Wiadukt Weisera, zwany także Mostem Weiserawiadukt istniejący w Gdańsku w latach 1913–2013, nowy obiekt wybudowano w 2014 i jest oznaczony na planach symbolem WD9[1].

Wiadukt Weisera
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Gdańsk

Podstawowe dane
Data budowy

1913

Data zburzenia

2013

Data odbudowy

2014

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Wiadukt Weisera”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Wiadukt Weisera”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Wiadukt Weisera”
Ziemia54°22′57,7″N 18°34′33,7″E/54,382694 18,576028
Wiadukt Weisera – jeden z najbardziej znanych zachowanych wiaduktów dawnej kolei kokoszkowskiej, zburzony 5 czerwca 2013 w związku z budową PKM
Fragment wiaduktu z zachowaną datą powstania (1913)
Wiadukt powstający w miejscu Mostku Weisera (stan na listopad 2013)

Umiejscowiony na przedłużeniu ul. Ludowej i w pobliżu ul. Mikołaja Gomółki[a] na granicy dzielnic Strzyży, VII Dworu i Wrzeszcza Górnego oraz przy granicy Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego[2][3][4].

Historia

edytuj

Obiekt został wybudowany w 1913 i łączył niezalesione wówczas grunty[5]. W latach 1914–1945 istniała pod nim Kolej Kaszubska. Wiadukt był umiejscowiony między stacją Gdańsk Wrzeszcz, a przystankiem Gdańsk Brętowo[6][7].

Wycofujące się z Gdańska niemieckie wojska pod koniec marca 1945 wysadziły największe z wiaduktów (nad al. Grunwaldzką/ul. Wita Stwosza/ul. Polanki/ul. Słowackiego/ul. Dolne Migowo). Był to element obrony. Wysadzając te mosty Niemcy zamierzali tymczasowo zablokować przejście dla atakującej Armii Czerwonej[8].

W latach powojennych Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Gdańsku podjęła decyzję by istniejący, pozostały na niezniszczonych odcinkach, tor kolejowy rozebrać[9][10][11].

Wiadukt znajdując się na uboczu walk wojennych nie został zniszczony i przetrwał do 2013[12].

Odniesienia w kulturze

edytuj

Popularności temu obiektowi przysporzyła wydana w 1987 książka Weiser Dawidek Pawła Huelle[13], od tego momentu obiekt ten nazywany był mostem bądź wiaduktem Weisera[14].

W opublikowanej w 2013 książce Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby Henryk Jursz opisuje Wiadukt Weisera[15].

W wydanej w 2022 książce Dziady i dybuki Jarosław Kurski wspomina Mostek Weisera oraz jego okolice z czasów sprzed budowy Pomorskiej Kolei Metropolitalnej[16].

Pożegnania

edytuj

W związku z tym, że linia nr 248 planowana była jako dwutorowa konieczne stało się wyburzenie wszystkich pozostałych do tej pory na szlaku dawnej kolei kokoszkowskiej obiektów inżynieryjnych zbudowanych przed I wojną światową[17], ze względu na ich stan techniczny[18]. Chodziło także o zachowany z czasów budowy linii Most Weisera[19].

14 marca 2013 Romuald Szymański opublikował w internecie artykuł Pomorska Kolej Metropolitalna: Stulatki do rozbiórki, w którym opisał smutną konieczność wyburzenia wiaduktów i przyczółków dawnej linii kokoszkowskiej[20]. Tekst ten stał się inspiracją do organizacji pożegnań wiaduktu, które odbyły się 26 marca[21][22][23] oraz 27 kwietnia[24][25][26][27][28][29][30][b]. Do wydarzenia z 27 kwietnia dołączyły Pomorska Kolej Metropolitalna[31][32] wraz z Radą Dzielnicy Strzyża[33][34]. Tego dnia przedstawiciele spółki PKM S.A. zapowiedzieli, że obiekt zostanie wyburzony 5 czerwca 2013[35][36].

Pożegnania Mostku Weisera z 2013 zostały wspomniane podczas uroczystości pogrzebowych Pawła Huelle 7 grudnia 2023[37][c].

Wyburzenie

edytuj

Pod koniec maja 2013 rozpoczęto przygotowania do wyburzenia obiektu[38][39] usuwając murki i balustradę[40]. 5 czerwca tego samego roku wiadukt został wyburzony w widowiskowy sposób. Destrukcję poprzedziła inscenizacja historyczna bitwy pomiędzy Sowietami i Niemcami, która w tym miejscu tak naprawdę nigdy się nie odbyła – tzw. Bitwa o Mostek Weisera. Wydarzenie zgromadziło tłumy widzów[41][42][d].

Nowy obiekt

edytuj

Zgodnie z zapowiedziami spółki PKM S.A.[43][44] w miejscu wyburzonego wiaduktu powstał nowy obiekt dosyć podobny, ale dostosowany do wybudowanej pod nim zelektryfikowanej dwutorowej linii kolejowej[45][46].

14 sierpnia 2013 rozpoczęła się budowa poprzez wbijanie pali wzmacniających grunt pod konstrukcję nowego wiaduktu[47][48]. 9 kwietnia 2014 zostały zakończone prace konstrukcyjne przy nowym wiadukcie[49][50]. 13 września tego samego roku można było się przejechać drezyną na odcinku Gdańsk NiedźwiednikWiadukt Weisera[51][52]. 17 października 2014 przeprowadzono próbę obciążeniową wiaduktu[53][54]. W sierpniu 2015 w okolicach mostu ustawiano murki wraz z fragmentem balustrady z poprzedniego obiektu[55]. W kwietniu 2017 na głazie znajdującym się przy zachowanych murkach i fragmencie balustrady pojawił się napis Relikty Mostu Weisera z 1913 r.[56]. We wrześniu tego samego roku na zachowanym murku umieszczono tablicę opisującą historię obiektu z lat 1913–2013[57][58]. W listopadzie 2019 w ramach inwestycji Rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej na terenach miejskich w pobliżu wejścia do lasu (skrzyżowanie ulic Gomółki i Ludowej)[59] prowadzącego do wiaduktu powstała infrastruktura rekreacyjna, zamontowano również ławki[60]. W czerwcu 2023, w 10 rocznicę wyburzenia słynnego Mostku Weisera, powstały przy obecnym wiadukcie nowe murale autorstwa dwójki studentów ASP w Gdańsku nawiązujące do książki Weiser Dawidek Pawła Huelle[61][62][63]. W sierpniu tego samego roku, podczas prac nad nowymi muralami, na jednym z filarów mostu pojawił się napis Mostek Weisera 1913-2013-2023[64][65].

  1. Obiekt znajduje się na przedłużeniu ulicy Ludowej i w pobliżu ulicy Mikołaja Gomółki, nie posiada adresu choć w internecie błędnie są podawane m.in. ulica Mikołaja Gomółki 15 oraz 17.
  2. 26 marca 2013 organizatorami pożegnania byli Mateusz Czerwiński i Piotr Trzeciak, a 27 kwietnia 2013 współorganizatorem był Mikołaj Sobczak wraz ze spółką PKM S.A. oraz Radą Dzielnicy Strzyża.
  3. Profesor Urszula Patocka-Sigłowy z Uniwersytetu Gdańskiego, żegnając zmarłego Pawła Huelle w imieniu jego Alma Mater, wspomniała historię mostku Weisera Dawidka. 
  4. 5 czerwca 2013 symboliczny sygnał do wyburzenia Mostku Weisera dał Paweł Huelle, od którego powieści Weiser Dawidek zaczęła się legenda obiektu.

Przypisy

edytuj
  1. Charakterystyka techniczna linii PKM. pkm-sa.pl. [dostęp 2020-12-14].
  2. Mapy Google [online], google.com [dostęp 2018-07-17] (pol.).
  3. Mostek Weisera Wikimapia [online], wikimapia.org [dostęp 2023-04-11] (pol.).
  4. Wiadukt Weisera [online], pl.revieweuro.com [dostęp 2021-09-21] (pol.).
  5. Most Weisera w Gdańsku. 27 kwietnia symboliczne pożegnanie mostu [ZDJĘCIA]. gdansk.naszemiasto.pl, 2013-04-19. [dostęp 2020-12-14].
  6. WIG – Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000, GDAŃSK (Danzig) Warszawa 1938. igrek.amzp.pl. [dostęp 2023-05-16]. P31-S27-E_GDANSK_1938.jpg. (pol.).
  7. Trójmiasto na historycznej mapie. mapa.trojmiasto.pl. [dostęp 2023-05-14].
  8. Maciej Naskęt: Szlakiem wiaduktów Kolei Kokoszkowskiej. trojmiasto.pl, 2013-03-30. [dostęp 2023-03-01].
  9. „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby” Henryka Jursza (strona 92). pkm-sa.pl. [dostęp 2021-04-12].
  10. Rozbiórka odcinka Wrzeszcz – Kokoszki. draftcloud.jursz.pl. [dostęp 2021-04-12].
  11. W 15 minut do Kartuz. tomek.strony.ug.edu.pl. [dostęp 2020-12-28].
  12. Bitwa o Mostek Weisera. imprezy.trojmiasto.pl. [dostęp 2023-05-14].
  13. Wręczono Pomorską Nagrodę Literacką „Wiatr od morza”. Paweł Huelle laureatem statuetki za całokształt twórczości [online], booklips.pl [dostęp 2022-02-18] (pol.).
  14. Ostatnia droga Pawła Huelle. "Wpisał obraz Gdańska na nowo w serca wielu mieszkańców" [online], gdansk.pl [dostęp 2023-12-07] (pol.).
  15. „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby” Henryka Jursza (strony 57, 147, 157). pkm-sa.pl. [dostęp 2023-05-14].
  16. "Ciągnęliśmy soki z popiołów wojny". Jarosław Kurski o dzieciństwie w Gdańsku [FRAGMENT KSIĄŻKI "DZIADY I DYBUKI"]. trojmiasto.wyborcza.pl, 2022-11-10. [dostęp 2023-05-14].
  17. Maciej Naskęt: Szlakiem wiaduktów Kolei Kokoszkowskiej. trojmiasto.pl, 2013-03-30. [dostęp 2013-03-30].
  18. Maciej Naskęt: Rekordowa wymiana gruntów na trasie Pomorskiej Kolei Metropolitalnej. trojmiasto.pl, 2013-03-13. [dostęp 2023-03-01].
  19. Jest pozwolenie na (od)budowę kolei. staraoliwa.pl, 2012-12-18. [dostęp 2023-02-21].
  20. Romuald Szymański: Pomorska Kolej Metropolitalna: Stulatki do rozbiórki. gdansk.naszemiasto.pl, 2013-03-14. [dostęp 2013-03-14].
  21. Patryk Siedliński: W miejscu Mostu Weisera powstanie nowy most, nawiązujący do oryginału. gdansk.naszemiasto.pl, 2013-03-25. [dostęp 2013-03-25].
  22. Ewa Kowalska: Mikołaj Sobczak. Moje związki ze Strzyżą. ibedeker.pl, 2017-04-14. [dostęp 2017-04-15].
  23. Mikołaj Sobczak: Kronika budowy Pomorskiej Kolei Metropolitalnej [zdjęcia, wideo, wizualizacje]. gdansk.naszemiasto.pl. [dostęp 2019-11-03].
  24. Gosia Kowalska: Most Weisera Dawidka - ostatnie pożegnanie. ibedeker.pl, 2013-04-22. [dostęp 2016-02-21].
  25. Kamil Zwięgeła: Pożegnaliśmy most Weisera Dawidka. ibedeker.pl, 2013-04-28. [dostęp 2013-04-28].
  26. Tomasz Strug: Tłumy żegnały Most Weisera. staraoliwa.pl, 2013-04-28. [dostęp 2023-02-21].
  27. Pożegnają most Weisera. gdansk.naszemiasto.pl. [dostęp 2017-05-18].
  28. Mikołaj Sobczak: Jak Gdańsk żegnał Most Weisera. gdansk.naszemiasto.pl. [dostęp 2018-01-30].
  29. Romuald Szymański: Stuletni Most Weisera Dawidka w Gdańsku przeszedł do historii fotorelacja. gdansk.naszemiasto.pl, 2013-06-11. [dostęp 2013-06-11].
  30. Pożegnanie mostku Weisera – 27.04.2013 r.. youtube.com, 2013-04-27. [dostęp 2023-02-28].
  31. Pożegnanie mostku Weisera. Ponad 200 osób przy zabytku opisanym w książce Pawła Huelle. gdansk.naszemiasto.pl, 2013-04-28. [dostęp 2020-12-29].
  32. Mostek w gdańskiej Strzyży wkrótce zniknie. radiogdansk.pl, 2013-04-27. [dostęp 2022-04-07].
  33. Andrzej Edward Kurek [online], strzyza.pl [dostęp 2022-02-18] (pol.).
  34. Rada Dzielnicy Strzyża 2011-2015 [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2020-11-21] (pol.).
  35. Tłumy na pożegnaniu mostku Weisera oraz niespodzianki od PKM. pkm-sa.pl, 2013-04-29. [dostęp 2013-04-29].
  36. Ponad stuletni most Weisera zostanie zburzony. wiadomosci.onet.pl, 2013-05-30. [dostęp 2023-03-01].
  37. Ostatnia droga Pawła Huelle. "Wpisał obraz Gdańska na nowo w serca wielu mieszkańców" [online], gdansk.pl [dostęp 2023-12-07] (pol.).
  38. Wyburzono ostatni wiadukt dawnej kolei. draftcloud.jursz.pl. [dostęp 2023-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  39. Mostek Weisera - początek rozbiórki (27.05.2013 r.). youtube.com, 2013-05-27. [dostęp 2022-02-17].
  40. Demontaż ostatniego elementu balustrady Mostu Weisera, 29 maja 2013 roku. youtube.com, 2013-05-29. [dostęp 2021-04-06].
  41. Mostek Weisera zburzony po widowiskowej bitwie. pkm-sa.pl, 2013-06-06. [dostęp 2013-06-06].
  42. Bitwa o Mostek Weisera - 5 czerwca 2013 r.. youtube.com, 2013-06-08. [dostęp 2023-05-26].
  43. Maciej Naskręt: Rozpoczynają się przygotowania do wyburzenia Mostu Weisera. trójmiasto.pl, 2013-05-28. [dostęp 2023-04-11].
  44. 5 czerwca ostatnim dniem Mostu Weisera.. trojmiasto.pl, 2013-06-05. [dostęp 2023-04-11].
  45. Elektryfikacja Pomorskiej Kolei Metropolitalnej – Most Weisera w Gdańsku, 22 kwietnia 2022 roku. youtube.com, 2022-04-22. [dostęp 2023-02-22].
  46. Fotospacer po zelektryfikowanej linii PKM (13.05.2023) [online], youtube.com, 16 maja 2023 [dostęp 2023-05-16] (pol.).
  47. Palowanie pod nowy Mostek Weisera. kurier-kolejowy.pl, 2013-08-14. [dostęp 2023-03-01].
  48. Palowanie pod nowy Mostek Weisera na Strzyży (14.08.2013 r.). facebook.com/PomorskaKolejMetropolitalna, 2013-08-14. [dostęp 2016-03-15].
  49. Raport PKM – część 2 (I-VI 2014). pkm-sa.pl. [dostęp 2023-03-01].
  50. Nowy "Mostek Weisera" / StaraOliwa.pl. youtube.com, 2014-04-08. [dostęp 2023-03-01].
  51. 400 pierwszych pasażerów pojechało PKM. pkm-sa.pl, 2014-09-17. [dostęp 2023-05-17].
  52. Drezyną do Mostu Weisera. youtube.com, 2014-09-13. [dostęp 2023-04-11].
  53. Próba obciążeniowa Mostku Weisera. staraoliwa.pl, 2014-10-17. [dostęp 2023-02-21].
  54. Rozpoczęły się próby obciążeniowe wiaduktów PKM. Apel do mieszkańców o niewchodzenie na teren budowy!. pkm-sa.pl, 2014-10-20. [dostęp 2017-01-23].
  55. Montaż elementów z dawnego Mostku Weisera w okolicy nowego obiektu, 25 sierpnia 2015 roku. youtube.com, 2015-09-11. [dostęp 2023-12-09].
  56. Galeria jednego zdjęcia. Relikty Mostu Weisera.. ibedeker.pl, 2017-04-06. [dostęp 2017-04-07].
  57. Jak to dawniej z linią PKM było. Dowiedz się więcej o historii linii kolejowej Wrzeszcz – Kokoszki. pomorskie.eu, 2017-09-13. [dostęp 2020-11-14].
  58. PKM eksponuje relikty dawnej Kolei Kokoszkowskiej. staraoliwa.pl, 2017-10-03. [dostęp 2023-02-21].
  59. Strzyża zyska nowe miejsce do rekreacji. gdansk.pl, 2019-04-03. [dostęp 2023-05-26].
  60. Rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej na terenach miejskich – zadanie 3 – Strzyża – ul. Ludowa w Gdańsku. drmg.gdansk.pl. [dostęp 2023-05-26].
  61. Pod Mostkiem Weisera Dawidka niezwykły mural, inspirowany powieścią Pawła Huelle. gdansk.pl, 2023-06-16. [dostęp 2023-06-18].
  62. 10 lat od "bitwy" o Mostek Weisera i jego rozbiórki. trojmiasto.pl, 2023-06-05. [dostęp 2023-06-05].
  63. Koncepcja muralu na mostku Weisera. zbrojowniasztuki.pl. [dostęp 2023-06-03].
  64. Nowe murale na PKM z okazji 10-lecia wyburzenia Historycznego Mostku Weisera. pkm-sa.pl, 2023-06-02. [dostęp 2023-09-04].
  65. KFP / Mural Mostek Weisera 1913 – 2013 – 2023 gotowy. kfp.pl, 2023-09-06. [dostęp 2023-09-09].

Linki zewnętrzne

edytuj