Turzyca Davalla

Turzyca Davalla
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca Davalla
	Nazwa systematyczna
	Carex davalliana Sm.; Trans. Linn. Soc. London 5: 266 (1800)
Synonimy
	Carex curvula Willd. ex Kunth; Carex davalliana var. squarrosa Wallr.; Carex dioica var. davalliana (Sm.) Wahlenb.; Carex dioica subsp. davalliana (Sm.) Wahlenb.; Carex dioicotrigona St.-Lag.; Carex leucorhiza Dulac; Carex recurvirostra Haller f. ex Steud.; Carex reflexa Gaudin; Carex scabra Hoppe; Carex sieberiana Opiz; Carex villosa Franch. & Sav.; Caricinella scabra (Hoppe) St.-Lag.; Maukschia scabra (Hoppe) Heuff.; Psyllophora davalliana (Sm.) Schur; Psyllophora sieberiana (Opiz) Opiz; Vignea davalliana (Sm.) Rchb.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca Davalla (Carex davalliana Sm.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych. Obszar występowania obejmuje Europę (z wyjątkiem jej północnej części) oraz Azję Mniejszą^[3]. W Polsce rośnie głównie w południowej części kraju^[5].

Morfologia

Kłoski z kwiatami

Kłoski z owocami

Pokrój: Roślina trwała, wysokości 10-40 (50) cm, gęstokępkowa, bez rozłogów.
Łodyga: Sztywno wzniesiona, u podstawy z włóknistymi resztkami liści, ku górze przeważnie szorstka. Na przekroju okrągława, lub niewyraźnie trójkanciasta.
Liście: Pochwy liściowe ciemnobrązowe. Blaszki liściowe ciemnozielone, krótsze od łodygi, ok. 0,5 mm szerokości, nitkowate, szorstkobrzegie, na przekroju tępo trójkanciaste.
Kwiaty: Roślina dwupienna (wyjątkowo tylko jednopienna. Kwiatostan w postaci jednego wierzchołkowego kłosa. Kłosy męskie do 2 cm długości, ok. 2 mm szerokości. Przysadki kwiatów męskich lancetowate, zaostrzone, żółtobrązowe, z rąbkiem błoniastym. Kwiaty męskie z 3 pręcikami. Kłosy żeńskie luźnokwiatowe, do 1,5 cm długości, 4 mm szerokości. Przysadki kwiatów żeńskich jajowate, zaostrzone, ciemnobrązowe, z jasnobrązowym rąbkiem. Kwiaty żeńskie z jednym słupkiem o dwóch znamionach.
Owoce: Orzeszek w zarysie jajowaty, soczewkowato spłaszczony, zamknięty w pęcherzyku dłuższym od przysadki, brązowym, 3-4 mm długości, z długim dzióbkiem. Pęcherzyki początkowo są wzniesione, później zgięte, częściowo z wierzchołkiem skierowanym skośnie do dołu.
Gatunek podobny: Podobna jest turzyca dwupienna (C. dioica), która jednak tworzy luźne kępy i ma długie kłącza. Poza tym łodyga jej jest gładka, a dojrzałe pęcherzyki skierowane nieco ku dołowi^[6].

Biologia i ekologia

Hydrofit. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Siedliskiem są torfowiska niskie i źródliskowe. Pojawia się na brzegach małych cieków wodnych. Na glebach z wodą stagnującą i podciekającą, żyznych, zasobnych w wapń. Gatunek charakterystyczny dla O/All. Caricetalia davallianae, Ass. Valeriano-Caricetum flavae i Ass. Caricetum davallianae^[7]. Liczba chromosomów 2n= 46^[8].

Zmienność

Tworzy mieszańce z t. dwupienna (Carex dioica) i t. gwiazdkowatą (Carex echinata)^[8].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006) gatunek zagrożony (kategoria zagrożeniaV)^[9]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię VU (narażony)^[10]. Głównymi czynnikami zagrażającymi są: niszczenie jej siedlisk i odwadnianie terenów, na których występuje, co powoduje zmianę warunków i zarastanie ich w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej przez inne gatunki roślin.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Carex davalliana Sm., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .
↑ Carex davalliana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 123, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 619. ISBN 83-01-12218-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
Jürke Grau, Bruno P. Kremer, Bodo M. Möseler, Gerhard Rambold, Dagmar Triebel: Gräser. Monachium: Mosaik Verlag GmbH, 1984. (niem.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).

[powo-3] Carex davalliana Sm., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .

[iucn-4] Carex davalliana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 123, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[klucz-6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 619. ISBN 83-01-12218-8.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[Klucz-8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[9] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[3]