Rozejm moskiewski (1944)
Rozejm moskiewski (fiń. Moskovan välirauha, ros. Московское перемирие) – rozejm zawarty pomiędzy Finlandią z jednej strony a Związkiem Radzieckim i Wielką Brytanią[a] z drugiej strony 19 września 1944 roku, kończący wojnę kontynuacyjną.
 Kolorem czerwonym zaznaczono terytoria scedowane przez Finlandię na rzecz ZSRR po rozejmie moskiewskim w 1944 roku. Półwysep Porkkala wrócił do Finlandii w 1956 roku[1][2] | |||
| Data |
19 września 1944 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik |
zakończenie działań wojennych pomiędzy Finlandią i ZSRR, | ||
| Przyczyna | |||
| Strony traktatu | |||
| |||
| Przywódcy | |||
| |||
Rozejm przywrócił postanowienia traktatu moskiewskiego z 1940 roku, z kilkoma modyfikacjami. Ostateczny traktat pokojowy pomiędzy Finlandią a aliantami został podpisany w Paryżu w 1947 roku.
Warunki rozejmu
edytujWarunki rozejmu były podobne do tych, które uzgodniono w traktacie moskiewskim z 1940 roku: Finlandia została zobowiązana do zrzeczenia się części Karelii i Salli, a także niektórych wysp Zatoki Fińskiej. Ponadto, nowy rozejm oddawał również miasto Petsamo Związkowi Radzieckiemu, a następnie Finlandia została zmuszona do wydzierżawienia półwyspu Porkkala na okres pięćdziesięciu lat (ostatecznie obszar został zwrócony pod kontrolę rządu fińskiego po odwilży chruszczowowskiej w 1956 roku)[1][2].
Inne warunki rozejmu obejmowały wypłatę przez Finlandię 300 milionów ówczesnych dolarów amerykańskich (4,4 miliarda dolarów według współczesnego przelicznika) na rzecz Związku Radzieckiego w postaci różnych towarów w ciągu sześciu lat jako formę reparacji wojennych[3]. Finlandia zgodziła się również zalegalizować Komunistyczną Partię Finlandii (po dokonaniu pewnych zmian w jej statucie) i zakazać tych partii politycznych, które Związek Radziecki uważał za faszystowskie[4]. Ponadto osoby uważane przez Sowietów za odpowiedzialne za wywołanie wojny musiały zostać aresztowane i postawione przed sądem; najbardziej znanym przypadkiem wykonania tego punktu porozumienia był proces byłego prezydenta Finlandii Risto Ryti[5][6]. Rozejm moskiewski zmusił też Finlandię do wyparcia wojsk niemieckich z jej terytorium, co doprowadziło do rozpoczęcia kampanii wojennej w Laponii[7].
Uwagi
edytuj- ↑ Aczkolwiek żaden przedstawiciel Zjednoczonego Królestwa nie brał udziału w podpisaniu dokumentu.
Przypisy
edytuj- ↑ a b 55 Years Since Return of Porkkala. Yle yhtiönä, 2011-01-26. [dostęp 2021-03-04]. (ang.).
- ↑ a b The Porkkala Parenthesis: Discovering traces of the Cold War in Finland. explorabilia.co.uk, 2019-01-12. [dostęp 2021-03-04]. (ang.).
- ↑ Jaakko Pihlaja: Last war reparation train crossed Finnish-Soviet border 50 years ago. Helsingin Sanomat, 2002-09-03. [dostęp 2021-03-04]. (ang.).
- ↑ Jatkosodasta nykypäivään, [w:] Jukka Nevakivi, Suomen poliittinen historia 1809–2006, Helsinki: WSOY, 2006 (fiń.).
- ↑ Risto Ryti 1889–1956. 5th President of Finland 19.12.1940–1943 and 1943–1944. Suomen presidentit. [dostęp 2021-03-04]. (ang.).
- ↑ Immi Tallgren, Martyrs and Scapegoats of the Nation? The Finnish War-Responsibility Trial, 1945–1946, „Historical Origins of International Criminal Law”, Volume 2, Torkel Opsahl Academic EPublisher, 2014, s. 520, ISBN 978-82-93081-13-5 (ang.).
- ↑ Maciej Szopa: Nieproszony sojusznik. Polska Zbrojna, 2012-11-27. [dostęp 2021-03-04].