wywiadzie, Dylemat społeczny, wykorzystując dźwięki „wytwarzane przez człowieka” i dźwięki mechaniczne, za pomocą tej ścieżki dźwiękowej ukazał niepokojące skutki mediów społecznościowych^[44].

Film portal Internet portal Psychology portal

Premiera filmu Dylemat społeczny odbyła się na festiwalu filmowym Sundance 2020 26 stycznia 2020 r., a premiera na całym świecie na platformie Netflix miała miejsce 9 września 2020 r.^[45]. W ciągu pierwszych 28 dni od premiery film dokumentalny wyświetlono w 38 000 000 domów^[46]. Film zdobył dwie z siedmiu nominacji podczas 73. gali Primetime Creative Arts Emmy Awards w 2021 roku^[47].

Film trwa około 94 minut i można go obejrzeć tylko za pośrednictwem serwisu Netflix. Można jednak obejrzeć bezpłatną 40-minutową wersję, składając wniosek na oficjalnej stronie internetowej filmu^[48].

Dylemat społeczny zebrał generalnie pozytywne recenzje. Na stronie agregującej recenzje Rotten Tomatoes film otrzymał ocenę 85% na podstawie 66 recenzji, ze średnią oceną 7.2/10. Konsensus krytyków strony internetowej brzmi: „Jasnowidzący i wszechstronny, Dylemat społeczny przedstawia trzeźwiącą analizę naszej teraźniejszości, opartej na danych”^[49]. Na Metacritic film ma średnią ważoną ocenę 78 na 100, opartą na dziewięciu krytykach, co wskazuje na „ogólnie pozytywne recenzje”^[50].

Devika Girish z „The New York Times” wystawił filmowi pozytywną recenzję, stwierdzając, że jest on „niezwykle skuteczny w biciu na alarm w kwestii wkraczania technologii eksploracji danych i manipulacji w nasze życie społeczne i nie tylko”. Mark Kennedy z ABC News nazwał film „otwierającym oczy spojrzeniem na sposób, w jaki media społecznościowe są projektowane, aby tworzyć uzależnienia i manipulować naszym zachowaniem, opowiedzianym przez niektóre z tych samych osób, które nadzorowały systemy w miejscach takich jak Facebook, Google i Twitter” ^[51] Nell Minow z RogerEbert.com zauważyła, że film „zadaje fundamentalne i egzystencjalne pytania” dotyczące potencjalnego samozniszczenia ludzkości poprzez wykorzystanie przez nią technologii komputerowej, i pochwaliła „wyjątkowe” wykorzystanie wyznań liderów i kluczowych graczy branży mediów społecznościowych^[52].

Elizabeth Pankova z The New Republic zauważyła, że „żadna z informacji zawartych w filmie nie jest szczególnie nowa”, ale argumentowała, że to „dostawcy tej informacji: pełni skruchy, świadomi siebie wojownicy, którzy stali się pacyfistami z Doliny Krzemowej” sprawili, że film okazał się skuteczny. Pranav Malhotra ze Slate stwierdził, że film „odtwarza oklepane dystopijne narracje dotyczące technologii” i „opiera się na oklepanych (i nieprzydatnych) stereotypach, zgodnie z którymi technologia jest jedyną przyczyną szkód, zwłaszcza dla dzieci”, nie wspominając przy tym o aktywistach i komentatorach, którzy od dawna krytykują media społecznościowe, powołując się na takich naukowców, jak Safiya Noble, Sarah T. Roberts i Siva Vaidhyanathan. Analizując techniki perswazyjne filmu, Laura Alvarez Trigo z PopMecC stwierdziła, że Dylemat społeczny udaje się skonstruować manichejską narrację z bardzo nieuchwytną i błędnie zinterpretowaną złą stroną”, ale wskazała na podobieństwo samego filmu do krytykowanej w nim propagandy i manipulacji, stwierdzając, że film mógłby skorzystać na „zapewnieniu widzom niezbędnych narzędzi do angażowania się w korzystanie z platform, z których korzystają w bardziej krytyczny sposób” oraz „niuansowym wyjaśnieniu obecnych problemów etycznych, [aby] pomóc ludziom korzystać z nowych technologii bez konieczności całkowitego ich wyłączania lub zakazywania ich nastoletnim dzieciom”^[2].

Szczególną krytykę skierowano pod adresem fikcyjnej narracji dotyczącej rodziny i sztucznej inteligencji. Casey Newton z The Verge zwrócił uwagę na pewne decyzje reżyserskie, takie jak „niepokojąca ścieżka dźwiękowa fortepianu, która przekonuje w każdej scenie”, nadająca jej „poczucie kiczu”. Nell Minow stwierdziła, że „nawet cudownie utalentowany Skyler Gisondo nie jest w stanie stworzyć sekwencji, w której gra nastolatka uwiedzionego przez ekstremistyczną dezinformację, a sceny z Vincentem Kartheiserem ucieleśniającym formuły, które zwalczają nasze wysiłki, by zwracać uwagę na cokolwiek poza światem online, są po prostu głupie”^[52]. Pranav Malhotra nazwał te narracje „bezkrytyczną” prezentacją dystopii pozbawionej niuansów. W rzadkiej obronie często potępianych inscenizacji filmu John Naughton z The Guardian skomentował główny wątek fabuły, stwierdzając, że „wątek fikcyjny jest konieczny, ponieważ największą trudnością, z jaką mierzą się krytycy branży traktującej użytkowników jak szczury laboratoryjne, jest wyjaśnienie szczurom, co się z nimi dzieje, podczas gdy są one nieustannie rozpraszane przez smakołyki (w tym przypadku dopaminowe haje) dostarczane przez smartfony kontrolowane przez eksperymentatorów”^[53].

Stacja CNBC podała, że użytkownicy mediów społecznościowych mieli wątpliwości, czy powinni dalej korzystać z Facebooka lub Instagrama po obejrzeniu filmu Dylemat społeczny. Jednak gdy zapytano Facebooka o możliwość spadku liczby użytkowników, ten odmówił odpowiedzi i komentarza na ten temat^[54].

Ashley Boyd i Audrey Hingle, pracownice Mozilli, zauważyły, że chociaż „tworzenie, premiera i popularność filmu Dylemat społeczny stanowią ważny kamień milowy w [celu] zbudowania ruchu użytkowników Internetu, którzy rozumieją wpływ mediów społecznościowych i oczekują lepszych rozwiązań od platform”, film zyskałby na tym, gdyby prezentowano w nim bardziej zróżnicowane głosy^[55].

• Cielesne zaburzenie dysmorficzne
• Cyberpsychologia
• Doomscrolling
• Afera Cambridge Analytica
• Bańka filtrująca
• Polaryzacja grupowa
• Targetowanie

• Official website
• The Social Dilemma on Netflix
• The Social Dilemma at IMDb
• The Social Dilemma at Rotten Tomatoes

[[ːKategoria:Amerykańskie filmy dokumentalne]] [[ːKategoria:Filmy z 2020 roku]] [[ːKategoria:Strony z nieprzejrzanymi tłumaczeniami]]