Tenor
Tenor – jeden z czterech głównych rodzajów, klas głosu ludzkiego. Mianem tym określa się również osoby śpiewające tym głosem[1][2][1][3]. Skala tenorów solistów obejmuje dźwięki od c do c'-d'', a skala tenorów chóralnych – od c do g'-a’[4]. Sytuuje się pomiędzy skalą barytonu a męskiego altu.
.jpg)
Opis
edytujTenor jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym (patrz: technika śpiewu). Zwykle obejmuje zakres od c do c'' (notacja Helmholtza).
Nazwa głosu pochodzi od włoskiego słowa „tenere” (podtrzymywać, z łac. tenere ‘trzymać’)[5][6]. Na początku rozwoju polifonii wokalnej, w muzyce średniowiecznej, tenor zawsze wykonywał cantus firmus, podtrzymując głos wysoki – cantus (mniej więcej w skali sopranu), który wykonywał inną melodię. W dalszym rozwoju dodano trzeci głos, wyższy niż tenor, śpiewający melodię odnoszącą się do cantus firmus, niejako przeciw tenorowi (contratenor altus, czyli głos wysoki – altus – śpiewający partię „konkurującą” z partią tenorową). Następnie dodano kolejny głos, niższy (contratenor bassus, czyli głos niski – bassus – śpiewający partię również „konkurującą” z partią tenorową). W ten sposób stworzono podstawowy skład polifoniczny podobny do obecnie nam znanego: cantus, contratenor altus, tenor, contratenor bassus. Dla ułatwienia odrzucono potem słowa „contratenor”, tworząc nazewnictwo cantus – altus – tenor – bassus, podobne do stosowanego w naszych czasach, znane już w renesansie i używane częściowo również w baroku[7].
Przed drugą połową XVII wieku tenory obsadzane były w partiach kojarzonych obecnie z innymi głosami.
Ze względu na to, że przez długi czas w historii kobietom nie wolno było śpiewać w kościele, w głosach wyższych (głównie w partii cantus) obsadzani byli albo mężczyźni śpiewający falsetem (obecnie zwani kontratenorami), albo chłopcy przed mutacją, posiadający głos zwany dyszkantem[8], albo kastraci. Wbrew obecnym skojarzeniom w partii altus nie śpiewał zwykle głos kojarzony z obecnym żeńskim altem lub falsetowym kontratenorem, ale tenor śpiewający rejestrem piersiowym o wyjątkowo szerokiej skali[9]. Obecnie niektórzy wykonawcy muzyki dawnej, zwykle śpiewający partie tenorowe, często wykonują partie altus właśnie w ten sposób (np. Charles Daniels, Stephan van Dyck).
Rodzaje tenorów
edytujWyróżnia się kilka rodzajów tenoru: tenor liryczny (np. Luciano Pavarotti, Wiesław Ochman), tenor dramatyczny (np. Mario Del Monaco) często o ciemnej i metalicznej barwie oraz tenor spinto (np. Plácido Domingo).
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna. Warszawa: S. Orgelbranda synów, 1903, s. 688. ISBN 1-278-16749-8.
- ↑ Oskar Kolberg, Julian Krzyżanowski, Józef Burszta: Dzieła wszystkie. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1975.
- ↑ tenor, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2013-07-06].
- ↑ Alojzy Suchanek, Powszechne kształcenie głosu jako problem pedagogiczny, Katowice: Uniwersytet Śląski, 1989, s. 172, ISSN 0208-6336.
- ↑ Słownik Wyrazów Obcych.
- ↑ Elżbieta Sobol, Anna Stankiewicz: Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 1185. ISBN 83-01-11487-8.
- ↑ Józef M. Chomiński, Krystyna Wilkowska-Chomińska: Historia muzyki polskiej. Tom 1. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1995, s. 228. ISBN 83-224-0463-8.
- ↑ Stanisław Krukowski: Problemy wykonawcze muzyki dawnej. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1991, s. 135.
- ↑ Andrzej Chodkowski: Encyklopedia muzyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 1128. ISBN 83-01-11390-1.