Tarczyn

miasto w województwie mazowieckim

Tarczynmiasto w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tarczyn. Do 1954 siedziba wiejskiej gminy Komorniki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Był miastem duchownym[4].

Tarczyn
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Tarczyn z lotu ptaka, (2006)
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

piaseczyński

Gmina

Tarczyn

Prawa miejskie

13531870, 2003

Burmistrz

Dorota Lisicka[1]

Powierzchnia

5,23[2] km²

Wysokość

140 m n.p.m.

Populacja (2022)
• liczba ludności
• gęstość


4283[3]
779,9 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 22

Kod pocztowy

05-555

Tablice rejestracyjne

od 2003 WPI

Położenie na mapie gminy Tarczyn
Mapa konturowa gminy Tarczyn, w centrum znajduje się punkt z opisem „Tarczyn”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Tarczyn”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Tarczyn”
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego
Mapa konturowa powiatu piaseczyńskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Tarczyn”
Ziemia51°58′49″N 20°50′01″E/51,980278 20,833611
TERC (TERYT)

1418064

SIMC

0009478

Hasło promocyjne: 1000
Urząd miejski
Juliana Stępkowskiego 17
05-555 Tarczyn
Strona internetowa

Przez miasto przepływa Tarczynka, niewielka rzeka dorzecza Wisły, lewy dopływ Jeziorki. Według danych z 31 grudnia 2012 miasto miało 4121 mieszkańców.

Miasto założone w 1353 roku[5]. Miasto kolegiaty św. Jana w Warszawie w drugiej połowie XVI wieku[6], w 1406 roku stanowiło uposażenie proboszcza kapituły warszawskiej[7], w drugiej połowie XVI wieku położone było w powiecie tarczyńskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[8].

Demografia

edytuj
  • Piramida wieku mieszkańców Tarczyna w 2014 roku[3].

 

Historia

edytuj
 
Urząd Miejski w Tarczynie
 
Kościół św. Mikołaja w Tarczynie
 
Kościół nocą
 
Fontanna na rynku

Od XII do XIV w. był książęcą osadą targową i wsią parafialną oraz węzłem dróg południowego Mazowsza. Prawa miejskie uzyskał w 1353. W okresie konfederacji barskiej w okolicach działał oddział partyzancki Józefa Sawy Calińskiego. Podczas powstania styczniowego liczne potyczki, w wyniku represji w 1870 Tarczyn utracił prawa miejskie. W 1914 uruchomiono kolejkę wąskotorową łączącą Tarczyn z Grójcem i Warszawą. Na początku XX w. ośrodek ruchu ludowego, podczas II wojny światowej działalność oddziałów partyzanckich Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w grudniu roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1600 Żydów. 28 lutego 1941 zostali wywiezieni do getta w Warszawie, a stamtąd do obozu zagłady Treblinka II i tam zamordowani[9].

Po zakończeniu II wojny światowej odbudowano zniszczenia, w 1953 uruchomiono kolej normalnotorową do Skierniewic. W 1968 uruchomiono duże Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego, w tym okresie rozbudowano fabrykę urządzeń handlowych[10]. 1 stycznia 2003, po 134 latach Tarczyn odzyskał prawa miejskie. W tym samym roku odłączył się od powiatu grójeckiego i przyłączył do piaseczyńskiego.

Dane ogólne

edytuj

W Tarczynie znajduje się kościół z XVI w., pw. św. Mikołaja, zbudowany w stylu gotyckim. Znajdowała się tu siedziba firmy „Perffetii van-melle” produkująca m.in. cukierki Mentos.

Z Tarczynem związana jest m.in. Irena Sendlerowa (1910–2008), mieszkanka tego miasta w latach międzywojennych, która podczas II wojny światowej uratowała z getta warszawskiego ok. 2500 dzieci żydowskich. I. Sendlerowa – odznaczona m.in. Orderem Orła Białego, medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” i Orderem Uśmiechu. Była zgłoszoną polską kandydatką do Pokojowej Nagrody Nobla. W połowie 2007 władze samorządowe gminy Tarczyn przyznały I. Sendlerowej wyróżnienie Honorowy Obywatel Miasta Tarczyna.

Gmina Tarczyn to miejsce posiadające liczne atrakcje, np. wspomniany gotycki kościół pw. św. Mikołaja w Tarczynie, modrzewiowy kościółek z 1538 w Rembertowie, lasy Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, unikalne ekosystemy Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, stadniny koni, bazę turystyczną oraz kursującą kolejkę wąskotorową z 1914 roku, która nadal przewozi turystów i jest najcenniejszym miejscowym zabytkiem techniki.

W latach 1997–2010 nagrywano tu serial Złotopolscy[potrzebny przypis].

Edukacja

edytuj
  • Publiczne Liceum im. Ireny Sendlerowej w Tarczynie, ul. Księdza Czesława Oszkiela 1
  • Zespół Szkół im. Szarych Szeregów w Tarczynie, ul. Szarych Szeregów 8
  • Publiczna Szkoła Podstawowa im. Juliana Stępkowskiego w Tarczynie, ul. J. Stępkowskiego 11

Transport

edytuj
 
Budynek stacji kolejowej w Tarczynie, która nie obsługuje obecnie pociągów pasażerskich

Przez miasto przebiega trasa międzynarodowa E-77 i linia kolejowa nr 12 ŁukówSkierniewice. Na wschód od Tarczyna znajduje się stacja wąskotorowej Grójeckiej Kolei Dojazdowej.

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj

Ludzie związani z Tarczynem‎

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Tarczynem‎.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Wyniki w wyborach Burmistrza Tarczyna. [w:] Wybory Samorządowe 2024 [on-line]. Wybory.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-08)].
  2. Dane Głównego Urzędu Statystycznego: ''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.)'' [online] [dostęp 2009-10-01].
  3. a b Tarczyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  4. Polska XVI wieku, t. V Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
  5. Stanisław Pazyra, Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa 1959, s. 112.
  6. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1973, s. 95.
  7. Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom X województwo warszawskie, zeszyt 5 powiat grójecki, pod redakcją Izabelli Galickiej i Hanny Sygietyńskiej, Warszawa 1971, s. 65.
  8. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, [b. n. k.]
  9. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 452.
  10. Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 249-250
  11. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-05].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj