Wikipedia

Władysław Marek Turski

polski informatyk

Władysław Marek Turski (ur. 17 października 1938 w Krakowie, zm. 18 lipca 2013[1] w Warszawie) – polski informatyk, profesor zwyczajny.

Władysław Marek Turski
Ilustracja
Władysław M. Turski w roku 2000 podczas konferencji PTI w Mrągowie
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

17 października 1938
Kraków

Data śmierci

18 lipca 2013

profesor nauk matematycznych
Specjalność: informatyka, inżynieria oprogramowania
Alma Mater

Moskiewski Uniwersytet Państwowy

Doktorat

1962

Habilitacja

1966

Profesura

1973

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Centrum Obliczeniowe PAN
Uniwersytet Warszawski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj

Z wykształcenia był astronomem (specjalizacja: mechanika nieba), ukończył Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa (1960). Bezpośrednio po studiach odbył staż w obserwatorium radioastronomicznym w Jodrell Bank w Wielkiej Brytanii. Zapoznał się tam z programowaniem, symulując na komputerze Mercury (wraz ze swoim przełożonym J.G. Daviesem) zjawisko pojawiania się i znikania roju meteorów zwanego Drakonidami związanego z kometą Giacobiniego-Zinnera[2].

Latem 1961 podjął pracę w Centrum Obliczeniowym PAN[3] (późniejszy Instytut Podstaw Informatyki PAN). W maju 1962 CO PAN otrzymało zakupiony w ZSRR komputer Urał-2(inne języki), w kilka tygodni później zostały zakończone prace nad systemem programowania symbolicznego KLIPA (Kod Liczbowej Interpretacji Parametrów Adresowych) dla tej maszyny, prowadzone od 1961 przez zespół w składzie: Marek Greniewski, Jadwiga Empacher, Jadwiga Zdanowska i Ryszard Solich, pod przewodem Turskiego, który wygłosił na ten temat pierwszy informatyczny referat „zza żelaznej kurtyny” na terytorium USA podczas ACM National Conference[4] w Syracuse w 1962. W tymże roku uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim stopień naukowy doktora nauk matematyczno-fizycznych, a w 1966 na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie stopień doktora habilitowanego nauk technicznych. W 1966 brał udział we wdrożeniu na komputerze Urał-2 dalekopisowego systemu bieżącej analizy danych ze stacji obserwacyjnych w RWPG i obliczania na tej podstawie efemeryd satelitów Ziemi. Jako astronom-informatyk prezentował wyniki podczas obrad COSPAR w Warszawie, gdzie poznał Adriaana van Wijngaardena, jednego z autorów Algolu-60 i głównego autora Algolu-68(inne języki). Ten kontakt zaowocował powołaniem Turskiego w 1965 na członka Grupy Roboczej 2.1 Międzynarodowej Federacji Przetwarzania Informacji(inne języki) (IFIP), a w 1966 – na sekretarza naukowego tej grupy. 1965 spędził na zaproszenie prof. S. Gilla w Imperial College of Science and Technology w Londynie, gdzie wykładał metody translacji języków programowania.

Po powrocie z Londynu nadal w ramach CO PAN we współpracy z Elwro brał udział jako projektant (realizacja była dziełem zespołowym, głównie J. Olszewskiego, J. Marońskiego i B. Muchlado-Marońskiej) w tworzeniu systemu operacyjnego SODA (System Operacyjny Dwu-Aktywny) dla ostatniego całkowicie polskiego komputera mainframe Odra 1204. Ukończony jesienią 1967 system umożliwiał jednoczesne konwersacyjne uruchamianie programów i wykonywanie wsadu „gotowych” programów w tle. W amerykańskiej recenzji SODA został uznany za jeden z dwu najciekawszych europejskich systemów operacyjnych, mogących stanowić wzór dla amerykańskich konstruktorów. Systemu ostatecznie nie wdrożono ze względu na zarzucenie przez Elwro produkcji tych maszyn na rzecz maszyn Odra serii 1300 (zgodnych z maszynami ICL serii 1900)[5]. Na zaproszenie prof. Silvio Navarro 1968 spędził w USA biorąc udział w realizacji programu dydaktycznego ACM Curriculum-68[6].

Od 1972 pracował w Instytucie Maszyn Matematycznych MERA, gdzie między innymi zajmował się posadowieniem systemu OS/360 na maszynach Jednolitego Systemu[7] Riad 32.

W wieku 35 lat, w 1973 otrzymał od Rady Państwa tytuł profesora nadzwyczajnego nauk matematycznych.

W 1977 rozpoczął pracę na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie był współtwórcą i wieloletnim dyrektorem Instytutu Informatyki, był dziekanem wydziału w latach 1996–1999. Brał udział w drugiej połowie lat sześćdziesiątych XX wieku w pracach nad językami programowania Algol-60 i Algol-68[8]. W konsekwencji gorących dyskusji[9][10] w łonie Grupy Roboczej 2.1 IFIP zajął się następnie problemami metodyki i inżynierii oprogramowania. W efekcie był aktywny w grupie 2.3 zajmującej się metodyką oprogramowania[11].

Członek założyciel Polskiego Towarzystwa Informatycznego, a następnie – w latach 1981–1987 – jego pierwszy prezes. Po zakończeniu kadencji otrzymał, jako pierwszy, tytuł członka honorowego PTI. Był również członkiem Polskiego Towarzystwa Matematycznego[12] oraz Polskiego Towarzystwa Astronomicznego[13]. Należał do Królewskiej Akademii Inżynierii(inne języki) oraz Brytyjskiego Towarzystwa Informatycznego, które przyznało mu tytuł Distinguished Fellow[14] – w ciągu ponad czterdziestu lat tylko dwudziestu siedmiu uczonych i wybitnych przemysłowców otrzymało ten tytuł, wśród nich: Edsger Dijkstra[15], Grace Hopper, Maurice Wilkes, Andriej Jerszow[16], Tom Kilburn, Charles Bachman, Anthony Hoare, Gene Amdahl, Donald Knuth, Robin Milner, William Gates, Tim Berners-Lee, David Deutsch, Vint Cerf.

Autor książek i artykułów naukowych i popularyzatorskich, felietonista popularnych czasopism informatycznych PCkurier i Teleinfo oraz miesięcznika Wiedza i Życie (pod pseudonimem X. Rut[17]). Wykładowca (visiting professor) w ośrodkach naukowych USA, Kanady, RFN, Wielkiej Brytanii, NRD. Naukowy przewodniczący Światowego Kongresu Informatyki w Toronto w roku 1977[18]. Członek zespołów redakcyjnych międzynarodowych czasopism naukowych z zakresu informatyki: Acta Informatica, Information Processing Letters, Annals of Computer History i innych. Gość specjalny (keynote speaker) konferencji na całym świecie.

W filmie Krzysztofa Zanussiego Iluminacja (1972) w krótkim epizodzie[19] zagrał samego siebie.

Życie prywatne

edytuj

Syn rektora UW Stanisława Turskiego, brat fizyka Łukasza Turskiego. Jego syn Marcin, absolwent UW, również został informatykiem. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach[20].

Nagrody i odznaczenia

edytuj

Otrzymał wielokrotnie Nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Nagrodę Sekretarza Naukowego PAN, Medal Komisji Edukacji Narodowej[21], Nagrodę IFIP „Silver Core” w 1974, Nagrodę PIIT w 2003[22].

Był odznaczony Krzyżem Oficerskim i Komandorskim (2005) Orderu Odrodzenia Polski[23].

Niektóre pozycje książkowe

edytuj
  • Podstawy użytkowania maszyn cyfrowych w ośrodkach naukowo-technicznych, PWN, Warszawa, 1968
  • Struktury danych, WNT, Warszawa, 1974
  • Propedeutyka informatyki, pierwsze wydanie PWN, Warszawa, 1975
  • Metodologia programowania, oryginał w języku angielskim, pierwsze polskie tłumaczenie WNT, Warszawa, 1978
  • Władysław Marek Turski: Nie samą informatyką. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1980. ISBN 83-06-00471-X.
  • Władysław Marek Turski: Propedeutyka informatyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00741-9.
  • Matematyka współczesna. Dwanaście esejów. Praca zbiorowa. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1983. ISBN 83-204-0456-8. (jako tłumacz)
  • Władysław Marek Turski: Informatics. A propaedeutic view. Warszawa: PWN; North-Holland: Amsterdam, 1985. ISBN 83-01-05126-4.
  • Władysław Marek Turski: Na marginesie (fragment). Kraków: Warszawa: Wydawnictwo edu-Libri, 2013. ISBN 978-83-63804-17-6.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Nekrolog w GW
  2. ↑ Jadwiga Dutkiewicz: Mieczysław Warmus. Życie i praca naukowa. Sydney: Teresa Simińska, 2003, s. 96–104. ISBN 0-646-42666-4.
  3. ↑ Mieczysław Warmus Centrum Obliczeniowe PAN – nowa placówka Akademii
  4. ↑ Greniewski, M., Turski, W.. The external language KLIPA for the URAL-2 digital komputer. „Communications of the Association for Computing Machinery”. 6, s. 322–324, 1963. 
  5. ↑ W. M. Turski, Strach pomyśleć, Teleinfo, nr 16/2006.
  6. ↑ William F. Atchison, Samuel D. Conte, John W. Hamblen, Thomas E. Hull, Thomas A. Keenan, William B. Kehl, Edward J. Mccluskey, Silvio O. Navarro, Werner C. Rheinboldt, Earl J. Schweppe, William Viavant, David M. Young. Curriculum 68: Recommendations for academic programs in computer science: a report of the ACM curriculum committee on computer science. „Communications of the Association for Computing Machinery”. 11, s. 151–197, 3 1968. 
  7. ↑ Wystąpienie na 3 Kongresie Informatyki Polskiej
  8. ↑ Dijkstra’s Crisis: The End of Algol and Beginning of Software Engineering, 1968-72
  9. ↑ Raport mniejszości w sprawie Algolu 68. [dostęp 2013-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-17)].
  10. ↑ W. M. Turski: Some remarks on a chapter from a document
  11. ↑ IFIP Working Group 2.3 Programming Methodology
  12. ↑ Nekrolog na stronie PTM
  13. ↑ Wykaz członków na stronie PTA
  14. ↑ Roll of Distinguished Fellows.
  15. ↑ Trip report E.W. Dijkstra, Amsterdam 26-29 Oct. 1981
  16. ↑ Wspomnienie prof. Turskiego o akademiku Jerszowie. [dostęp 2013-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)].
  17. ↑ Władysław Marek Turski: Na marginesie – fragment. Kraków: Warszawa: Wydawnictwo edu-Libri, 2013, s. 21. ISBN 978-83-63804-17-6.
  18. ↑ proceedings of IFIP Congress 77, Toronto, August 8–12, 1977
  19. ↑ Od około 1 godz. 20 minut 12 sekund od początku filmu.
  20. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2022-03-08].
  21. ↑ Biuletyn PTI, nr 205, czerwiec 2003
  22. ↑ Laureaci Nagrody PIIT w 2003 roku
  23. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 2005 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2005 r. nr 84, poz. 1209).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Marek_Turski&oldid=75085905”