Tritlenek diglinu

Tritlenek diglinu
	; Struktura krystaliczna korundu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	tritlenek diglinu, tlenek(2−) glinu(3+), tlenek glinu(3+), tlenek glinu(III)
	Inne nazwy i oznaczenia
Stocka	tlenek glinu(III)
inne	tlenek glinu, trójtlenek glinu, tritlenek glinu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Al2O3
Masa molowa	101,96 g/mol
Wygląd	białe, bezwonne, higroskopijne ciało stałe
	Identyfikacja
Numer CAS	1344-28-1
PubChem	14769
DrugBank	DB11342
SMILES
	O=[Al]O[Al]=O
Właściwości
	Gęstość
	4 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	nierozpuszczalny
Temperatura topnienia	2040 °C
Temperatura wrzenia	2980 °C
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2012-08-11]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według kryteriów GHS.
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według europejskich kryteriów.
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 0 0
Numer RTECS	BD1200000
	Podobne związki
Inne aniony	Al; 2S; 3
Inne kationy	B; 2O; 3, Ga; 2O; 3, In; 2O; 3, Tl; 2O; 3
Podobne związki	Al2O, AlO
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tritlenek diglinu (nazwa Stocka: tlenek glinu(III), zwyczajowo tlenek glinu), Al
2O
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym glin występuje na III stopniu utlenienia. Występuje w wielu odmianach polimorficznych, z których najważniejsze to:

α-Al 2O 3 (korund): postać najtrwalsza, odznaczająca się dużą twardością (9 stopień w skali Mohsa); temperatura topnienia 2053^[3]–2072^[4] °C, a wrzenia 2980^[4]–ok. 3000^[3] °C (dla korundu naturalnego temperatura topnienia wynosi 2015^±15 °C, a wrzenia 2980^±60 °C^[4]); dobrze przewodzi ciepło, jest odporna na działanie czynników chemicznych, nierozpuszczalna w kwasach; powstaje podczas prażenia do 1000 °C odmiany γ; stosowana do wytwarzania materiałów szlifierskich (szmergiel) i ogniotrwałych
γ-Al 2O 3: biały, higroskopijny proszek, nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w mocnych kwasach, otrzymywany przez łagodne prażenie wodorotlenku glinu; ma właściwości amfoteryczne, z alkaliami tworzy gliniany (np. NaAlO₂), jest surowcem do otrzymywania metalicznego glinu metodą elektrochemiczną

Znane są również formy η, χ, δ i θ, różniące się właściwościami i budową krystaliczną^[5]. Związek określony w 1916 r. jako β-Al
2O
3 okazał się w rzeczywistości glinianem sodu o wzorze NaAl
11O
17^[6]^[7]. Ma on bardzo duże znaczenie jako stały elektrolit ze względu na wysokie przewodnictwo elektryczne^[6].

Wytwórstwo przemysłowe

Podstawową rudą aluminium, z której uzyskiwany jest tlenek glinu, są boksyty. Tak uzyskany tlenek glinu może służyć do produkcji aluminium.

Największym producentem tlenku glinu na świecie jest korporacja Alcoa; za nią plasują się Alcan i Rusal. Największymi wytwórcami aluminium są połączone Rio Tinto i Alcan, a kolejnymi Rusal i Alcoa^[8].

W Polsce Jerzy Grzymek opracował metodę spiekowo-rozpadową (zwaną metodą Grzymka), w której do wytwarzania tlenku glinu oraz cementu portlandzkiego wykorzystuje się tylko surowce krajowe z pominięciem boksytów^[9].

Inne tlenki glinu

Oprócz tlenku glinu(III) znane są również (rzadko spotykane):

tlenek diglinu (tlenek glinu(I)), Al
2O^[10]
monotlenek glinu (tlenek glinu(II)), AlO^[11]

Zobacz też

proces Bayera

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tritlenek diglinu (nr 06285) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-08-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Tritlenek diglinu (nr 06285) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-08-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 83. Boca Raton: CRC Press, 2003, s. 4-2.
↑ ^a ^b ^c CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 73. Boca Raton: CRC Press, 1993, s. 4-36.
↑ GianlucaG. Paglia GianlucaG., Determination of the Structure of γ-Alumina using Empirical and First Principles Calculations Combined with Supporting Experiments [online], rozprawa doktorska, Curtin University of Technology, 2004 [dostęp 2023-03-29] (ang.).
↑ ^a ^b Sodium-β-alumina and related phases, [w:] Norman N.N.N. Greenwood Norman N.N.N., AlanA. Earnshaw AlanA., Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 249, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
↑ EgonE. Wiberg EgonE., NilsN. Wiberg NilsN., Arnold FredericA.F. Holleman Arnold FredericA.F., Inorganic chemistry, San Diego: Academic Press, 2001, s. 1020, ISBN 0-12-352651-5, OCLC 48056955 .
↑ Aluminium. Gimme smelter. Are more big deals ahead?, „The Economist”, 19 lipca 2007 [dostęp 2023-03-29] (ang.).
↑ ElżbietaE. Kosacka ElżbietaE., Metoda spiekowo-rozpadowa J. Grzymka wytwarzania tlenku glinu i cementu z surowców krajowych, „Przegląd Geologiczny”, 22 (5), 1974, s. 197-200 [dostęp 2023-03-29] .
↑ CarstenC. Dohmeier CarstenC., DagmarD. Loos DagmarD., HansgeorgH. Schnöckel HansgeorgH., Aluminum(I) and Gallium(I) Compounds: Syntheses, Structures, and Reactions, „Angewandte Chemie International Edition in English”, 35 (2), 1996, s. 129–149, DOI: 10.1002/anie.199601291 (ang.).
↑ D.C.D.C. Tyte D.C.D.C., Red (B²Π–A2σ) Band System of Aluminium Monoxide, „Nature”, 202 (4930), 1964, s. 383–384, DOI: 10.1038/202383a0 (ang.).

[Fluka-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tritlenek diglinu (nr 06285) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-08-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Fluka-US-2] Tritlenek diglinu (nr 06285) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-08-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CRC2003-3] CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 83. Boca Raton: CRC Press, 2003, s. 4-2.

[CRC1993-4] CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 73. Boca Raton: CRC Press, 1993, s. 4-36.

[Paglia-5] GianlucaG. Paglia GianlucaG., Determination of the Structure of γ-Alumina using Empirical and First Principles Calculations Combined with Supporting Experiments [online], rozprawa doktorska, Curtin University of Technology, 2004 [dostęp 2023-03-29] (ang.).

[Greenwood1997-6] Sodium-β-alumina and related phases, [w:] Norman N.N.N. Greenwood Norman N.N.N., AlanA. Earnshaw AlanA., Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 249, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).

[Wiberg&Holleman-7] EgonE. Wiberg EgonE., NilsN. Wiberg NilsN., Arnold FredericA.F. Holleman Arnold FredericA.F., Inorganic chemistry, San Diego: Academic Press, 2001, s. 1020, ISBN 0-12-352651-5, OCLC 48056955 .

[Economist-8] Aluminium. Gimme smelter. Are more big deals ahead?, „The Economist”, 19 lipca 2007 [dostęp 2023-03-29] (ang.).

[Kosacka-9] ElżbietaE. Kosacka ElżbietaE., Metoda spiekowo-rozpadowa J. Grzymka wytwarzania tlenku glinu i cementu z surowców krajowych, „Przegląd Geologiczny”, 22 (5), 1974, s. 197-200 [dostęp 2023-03-29] .

[Dohmeier-10] CarstenC. Dohmeier CarstenC., DagmarD. Loos DagmarD., HansgeorgH. Schnöckel HansgeorgH., Aluminum(I) and Gallium(I) Compounds: Syntheses, Structures, and Reactions, „Angewandte Chemie International Edition in English”, 35 (2), 1996, s. 129–149, DOI: 10.1002/anie.199601291 (ang.).

[Tyte-11] D.C.D.C. Tyte D.C.D.C., Red (B²Π–A2σ) Band System of Aluminium Monoxide, „Nature”, 202 (4930), 1964, s. 383–384, DOI: 10.1038/202383a0 (ang.).

[1]