Skoki łyżwiarskie

Różnica pomiędzy podstawowymi skokami wykonywanymi przez łyżwiarzy pojawia się w momencie najazdu, a właściwie wybicia – obroty i lądowanie wyglądają w nich tak samo. Wszystkie z podstawowych skoków rozpoczynane są z najazdu tyłem (z wyjątkiem axla) oraz kończone tyłem, na zewnętrznej krawędzi prawej łyżwy (z wyjątkiem eulera).

Oto sześć najczęściej wykonywanych skoków figurowych od najłatwiejszych do najtrudniejszych, zgodnie z rosnącymi wartościami punktowymi w systemie oceniania ISU:

• toe-loop – jeden ze skoków kopanych rozpoczynany z najazdu tyłem z zewnętrznej krawędzi prawej łyżwy i kończony na tej samej zewnętrznej krawędzi. Może być wykonywany w kombinacji od razu po poprzednim skoku. Toe-loop rozpoczynany i kończony na krawędzi wewnętrznej nazywany nosi nazwę toe valley i jest traktowany na równi z klasycznym toe-loopem.
• salchow – skok krawędziowy rozpoczynany z najazdu tyłem z wewnętrznej krawędzi lewej łyżwy. Łyżwiarz nabiera rotacji zamachując się prawą nogą i ląduje tyłem na zewnętrznej krawędzi prawej łyżwy. Salchow najczęściej poprzedzany jest przez obrót trójkowy lub obrót mohawk.
• loop – skok krawędziowy rozpoczynany z najazdu tyłem jedna noga przed drugą, z zewnętrznej krawędzi prawej łyżwy i kończony na tej samej zewnętrznej krawędzi. W Europie znany jest pod nazwą rittberger od nazwiska pomysłodawcy, niemieckiego łyżwiarza figurowego Wernera Rittbergera.
• euler – skok krawędziowy wywodzący się z loopa, rozpoczynany z najazdu tyłem jedna noga przed drugą, z zewnętrznej krawędzi i kończony wewnętrznej krawędzi lewej łyżwy.
• flip – skok kopany rozpoczynany z najazdu tyłem z wewnętrznej krawędzi lewej łyżwy. Wykonywany z prawej nogi po wbiciu ząbków łyżwy w lód. Niekiedy łyżwiarze zmieniają krawędź z wewnętrznej na zewnętrzną, co sprawia, że łyżwiarze skaczą nieprawidłowego lutza i jest uznawane za błąd nazywany lipa. Lądowanie flipa następuje tyłem na zewnętrzną krawędź prawej łyżwy.
• lutz – skok kopany w którym łyżwiarz rozpoczyna go tyłem na zewnętrznej krawędzi lewej łyżwy, a prawą łyżwę wbija w lód. Ląduje na zewnętrznej krawędzi prawej łyżwy. Dość często, łyżwiarze ułatwiają sobie skok, zmieniając krawędź z zewnętrznej na łatwiejszą wewnętrzną i skaczą w zasadzie flipa. Określa się to mianem flutza i uznaje za błąd.
• axel – jeden z podstawowych i najtrudniejszych skoków krawędziowych. Jako jedyny rozpoczynany z najazdu przodem po zmianie nogi przed samym skokiem, z zewnętrznej krawędzi lewej łyżwy. Łyżwiarz zamachuje się prawą nogą. Trudność skoku wynika z tego, że skok rozpoczynany jest do przodu, a lądowanie następuje tyłem. Powoduje to konieczność wykonania o pół obrotu więcej, niż wskazuje nazwa skoku. Skok po raz pierwszy wykonał jego pomysłodawca Norweg Axel Paulsen w 1882 roku.

Skoki równoległe (ang. Side-by-side jumps) są skokami wykonywanymi jednocześnie (synchronicznie) przez oboje partnerów. Są obowiązkowym elementem łyżwiarskim w konkurencji par sportowych. Na niższych poziomach rywalizacji mogą być wymagane podwójne skoki np. podwójne flipy (2F), zaś wśród elity łyżwiarskiej pary sportowe w swoich programach umieszczają co najmniej jednego podwójnego axla (2A), potrójnego toe-loopa (3T) lub potrójnego salchowa (3S). W przypadku rozbieżności między jakością wykonania skoku przez każdego z partnerów wartość bazowa elementu i ocena skoku są punktowane na niekorzyść pary sportowej, czyli oceniany jest gorzej wykonany skok. Upadek jednego z partnerów jest punktowany ujemnie tak jakby upadło oboje partnerów, czyli -1 pkt jest przyznawany obojgu^[1].

W terminologii ISU skoki równoległe są oznaczane skrótem sbs przed skrótem skoku podstawowego wykonanego przez parę sportową np. równoległy potrójny lutz to sbs 3Lz.

Skoki wyrzucane (ang. throw jumps) to obowiązkowy element łyżwiarski w konkurencji par sportowych. W skoku wyrzucanym partnerka wykonuje jeden ze skoków podstawowych przy pomocy partnera i standardowo ląduje go tyłem na zewnętrznej krawędzi łyżwy. Pary sportowe używają różnorodnych technik i chwytów do wykonywania tego rodzaju skoków^[1].

W terminologii ISU skoki wyrzucane są oznaczane skrótem Th, dodawanym po skrócie skoku podstawowego wykonanego przez partnerkę, na przykład wyrzucany potrójny axel to 3ATh.

Kombinacje są definiowane jako dwa lub więcej skoków, w których krawędź startowa drugiego (lub trzeciego) skoku jest taka sama jak krawędź lądowania pierwszego skoku. Najczęściej wykonywane skoki na końcu kombinacji to toe-loop (T) lub rittberger (Lo), ponieważ wykonywane są z tylnej zewnętrznej krawędzi łyżwy. Do wykonania kombinacji zakończonej salchowem (S) lub flipem (F), jako skok łączący wykorzystywany jest half-loop (inaczej euler), dzięki któremu łyżwiarz może wylądować tyłem do kierunku jazdy na wewnętrznej krawędzi łyżwy i następnie wykonać salchowa lub flipa.

W zawodach międzynarodowych na najwyższym poziomie elity łyżwiarskiej wymaganym elementem dla solistów i solistek w programie krótkim jest kombinacja dwóch skoków. W programie dowolnym solistów i solistek system oceniania ISU ogranicza liczbę skoków w jednej kombinacji do trzech.

Sekwencje to kolejno wykonane skoki łyżwiarskie nie połączone bezpośrednio momentem lądowania pierwszego i rozpoczęciem drugiego. Sekwencje często obejmują tzw. skoki dekoracyjne. Długie sekwencje pojedynczych i podwójnych skoków były powszechne w łyżwiarstwie figurowym w latach 80., ale stały się rzadsze, ponieważ łyżwiarze zaczęli skupiać się na wprowadzeniu do swoich programów skoków potrójnych i poczwórnych.

Zgodnie z systemem oceniania ISU, sekwencje skoków są warte 80% punktów, które łyżwiarz mógłby otrzymać za wykonanie tych samych skoków w kombinacji, a w niektórych przypadkach są warte mniej punktów niż wykonanie solo najtrudniejszego skoku w sekwencji.

• Skakana trójka – zawodnik, podobnie jak w axlu wyskakuje do przodu. Wykonuje jednak tylko pół obrotu i ląduje tyłem.
• Waltz – podobny do skakanej trójki, jednakże noga wolna (zamachująca) jest w trakcie skoku maksymalnie wyprostowana i uniesiona do góry.
• Walley – zawodnik wyskakuje z jazdy tyłem na prawej wewnętrznej krawędzi, wykonuje obrót i ląduje na prawej zewnętrznej. Choć możliwe jest wykonanie walleya z większą liczbą obrotów, to w praktyce się one nie pojawiają. Walleye występują zwykle w sekwencjach kroków.
• Half flip – najazd tyłem na wewnętrznej krawędzi lewej nogi. Prawa jest uniesiona nad lodem i wyciągnięta to tyłu. Łyżwiarz wbija jej ząbek w lód i wykonuje pół obrotu. Lądowanie następuje przodem, na ząbku lewej łyżwy, po czym następuje natychmiastowe przejście do jazdy na prawej nodze.
• Skoki szpagatowe (żaby, żabki) – wejście i lądowanie są jak w wyżej omówionym skokuhalf flip. Różnica wynika ze sposobu ułożenia nóg.
  • Split – nogi są w pozycji szpagatu i wraz z twarzą, ustawione w kierunku jazdy.
  • Russian split – nogi w szpagacie, ale i one, i twarz, ustawione w kierunku prostopadłym do jazdy.
  • Stag – noga wyciągnięta do przodu jest ugięta, a pozostająca z tyłu – wyprostowana.
• Jelonek – łyżwiarz najeżdża przodem, na obojętnie której nodze. Wykonuje zamach drugą i wyskakuje w powietrze. W skoku tym nie wykonuje się obrotu, lecz od razu ląduje na ząbku zamachującej nogi i natychmiast przechodzi do jazdy na drugiej.
  Jelonek, to także potoczna nazwa dla nieudanego (nieściągniętego) skoku, w trakcie którego łyżwiarz rezygnuje z obrotów i ląduje po wykonaniu maksymalnie jednego.
• Mazurek – najazd następuje po kole, tyłem na zewnętrznej krawędzi prawej łyżwy. Zawodnik odwrócony jest na zewnątrz koła. Odbicie następuje z ząbka lewej łyżwy. Nogę prawą łyżwiarz krzyżuje przed lewą (jak w nożyczkach) i wykonuje pół obrotu. Lądowanie następuje na ząbku prawej łyżwy, z której szybko przechodzi się do jazdy na lewej.
• Skok baletowy – najazd tyłem, po kole, na zewnętrznej krawędzi prawej nogi. Łyżwiarz odwrócony jest na zewnątrz koła. Odbicie jest z ząbka lewej nogi. Wykonuje się pół obrotu i ląduje na ząbku lewej łyżwy, z którego następuje przejście do jazdy na prawej.
• Falling leaf – najazd po kole, tyłem na zewnętrznej krawędzi, przy odwróceniu ciała na zewnątrz koła. Noga lewa jest wyciągnięta w kierunku jazdy. Wyskok następuje z prawej nogi, bez odbicia z ząbka lewej. Następnie wykonuje się pół obrotu i ląduje, na ząbku lewej łyżwy i przechodzi na prawą.
  • Istnieje odmiana zwana split falling leaf, w której noga wolna jest wyprostowana i wyciągnięta do przodu, a lewa do tyłu.
• Salto w tył – wyskok następuje, jak do flipa (stąd nazwa angielska – back flip), tj. z jazdy tyłem, na wewnętrznej krawędzi lewej nogi, przy wbiciu w lód ząbka nogi prawej. Łyżwiarz ciągnie nogi w górę, wykonując obrót równolegle do lodu i ląduje na obu nogach, a następnie natychmiast przechodzi do jazdy na prawej. W 1977 roku salto zostało uznane za zbyt niebezpieczne i zakazano jego wykonywania w trakcie zawodów; decyzję o zniesieniu zakazu podjęto w 2024 roku. Obecnie salto w tył może być wykonywane jako element choreograficzny w programie dowolnym, jednak za jego wykonanie nie są przyznawane punkty^[2].

• Ice Skating Information & Resources. San Diego Figure Skating Communications. [dostęp 2018-07-25]. (ang.).