Vangjel Lezho
Vangjel Lezho (ur. 1 sierpnia 1932 w Fierze, zm. 28 maja 1979[1]) – albański dziennikarz i więzień polityczny.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci |
28 maja 1979 |
| Zawód, zajęcie |
dziennikarz |
Życiorys
edytujBył synem Dhimitra i Emilii. Po ukończeniu szkoły pedagogicznej w Elbasanie, wyjechał na studia dziennikarskie do Leningradu. Tam też spotkał innego studenta albańskiego – Fadila Kokomaniego. Z powodów zdrowotnych Lezho przerwał studia w Leningradzie i kontynuował je w Moskwie. W Moskwie poznał swoją przyszłą żonę Inę.
W 1959 rozpoczął pracę dziennikarza w dziale kulturalnym Radia Tirana, gdzie od kilku lat pracował Kokomani. Przygotowywał zarówno audycje poświęcone literaturze pięknej, jak również programy przeznaczone dla dzieci. W 1961 przygotował wspólnie z Kokomanim serię reportaży, które opublikowało czasopismo Listopad (alb. Nendori).
Po zerwaniu stosunków dyplomatycznych między Albanią i ZSRR w 1961 władze Albanii nakazały opuścić kraj obywatelom radzieckim. W tym gronie znalazła się także Ina, żona Vangjela. Ten nie pogodził się z wyjazdem żony i zaczął przygotowywać się do ucieczki z kraju. W lipcu 1963 w rejonie Pogradecu został ujęty wraz z grupą osób, która próbowała nielegalnie opuścić kraj. 6 grudnia 1963 został skazany na karę 25 lat więzienia, za zdradę kraju i współpracę z wywiadem sowieckim[2].
W 1978 trafił wraz z Fadilem Kokomanim do jednego z najcięższych obozów pracy - w Spaçu. W obozie 7 lipca 1978 powstał list, (przygotowany wraz z Kokomanim), skierowany do Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy, w którym jego autorzy protestował przeciwko narastającym w latach 70. represjom, obejmującym środowisko armii i kadrę zarządzającą przemysłem albańskim[3][2]. Proces autorów listu, do których dołączono Xhelala Koprenckę i Fatosa Lubonję rozpoczął się w maju 1979 w więzieniu w Tiranie. Akt oskarżenia zawierał zarzut założenia w więzieniu organizacji kontrrewolucyjnej (art. 55, 57 KK), za co Kokomani, Koprencka i Lezho zostali skazani na karę śmierci przez rozstrzelanie. Stracony 28 maja 1979[4].
Miejsce pochówku jego zwłok pozostaje nieznane. Sprawa powtórnego skazania Lezho w 1979 stała się kanwą powieści Drugi wyrok (alb. Ridënimi), autorstwa Fatosa Lubonji (wyd. polskie 2024)[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Video/ Muzikë dhe kujtime në Spaç, eshtrat e tre të dënuarve ende nuk gjenden [online], gsh.al [dostęp 2019-06-03] (alb.).
- ↑ a b “After I took part in the shooting of Lezho, Kokomani and Xelal Koprencka, terrified by nightmares, I often fell asleep at night and…”/ The shocking testimony of the former Security officer [online], memorie.al, 2019 [dostęp 2024-06-07] (alb.).
- ↑ Ekzekutimi i tre “rebelëve” të Spaçit, 28 maj 1979 [online], observatorikujteses.al, 2019 [dostęp 2023-02-19] (alb.).
- ↑ Vangjel Lezho [online], kujto.al [dostęp 2023-01-31] (alb.).
- ↑ Fatos Lubonja: Drugi wyrok. Sejny: Wyd. Pogranicze, 2024. ISBN 978-83-66143-99-9.
Bibliografia
edytuj- Hamit Boriçi: Gazetarë dhe publicistë shqiptarë. Fjalor enciklopedik. Tirana: 2005. ISBN 93943-678-5-4.
- Fatos Lubonja: Albania - wolność zagrożona. Wybór publicystyki z lat 1991-2002. Sejny: Pogranicze, 2005. ISBN 83-86872-66-7.
- Letra kundër Enverit, si u dënuan me vdekje dy gazetarët, Fadil Kokomami dhe Vangjel Lezho. tiranaobserver.al. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-15)].