Słupia Kapitulna

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Po raz pierwszy wymieniana w dokumencie z 1310 jako Slup, 1354 Slup, 1426 Slupy, 1510 Slupya, 1580 Słupia^[5].

Okolice wsi były jednak zasiedlone wcześniej niż zachowane historyczne zapisy. Około 500 metrów na południowy wschód od Słupi odkryto ślady osadnictwa z IX wieku, a około kilometra na północny wschód od wsi naczynie gliniane z przełomu X i XI wieku^[5].

W 1310 książę głogowski i wielkopolski Henryk III głogowski ustanowił w Poniecu dystrykt prowincjonalny, w którego granicach znalazło się m.in. Słupia. W 1530 miejscowość należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. Od 1426 była siedzibą własnej parafii. W 1510 należała do parafii Czesram w dekanacie Śrem^[5].

Miejscowość była wsią duchowną, czyli należącą do duchowieństwa. Własność kapituły katedry gnieźnieńskiej. W 1357 król polski Kazimierz III Wielki potwierdził posiadłości kapituły katedralnej gnieźnieńskiej, w tym także wsi Słupia. W 1369 arcybiskup gnieźnieński Jarosław z Bogorii i Skotnik na prośbę opatrznych braci Michała, Jakuba i Stanisława pochodzących z wsi Słupią należącego do uposażenia kustodii gnieźnieńskiej odnowił przywilej sołołecki. Przy okazji opisano należące do sołectwa pożytki: 4 łany wolne, 4 ogrody, karczmę, jatka chlebowa, jatka mięsna, kowal, 1/3 opłat sądowej. Mieszkańcy wsi Słupi, która lokowanana była już wówczas na prawie średzkim płacili na św. Marcina przypadające 11 listopada od każdego łanu z tytułu czynszu oraz dziesięciny małdrat trojakiego rodzaju zboża, czyli po korcu żyta, pszenicy i owsa oraz po jednym wiardunku w monecie obiegowej. Sołtys ma wobec kustosza miał takie same powinności, jak sołtysi w innym wsiach kapituły gnieźnieńskiej^[5].

Wieś odnotowała Kronika Janka z Czarnkowa. W 1383 podczas wojny domowej w Wielkopolsce jaka nastąpiła po śmierci króla Węgier oraz Korony Królestwa Polskiego Ludwika Węgierskiego starosta generalny Wielkopolski Peregryn z Węgleszyna spustoszył dobra kościelne, w tym m.in. Słupię oraz Pępowo należące do kustodii katedry gnieźnieńskiej^[5].

W 1510 we wsi odnotowano 10 łanów osiadłych oraz 20 łanów opuszczonych. W 1530 miał miejsce pobór od 7 łanów, a trzy łany uległy spaleniu. W 1566 pobrano podatki ze Słupi wsi kusztosza gnieźnieńskiego Klemensa Rudnickiego, który zapłacił je od 12,5 łanów kmiecych, 2 łanów sołtysich, 3 zagrodników, 6 komorników. W 1580 miał miejsce pobór od 19 łanów, 4 zagrodników, 8 komorników. W latach 1581–1582 płatnikiem poboru podatkowego we wsi był kustosz kapituły gnieźnieńskiej^[5].

Wieś duchowna Słupia, własność kapituły katedralnej gnieźnieńskiej, pod koniec XVI wieku leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[6].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Słupia należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kröben (krobskim) w rejencji poznańskiej^[7]. Słupia należała do okręgu sarnowskiego tego powiatu i stanowiła odrębny majątek, którego właścicielami byli wówczas (1846) chłopi^[7]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Słupia liczyła 604 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 91 dymów (domostw)^[7].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Publikacja z 1964 roku podaje, że Słupia Kapitulna jest jedną z miejscowości występowania grupy Hazaków^[8].

• Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zesz. 2, hasło „Słupia”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 556–557.

• Słupia Kapitulna jako Słupia w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”