Szlak Twierdzy Kraków
Szlak Twierdzy Kraków – pieszo-rowerowy szlak dawnej Twierdzy Kraków, trasa o charakterze historyczno-turystyczno-krajoznawczo-kulturowym. Szlak łączy poszczególne elementy fortyfikacji „Twierdza Kraków składającej się ze 100 obiektów o charakterze militarnym, w tym 38 dużych fortów, z których 3 są bardzo zdewastowane, 9 jest w dobrym stanie, 7 jest zagospodarowanych, 6 ma szansę na adaptację”[1].
Przebieg szlaku
edytujPrzebieg pieszo-rowerowego Szlaku Twierdzy Kraków pokrywa się w dużej mierze z historyczną, forteczną drogą rokadową. Szlak pieszo-rowerowy oznakowany jest jako żółto-czarno-żółty (barwy Habsburgów i cesarskiej Austrii)[2], a składa się z dwóch odcinków: północnego (60 km) oraz południowego (41 km) zgodnie z naturalnym ukształtowaniem terenu nad Wisłą (zobacz mapa szlaku).
Pętla północna
edytujOdcinek północny od Fortu „Mogiła” do Fortu „Kościuszko” (lewy brzeg Wisły z Nowej Huty nieopodal Kopca Wandy do Salwatora łącząc forty położone w północnej części miasta). Ze względu na jej długość (łącznie około 60 km) warto ją podzielić na dwa odcinki.
Pierwszy pododcinek pętli północnej[3]:
- Trasa: ul. Igołomska – Fort Mogiła (0,2 km) – Kopiec Wandy (1 km) – Fort Grębałów (6 km) – Fort Krzesławice (7 km) – Fort Dłubnia (8 km) – Fort Mistrzejowice (11 km) – Fort 48 „Batowice” (12,5 km) – Fort Sudół (14 km) – Fort Łysa Góra (17,5 km) – Fort Węgrzce (18 km) – Witkowice (21 km) – /zjazd do reliktów prochowni + 1,4 km/ – Fort Bibice (25 km) – /zjazd do Fortu Zielonki + 0,6 km/ – Fort Zielonki (26,5 km) – Zielonki centrum
- Długość trasy: 28 km
- Skala trudności: 3/6
- Oznakowanie: dobre
- Czas jazdy wraz ze zwiedzaniem: 3-4 godziny
Drugi pododcinek pętli północnej[4]:
- Trasa: Zielonki centrum – Czerwony Most (1,2 km) – Fort Pękowice (2,5 km) – Fort Tonie (3,5 km) – /zjazd do Fortu Pasternik + 2 km/ – Fort Pasternik (10,5 km) – Fort Mydlniki (13 km) – Chełm (16,5 km) – Fort Olszanica (18 km) – Fort Skała (20 km) – Fort Bielany (tzw. „Krępak”) (22 km) – Opactwo na Bielanach (23,5 km) – ZOO (26,5 km) – Fort Kościuszko (30 km) – Salwator pętla
- Długość trasy: 32 km
- Skala trudności: 4/6
- Oznakowanie: dobre
- Czas jazdy wraz ze zwiedzaniem: 3-4 godziny
Pętla południowa
edytujOdcinek południowy od Fortu „Lasówka” przez Fort „Bodzów” do Fortu „Św. Benedykta” (prawy brzeg Wisły z Płaszowa przez Ludwinów do Krzemionek łącząc fortyfikacje leżące w południowej części miasta). Charakterystyka tej części szlaku przedstawia się następująco[5]:
- Trasa: Wzgórze Lasoty – Rondo Matecznego (2 km) – Ludwinów / ul. Twardowskiego (4,5 km) – Skałki Twardowskiego (6,5 km) – Fort Bodzów (10 km) – Fort Winnica (12,5 km) – Forty Skotnickie (południowy i północny) (15,5 km) – Fort Borek (20 km) – Fort Łapianka (21 km) – Uzdrowisko w Swoszowicach (23 km) – Fort Swoszowice (25 km) – Fort Rajsko (26 km) – /zjazd do szańców fortu Rajsko (ul. Kuryłowicza) + 2 km / – Forty Kosocickie (wschodni oraz zachodni) (29-30 km) – Fort Prokocim (33 km) – Fort Lasówka (39 km) – ul. Rybitwy
- Długość trasy: 41 km
- Skala trudności: 3/6
- Oznakowanie: dobre
- Czas jazdy wraz ze zwiedzaniem: 4-5 godzin
Stan zagospodarowania obiektów Szlaku Twierdzy Kraków
edytujForty zagospodarowane
edytuj- Fort 2 „Kościuszko” – siedziba radia RMF FM, muzeum, kawiarnia
- Fort 38 „Skała” – Obserwatorium Astronomiczne UJ
- Fort 39 „Olszanica” – ośrodek jeździecki, schronisko jeździeckie
- Fort 45 „Zielonki” – hotel „Twierdza” oraz strzelnica
- Fort 47a „Węgrzce” – siedziba firmy transportowej, strzelnica
- Fort 49 „Krzesławice” – Młodzieżowy Dom Kultury
- Fort 49 ¼ „Grębałów” – ośrodek jeździecki
- Fort III Kleparz – piwnica win importowanych, klub muzyczny „Forty Kleparz”
- Fort 51 ½ „Swoszowice” – „Muzeum Spraw Wojskowych”
Forty w trakcie adaptacji
edytuj- Fort 44 „Tonie” docelowo główny obiekt Muzeum Twierdzy Kraków.
- Fort 50a „Lasówka” – kompleks turystyczno-rekreacyjno-hotelowy, w fazie mglistych planów
- Fort 52a „Łapianka” – Muzeum Ruchu Harcerskiego
- Fort pancerny 52 1/2 S „Sidzina” – planowane centrum hipoterapii, turystyka militarna kulturowa
Forty niezagospodarowane w dobrym stanie
edytujForty zdewastowane
edytujRelikty fortów (pozostałości lub zachowane obrysy)
edytujForty wyburzone (nieistniejące, niewidoczne)
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Pomysły na krakowskie forty, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 10.11.2004
- ↑ Szlak oznakowano także drogowymi znakami orientacyjno-informacyjnymi
- ↑ Podano za: Szlak Twierdzy Kraków – Pętla Północna – część 1, Podróżnicze retrospekcje piechurka (dostęp: 2012-06-08)
- ↑ Podano za: Szlak Twierdzy Kraków – Pętla Północna – część 2, Podróżnicze retrospekcje piechurka (dostęp: 2012-06-08)
- ↑ Podano za: Szlak Twierdzy Kraków – Pętla Południowa, Podróżnicze retrospekcje piechurka (dostęp: 2012-06-08)
Bibliografia
edytuj- Szlak Twierdzy Kraków, Portal „Magiczny Kraków” (dostęp: 2011-03-11)
- Spacer nr 7: Pieszo-rowerowo szlakiem dawnej Twierdzy Kraków, Portal „Magiczny Kraków” (dostęp: 2011-03-11)
- Szlak Twierdzy Kraków – Pętla Południowa, Podróżnicze retrospekcje piechurka (dostęp: 2012-06-08)
- Szlak Twierdzy Kraków – Pętla Północna – część 1, Podróżnicze retrospekcje piechurka (dostęp: 2012-06-08)
- Szlak Twierdzy Kraków – Pętla Północna – część 2, Podróżnicze retrospekcje piechurka (dostęp: 2012-06-08)
- Chuda Emma i Gruba Berta w Muzeum Twierdzy Kraków, „Dziennik Polski”, 27 listopada 2010
- Trzy forty Twierdzy Kraków do wzięcia, „Dziennik Polski”, 26 sierpnia 2010
- Plany zagospodarowania Twierdzy Kraków nabierają realnych kształtów, „Gazeta Krakowska”, 17 maja 2007
- Pomysły na krakowskie forty, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 10 listopada 2004
- Ramowy program ochrony i rewitalizacji zespołu historyczno-krajobrazowego Twierdzy Kraków, Uchwała Rady Miasta Krakowa z dnia 25 października 2006 r.Wersja elektroniczna (dostęp: 2011-03-12)