Ukta
Ukta (dawniej Stara Ukta, niem. Alt Ukta) – wieś mazurska w Polsce, w sołectwie Ukta[4], położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida nad Krutynią i przy skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 609 z drogą wojewódzką nr 610. Do 1954 r. siedziba gminy Ukta. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
| wieś | |
 Ukta, po lewej kaplica Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, w głębi kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
623[2] |
| Strefa numeracyjna |
87 |
| Kod pocztowy |
12-220[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NPI |
| SIMC |
0767115 |
Położenie na mapie gminy Ruciane-Nida  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu piskiego  | |
 53°41′19″N 21°29′46″E/53,688611 21,496111[1]
| |
Wieś leży w Puszczy Piskiej nad rzeką Krutynią. Obecnie jest tu przystanek PKS, stanica wodna, bar ulokowany w starej kuźni, poczta, apteka, sklepy i ośrodki wypoczynkowe, a także szkoła podstawowa. Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.
Historia
edytujNa położonym 2 kilometry na południe wzgórzu zwanym Zameczkiem podczas prowadzonych wykopalisk archeologicznych znaleziono urny z prochami z czasów przedhistorycznych[5]. Początki nowożytnej osady sięgają lat około 1734, gdy istniała tu huta szkła. Przy hucie powstała osada zwana Szklarnią Krutyńską. Po upadku huty była tu kolonia drwali. W 1832 do wsi przybyli filiponi (jedna ze wspólnot rosyjskich staroobrzędowców, osiedliła się na stałe w pobliskim Wojnowie), którzy założyli tu swoją osadę i nadali jej obecną nazwę Ukta. W czasie II wojny światowej w Ukcie znajdował się niemiecki obóz pracy przymusowej, w którym przebywali więźniowie różnych narodowości (w tym Polacy).
Zabytki
edytuj- kościół neogotycki z 1845 r. z neogotyckim ołtarzem głównym z obrazem Opłakiwanie Chrystusa z 2 poł. XVI w., przypisywany Girolamowi Muzianowi.
- drewniana dzwonnica kościelna z dwoma dzwonami z 1846 r.
- aleja lipowa z pomnikowymi drzewami o obwodzie 2–4 m.
- ruiny mostu kolejowego na dawnej linii Mrągowo-Ruciane-Nida[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142706
- ↑ Wieś Ukta w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1324 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Uchwała Rady Miejskiej w Rucianem-Nidzie nr VI/12/2003 z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie uchwalenia statutu sołectwa Ukta. 2010-07-26. [dostęp 2020-01-29]. (pol.).
- ↑ Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 214-215
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 328
Bibliografia
edytuj- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 191
- Ukta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 779.