Turzyca Davalla
Turzyca Davalla (Carex davalliana Sm.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych. Obszar występowania obejmuje Europę (z wyjątkiem jej północnej części) oraz Azję Mniejszą[3]. W Polsce rośnie głównie w południowej części kraju[5].
Systematyka[1][2] | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Podkrólestwo | |||||
Nadgromada | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Nadklasa | |||||
Klasa | |||||
Nadrząd | |||||
Rząd | |||||
Rodzina | |||||
Rodzaj | |||||
Gatunek |
turzyca Davalla | ||||
Nazwa systematyczna | |||||
Carex davalliana Sm. Trans. Linn. Soc. London 5: 266 (1800)[3] | |||||
| |||||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||||
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Roślina trwała, wysokości 10-40 (50) cm, gęstokępkowa, bez rozłogów.
- Łodyga
- Sztywno wzniesiona, u podstawy z włóknistymi resztkami liści, ku górze przeważnie szorstka. Na przekroju okrągława, lub niewyraźnie trójkanciasta.
- Liście
- Pochwy liściowe ciemnobrązowe. Blaszki liściowe ciemnozielone, krótsze od łodygi, ok. 0,5 mm szerokości, nitkowate, szorstkobrzegie, na przekroju tępo trójkanciaste.
- Kwiaty
- Roślina dwupienna (wyjątkowo tylko jednopienna. Kwiatostan w postaci jednego wierzchołkowego kłosa. Kłosy męskie do 2 cm długości, ok. 2 mm szerokości. Przysadki kwiatów męskich lancetowate, zaostrzone, żółtobrązowe, z rąbkiem błoniastym. Kwiaty męskie z 3 pręcikami. Kłosy żeńskie luźnokwiatowe, do 1,5 cm długości, 4 mm szerokości. Przysadki kwiatów żeńskich jajowate, zaostrzone, ciemnobrązowe, z jasnobrązowym rąbkiem. Kwiaty żeńskie z jednym słupkiem o dwóch znamionach.
- Owoce
- Orzeszek w zarysie jajowaty, soczewkowato spłaszczony, zamknięty w pęcherzyku dłuższym od przysadki, brązowym, 3-4 mm długości, z długim dzióbkiem. Pęcherzyki początkowo są wzniesione, później zgięte, częściowo z wierzchołkiem skierowanym skośnie do dołu.
- Gatunek podobny
- Podobna jest turzyca dwupienna (C. dioica), która jednak tworzy luźne kępy i ma długie kłącza. Poza tym łodyga jej jest gładka, a dojrzałe pęcherzyki skierowane nieco ku dołowi[6].
Biologia i ekologia
edytujHydrofit. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Siedliskiem są torfowiska niskie i źródliskowe. Pojawia się na brzegach małych cieków wodnych. Na glebach z wodą stagnującą i podciekającą, żyznych, zasobnych w wapń. Gatunek charakterystyczny dla O/All. Caricetalia davallianae, Ass. Valeriano-Caricetum flavae i Ass. Caricetum davallianae[7]. Liczba chromosomów 2n= 46[8].
Zmienność
edytujTworzy mieszańce z t. dwupienna (Carex dioica) i t. gwiazdkowatą (Carex echinata)[8].
Zagrożenia i ochrona
edytujRoślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006) gatunek zagrożony (kategoria zagrożeniaV)[9]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię VU (narażony)[10]. Głównymi czynnikami zagrażającymi są: niszczenie jej siedlisk i odwadnianie terenów, na których występuje, co powoduje zmianę warunków i zarastanie ich w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej przez inne gatunki roślin.
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
- ↑ a b c Carex davalliana Sm., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .
- ↑ Carex davalliana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 123, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 619. ISBN 83-01-12218-8.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Bibliografia
edytuj- Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
- Jürke Grau, Bruno P. Kremer, Bodo M. Möseler, Gerhard Rambold, Dagmar Triebel: Gräser. Monachium: Mosaik Verlag GmbH, 1984. (niem.).