Władysław Kreowski

Urodził się 9 stycznia 1889 w Pobiednie jako Władysław Konik^{[1][2][3][4][5][6]}. Był synem Teodora^[7] Konika (1848-1927, zarządca majątków) i Marii (wzgl. Zofii^[2][8]) z domu Szuba^[1][5]. Miał rodzeństwo: Marię (1879-1965, po mężu Drozd)^[9], Anielę (1881-1971^[10]), Stanisława (1884-1936, nauczyciel)^[11]), Zofię (1893–1960, żona nauczyciela Leona Baruckiego), Tadeusza (1896-1981)^[12][a].

Uczył się w szkole w Sanoku, a następnie w Krośnie^[13]. W 1908 został absolwentem kształcenia w seminarium nauczycielskim^[13]. W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej jeszcze pod rodzimym nazwiskiem Konik podjął pracę nauczyciela^[13]. Od 1 lipca 1908 do około 1910 był nauczycielem nadetatowym w 2-klasowej szkole etatowej mieszanej w Lutczy koło Strzyżowa^[13][14]. Równolegle około 1909/1910 był nauczycielem w 1-klasowej szkole etatowej mieszanej w Tyrawie Solnej^[15]. Następnie, od 1910 był nauczycielem nadetatowym w 3-klasowej wydziałowej szkole męskiej połączonej z 4-klasową pospolitą im. Franciszka Józefa I w Sanoku^[13][16].

Po wybuchu I wojny światowej został powołany do służby C. K. Armii, w 1914 został wzięty do niewoli rosyjskiej^[13]. Po zwolnieniu z obozu dla jeńców pracował jako nauczyciel w szkole dla dzieci polskich wywiezionych do Rosji^[13]. W 1917 uczestniczył w walkach rewolucji październikowej, służąc w oddziałach pomocniczych^[13].

W 1921 powrócił już do niepodległej II Rzeczypospolitej i osiadł w Sanoku^[13]. Kontynuował tam pracę nauczyciela^[13] – po przemianowaniu macierzystej placówki – w Szkole Męskiej nr 2 im. Króla Władysława Jagiełły^[17] (obie szkoły działały w budynku późniejszego II Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Od 1933 do 1939 był dyrektorem^[18] tej szkoły. Zmienił nazwisko na Kreowski^[1][5]. Równolegle pełnił funkcję przewodniczącego „Ogniska”, a po przemianowaniu funkcję prezesa zarządu sanockiego oddziału powiatowego Związku Nauczycielstwa Polskiego^[19][20][21]. Zasiadał w działającej w Krośnie państwowej komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół powszechnych w Okręgu Szkolnym Lwowskim^[22]. W latach 30. był pracownikiem Księgarni Nauczycielskiej w Sanoku, działającej w kamienicy przy ul. Tadeusza Kościuszki, której był właścicielem był inny sanocki nauczyciel, Stefan Lewicki^[23][24][25]. Działał społecznie. W 1931 został członkiem połączonej rady miejskiej Sanoka po przyłączeniu do miasta Posady Olchowskiej^[26]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” do 1939^[27][28], w którym pełnił funkcję bibliotekarza^[29]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku^[30]. W 1933 został wybrany członkiem zarządu sanockiego oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża^[31].

Po wybuchu II wojny światowej po nastaniu okupacji niemieckiej został zwolniony z stanowiska kierownika szkoły w Sanoku, po czym pracował w pobliskiej Grabownicy, a potem w Rymanowie^[13]. Działał w ramach Komitetu Pomocy Zimowej w Sanoku, a po tym jak uniknął zatrzymania podczas aresztowań aktywistów tej organizacji w lutym 1940, wyjechał z miasta^[13]. W 1942 przystąpił do Związku Walki Zbrojnej^[32][33], przyjmując pseudonim „Szklarski”^[5][34]. Działał w wywiadzie na obszarze Sanoka i Rymanowa oraz w tajnym nauczaniu^[32][5]. W związku ze swoją działalnością konspiracyjną i w tajnym nauczaniu został aresztowany przez Niemców w Rymanowie^[35][36]. Został osadzony w więzieniu w Sanoku 20 maja 1942^[4] (w tym okresie w zakładzie był też więziony jego syn Jerzy od 3 marca do 22 sierpnia 1942^[37]). Przebywał tam do 12 czerwca 1942, po czym został skierowany do Tarnowa^[4][38]. Później trafił do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau 6 lipca 1942 jako więzień polityczny, gdzie otrzymał numer obozowy 45028^[3][5][39]. W dniach 17-18 grudnia 1944 został przeniesiony do obozu Buchenwald, gdzie otrzymał numer obozowy 4759^[5][39]. W tym obozie doczekał wyzwolenia przez aliantów u kresu wojny 11 kwietnia 1945, a zwolniony został 2 maja 1945^[5][40].

8 sierpnia 1945 przybył do Polski^[41]. Powrócił do Sanoka z uszczerbkiem na zdrowiu^[5]. Ponownie pracował jako nauczyciel^[5]. Był kierownikiem męskiej Publicznej Szkole Powszechnej im. Władysława Jagiełły (1945/1946)^[42]. Sprawował też stanowisko dyrektora szkoły ćwiczeń Licem Pedagogicznego w Sanoku^[43]. 7 października 1945 został wybrany członkiem sanockiego oddziału (koła) Związku byłych Więźniów Ideowo-Politycznych z czasów wojny z lat 1939-1945^[44]. W 1946 zaangażował się w próbę reaktywacji Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 1946^[45][46]. Po przemianowaniu organizacji kombatanckiej w lutym 1947 został wybrany wiceprezesem koła w Sanoku Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych^[47], ponownie wybrany 16 marca 1948^[48]. Był też członkiem zarządu^[49]. Potem przystąpił do utworzonego w 1949 Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, 7 grudnia 1958 wybrany przewodniczącym komisji weryfikacyjno-odznaczeniowej oddziału powiatowego w Sanoku ZBoWiD^[50]. W 1951 został wybrany na stanowisko etatowego zastępcy przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku^[51]. W listopadzie 1956 został wybrany członkiem obwodowej komisji wyborczej nr 1 w Sanoku^[52]. Od 1958 do 1960 był kierownikiem Publicznej Szkole Powszechnej im. Tadeusza Kościuszki^[53][54]. Należał do PZPR^[34]. W 1971 zostało wszczęte śledztwo przez Wydział Śledczy KWMO Rzeszów, w którym Władysław Kreowski był podejrzany o rozrzucanie ulotek dotyczących zbrodni katyńskiej w dniu 14 kwietnia 1971^[7][55]. Postanowieniem z 30 sierpnia 1971 Prokuratura Wojewódzka w Rzeszowie umorzyła śledztwo^[7][55]. W 1977 otrzymał zaświadczenie kombatanta^[49]. Na początku lat 80. został uznany za najstarszego żyjącego byłego więźnia Auschwitz^[5].

3 września 1921 jego żoną była Wanda Maria (1896-1961, córka Stanisława Baumana i Julii z domu Gołkowskiej)^[1][56][2], z którą miał dzieci: Zofię (1922-2007), Jerzego^[57] (1924-1980), Joannę (ur. 1930). Zamieszkiwał przy ulicy Wałowej w Sanoku^[58]. Zmarł 20 maja 1987 w Sanoku^[2][59]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku^[60].

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1957)^[61]
• Krzyż Partyzancki (1959)^[62]
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1957)^[62]
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę (1938)^[63]
• Krzyż Armii Krajowej (1976)^[63]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1981)^[63]
• Odznaka Grunwaldzka (1958)^[62]
• Złota Odznaka ZNP nr 180 (1956)^[64]
• Dyplom zasługi, przyznany przez Zarząd Okręgu Wojewódzkiego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej we Lwowie z okazji „XIII Tygodnia L.O.P.P.” (1936)^[65]

• Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 1-335.
• Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych K Krajnik-Kuczma 1963-1989, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 73). s. 1-217.