Stefania Zahorska

Urodziła się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej^[2]. Ojciec Leon (Lejbel) był przedsiębiorcą budowlanym, matka Amalia (Malka) z domu Deutscher prowadziła dom. Miała trzy siostry: Annę (ur. 1873), Helenę (ur. 1876) i Rozalię (ur. 1878). Brat Maks zmarł jako kilkumiesięczne dziecko. Rodzina mieszkała na krakowskim Kazimierzu najpierw przy ul. Pustej 4, a następnie przy Mostowej 6^[3].

Uczęszczała do Gimnazjum Ludowego w Krakowie a maturę zdała w 1907 w Budapeszcie. Po powrocie do Krakowa przez dwa lata studiowała medycynę na Wydziale Lekarskim UJ, przeniosła się na Wydział Filozoficzny. Była absolwentką historii sztuki i filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Kontynuowała studia w Budapeszcie, Berlinie i Paryżu. Po obronie dysertacji doktorskiej w 1919 (Przyczynek do dziejów pierwszych śladów stylu Odrodzenia w Polsce) na UJ przeniosła się do Warszawy^[4], gdzie pracowała jako docent w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Była jedną z pierwszych osób profesjonalnie uprawiających w Polsce krytykę artystyczną^[5]. W latach 1924–1925 pełniła funkcję kierowniczki działu sztuki „Przeglądu Warszawskiego”. Była stałą współpracowniczką tygodnika „Wiadomości Literackie”. W roku 1936 publikowała w dwutygodniku „Oblicze Dnia”. W roku 1934 przebywała w Niemczech oraz w ZSRR, stosunki panujące w tych państwach opisała w cyklu reportaży jako Listy z Niemiec i Listy z Nowego Wschodu na łamach „Wiadomości Literackich”. W latach 30. XX wieku była ponadto tłumaczem przysięgłym języka węgierskiego przy Sądzie Okręgowym w Warszawie^[6]. W 1937 zadebiutowała powieścią Korzenie, w której zawarła wątki autobiograficzne.

Po wybuchu II wojny światowej przedostała się do Francji, a w 1940 do Londynu, gdzie mieszkała aż do śmierci^[2]. Uczestniczyła w organizacji Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w Londynie. Tworzyła książi o sztuce, powieści i sztuki teatralne^[1].

Współpracowała z „Wiadomościami Londyńskimi” Mieczysława Grydzewskiego. Na emigracji ogłosiła m.in. Stację Abbesses (1952), Ofiarę (1955), Ziemię pojoną gniewem (1961), a także dramat Smocza 13 (1945) o zagładzie getta warszawskiego. Pośmiertnie ukazała się powieść Warszawa-Lwów 1939 (1964) oparta na dziennikowych zapisach Zahorskiej^[3].

Laureatka Nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1956 roku^[7].

W 1914 roku wyszła za Bohdana Ostoję-Zahorskiego. Mąż zostawił ją dla innej kobiety, jednak gdy zachorował na Parkinsona, opiekowała się nim wraz z jego partnerką aż do jego samobójczej śmierci w 1929 roku. Długoletnim partnerem Zahorskiej był Adam Pragier (1886–1976). W Polsce pozostawił żonę Eugenię Pragierową, bliską współpracownicę Bolesława Bieruta, z którą nigdy się nie rozwiódł^[4].

Pochowana na cmentarzu West Hampstead, obok niej w 1976 roku spoczął Adam Pragier^[4].

• Stefania Zahorska: Matejko, Warszawa : Gebethner i Wolff, 1925
• Stefania Zahorska: Dzieje malarstwa polskiego, Warszawa : „Wiedza o Polsce”. 1932
• Stefania Zahorska: Ofiara, rys. Feliksa Topolskiego, Londyn : Społeczność Akademicka U.S.B., 1955
• Stefania Zahorska: Smocza 13 : dramat w 3 aktach Londyn : „Nowa Polska”. 1945
• Stefania Zahorska: Warszawa - Lwów 1939 : powieść Londyn : Polska Fundacja Kulturalna, 1964
• Stefania Zahorska: Stacja Abbesses, rys. Feliksa Topolskiego, Londyn : Oficyna Poetów i Malarzy, 1952.
• Stefania Zahorska: Ziemia pojona gniewem, Londyn : B. Świderski, 1961
• Stefania Zahorska: Szkice o literaturze i sztuce, Warszawa : „Twój Styl”. 1995 ISBN 83-85443-92-4
• Stefania Zahorska: „Wybór pism, reportaże, publicystyka, eseje” wstęp i opracowanie Anna Nasiłowska IBL 2010 ISBN 978-83-61750-06-2

• Lesław M. Bartelski: Polscy pisarze współcześni, 1939-1991 : Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 83-01-11593-9
• Anna Nasiłowska: Interdyscyplinarny umysł Stefanii Zahorskiej „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” - Warszawa 2012 nr 3-4. PL ISSN 0023-589X.