Rabarbar

Rabarbar
	; Rabarbar lekarski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	rdestowate
Rodzaj	rabarbar
	Nazwa systematyczna
	Rheum L.; Sp. Pl. 371. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Rheum rhaponticum L.
Synonimy
	Rhabarbarum Fabricius;
	Rhabarbarum Fabricius;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Rabarbar, rzewień (Rheum L.) – rodzaj roślin należących do rodziny rdestowatych. Obejmuje około 60 gatunków^[4] występujących w subtropikalnej i umiarkowanej Azji^[5] (najdalej na zachód, do europejskiej części Rosji, sięga zasięg rabarbaru tatarskiego^[6]). Rośliny te rosną zwykle na górskich łąkach oraz w miejscach skalistych^[6]. Wiele gatunków rozpowszechnionych jest w uprawie jako rośliny ozdobne i lekarskie. Do częściej uprawianych należą: rabarbar dłoniasty, rabarbar kędzierzawy, rabarbar lekarski i rabarbar ogrodowy oraz mieszańce między rabarbarem kędzierzawym i ogrodowym (R. × hybridum)^[7]^[6].

Morfologia

Pokrój: Okazałe byliny osiągające do 3 m wysokości^[6], z tęgim korzeniem i wyprostowaną, dętą, podłużnie bruzdowaną nagą lub owłosioną łodygą^[5].
Liście: Zebrane w rozetę przyziemną, poza tym także łodygowe. Pojedyncze, całobrzegie, zatokowo-ząbkowane lub dłoniasto złożone. Blaszka szeroka, owalna lub trójkątna, wyrastająca na grubym ogonku liściowym. Liście rozety przyziemnej okazałe, większe od łodygowych, których u części gatunków zresztą brak. Gatka luźna, zwykle okazała, błoniasta i całobrzega^[5]^[6].
Kwiaty: Drobne, zebrane zwykle w okazałe, rozgałęzione kwiatostany. Okwiat trwały, sześcioczłonowy, różowy, biały lub zielony. Pręcików zwykle 9. Zalążnia jednokomorowa, górna, szyjki słupka 3, krótkie^[5]^[6].
Owoce: Trójkanciaste, oskrzydlone niełupki^[5].

Systematyka

Rabarbar gobijski Rheum nanum

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Polygonoideae, rodziny rdestowatych (Polygonaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych^[2]. W obrębie podrodziny reprezentuje plemię Rumiceae^[8], obejmujące trzy rodzaje, w obrębie których bazalnym jest szczawiór Oxyria, a rabarbar tworzy wspólny klad z siostrzanym rodzajem szczaw Rumex^[9].

Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae^[2]^[9]

Oxygonum

Persicaria

	Bistorta

	Aconogonon + Koenigia

Fagopyrum

Pteroxygonum

	Calligonum

	Pteropyrum

Oxyria

	Rumex

	Rheum

Knorringia

Reynoutria

	Fallopia

	Muehlenbeckia

Duma

	Atraphaxis

	Polygonum

Wykaz gatunków^[10]^[11]

Rheum acuminatum Hook. f. & Thomson
Rheum alexandrae Batalin
Rheum altaicum Losinsk.
Rheum australe D. Don – rabarbar Emoda
Rheum compactum L.
Rheum delavayi Franch. – rabarbar Delavaya
Rheum forrestii Diels
Rheum glabricaule Sam.
Rheum globulosum Gage
Rheum hotaoense C.Y. Cheng & T.C. Kao
Rheum × hybridum Murray
Rheum inopinatum Prain
Rheum kialense Franch.
Rheum laciniatum Prain
Rheum lhasaense A.J. Li & P.G. Xiao
Rheum likiangense Sam.
Rheum lucidum Losinsk.
Rheum macrocarpum Losinsk.
Rheum maculatum C.Y. Cheng & T.C. Kao
Rheum moorcroftianum Royle
Rheum nanum Siev. ex Pall.
Rheum nobile Hook. f. & Thomson
Rheum officinale Baill. – rabarbar lekarski, rzewień lekarski
Rheum palmatum L. – rabarbar dłoniasty, rzewień dłoniasty
Rheum przewalskyi Losinsk.
Rheum pumilum Maxim.
Rheum racemiferum Maxim.
Rheum reticulatum Losinsk.
Rheum rhabarbarum L. – rabarbar kędzierzawy, rzewień kędzierzawy
Rheum rhaponticum L. – rabarbar ogrodowy, rzewień ogrodowy
Rheum rhizostachyum Schrenk
Rheum rhomboideum Losinsk.
Rheum ribes L.
Rheum spiciforme Royle
Rheum subacaule Sam.
Rheum sublanceolatum C.Y. Cheng & T.C. Kao
Rheum tanguticum Maxim. ex Balf. – rabarbar tangucki
Rheum tataricum L.f. – rabarbar tatarski
Rheum tibeticum Maxim. ex Hook. f. – rabarbar tybetański
Rheum turkestanicum Janisch.
Rheum uninerve Maxim.
Rheum webbianum Royle – rabarbar Webba
Rheum wittrockii C.E. Lundstr.
Rheum yunnanense Sam.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
↑ Germplasm Resources Information Network: Species Records of Rheum. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bao Bojian; Alisa E. Grabovskaya-Borodina: Rheum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 92. ISBN 0-333-74890-5.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
↑ Genus Rheum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-07-30].
↑ ^a ^b Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5.
↑ Rheum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2016-08-27].
↑ Nazwy polskie według: Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 153. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].

[4] Germplasm Resources Information Network: Species Records of Rheum. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).

[china-5] Bao Bojian; Alisa E. Grabovskaya-Borodina: Rheum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-06]. (ang.).

[philips-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 92. ISBN 0-333-74890-5.

[checklist-7] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.

[grin-8] Genus Rheum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-07-30].

[tanja-9] Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5.

[10] Rheum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2016-08-27].

[gawrys-11] Nazwy polskie według: Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 153. ISBN 978-83-925110-5-2.

[4]