Ramiz Alia

Syn Taipa i Sebie. W okresie 1939–1940 członek młodzieżowej organizacji faszystowskiej, szybko jednak wstąpił do partyzantki i przeszedł na stronę komunistów. Od 1943 członek partii komunistycznej. Od 1948 członek KC albańskiej partii komunistycznej; od 1961 w zarządzie biura politycznego partii. Po śmierci Envera Hodży objął funkcję pierwszego sekretarza Albańskiej Partii Pracy. Uważany był za lidera frakcji liberalnej. W 1987 roku rozpoczął się kryzys gospodarczy, pogarszał się albański bilans handlowy^[1]. W tym samym okresie władze albańskie ostatecznie uznały, że polityka zwalczania religii zakończyła się niepowodzeniem oraz odnowiono niektóre zabytki architektury sakralnej (głównie meczety)^[2]. W 1987 poprawiły się stosunki Albanii z RFN oraz z Grecją, w 1988 – z Włochami. W 1989 albańska prasa relacjonowała przemiany w Europie Środkowo-Wschodniej, jednak starała się udowodnić, że są one niekorzystne dla tamtejszych społeczeństw^[3]. Od tego roku prowadził powolną demokratyzację, która uległa przyspieszeniu po protestach studenckich i robotniczych w 1990. W 1991 przeprowadzono pierwsze wolne wybory do parlamentu; komuniści zdobyli w nich 57% głosów. Majątek należący do państwowych gospodarstw rolnych został rozdzielony między chłopów^[4]. 29 kwietnia 1991 parlament albański zmienił nazwę kraju na Republika Albańska, pierwszym prezydentem ogłosił Alię, jak również zmienił konstytucję Albanii, wprowadzając podział władzy i poszerzając zakres swobód obywatelskich. 30 września 1991 przegłosowano ustawę, na mocy której z więzień zwolnieni zostali więźniowie polityczni, z wyjątkiem tych którzy dopuścili się aktów terroru z ofiarami śmiertelnymi^[4]. Alia do 3 kwietnia 1992 roku pozostawał prezydentem Albanii.

Aresztowany 20 sierpnia 1993 i skazany 2 lipca 1994 na osiem lat pozbawienia wolności za zbrodnie przeciwko ludzkości. Odzyskał wolność ostatecznie w 1997.

Był żonaty (żona Semiramis), miał troje dzieci.

Zmarł w sanatorium w Tiranie, w wyniku problemów z układem oddechowym^[5]. Pochowany na cmentarzu Sharre w Tiranie, obok żony i matki. Jest autorem trzech tomów pamiętników: Shpresa dhe zhgënjime (Nadzieje i rozczarowania; Tirana, 1993); Ditari i burgut (Dziennik więzienny; Athinë, 1998) i Duke biseduar për Shqipërinë (Rozmawiając o Albanii; Athinë, 2000).

• TadeuszT. Czekalski TadeuszT., Albania, Warszawa: TRIO, 2003, ISBN 83-88542-45-1, OCLC 830560836 . Brak numerów stron w książce
• Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Plymouth: Scarecrow Press, Inc., 2010, s. 9-10, seria: Historical Dictionaries of Europe, No. 75. ISBN 978-0-8108-6188-6. (ang.).