Powiat wieluński

Utworzony w XIV wieku powstał na obszarze historycznej ziemi rudzkiej (wieluńskiej), istniejącej już od XIV w. Terytorialne ukształtowanie się powiatów zależało wówczas od miejsca odbywania się sądów, te zaś odbywały się w miejscach bardziej zaludnionych. Na przestrzeni wieków granice powiatu ulegały zmianom. W czasie okupacji hitlerowskiej został wcielony do III Rzeszy. Po wojnie odbudowano administrację powiatową wedle stanu z 1939 r. Kolejne zmiany, a zarazem duży cios ukształtowanej przez stulecia wspólnocie kulturalnej, ekonomicznej i społecznej, jaką na przestrzeni blisko ośmiu wieków była ziemia wieluńska, zadała reforma podziału administracyjnego państwa z 1 czerwca 1975 r. Powiat wieluński przestał istnieć, a jego obszar znalazł się w granicach dwóch województw: sieradzkiego i częstochowskiego.

W skład powiatu wchodzą:

• miasta: Osjaków, Wieluń
• gminy miejsko-wiejskie: Osjaków, Wieluń
• gminy wiejskie: Biała, Czarnożyły, Konopnica, Mokrsko, Ostrówek, Pątnów, Skomlin i Wierzchlas.

Powiat wieluński graniczy z pięcioma powiatami województwa łódzkiego: wieruszowskim, sieradzkim, łaskim, bełchatowskim i pajęczańskim, z jednym powiatem województwa śląskiego: kłobuckim oraz z jednym powiatem województwa opolskiego: oleskim.

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

• Piramida wieku mieszkańców powiatu wieluńskiego w 2014 roku^[4].

Na terenie powiatu wieluńskiego^[5] znajduje się część złoża węgla brunatnego o zasobności ok. 490 mln ton.^[5] Złoże nosi nazwę „Złoczew” i zlokalizowane jest 20 km na północ od Wielunia, na terenie gmin^[6]: Ostrówek, Złoczew i Burzenin (na pograniczu powiatów wieluńskiego i sieradzkiego). Eksploatację złoża wstępnie planuje się na lata 2025–2045^[7]. Wydobyty węgiel będzie transportowany do elektrowni Bełchatów. Transport do elektrowni będzie najprawdopodobniej odbywał się za pomocą przenośników taśmowych^[8].

Przez powiat przebiegają drogi krajowe i międzynarodowa:

• droga krajowa nr 74 relacji: S8 – Wieluń (obwodnica) – Piotrków Trybunalski – Kielce – Zamość – granica państwa (UA)
• droga krajowa nr 43: Wieluń – Częstochowa
• droga krajowa nr 45: Racibórz – Opole – Kluczbork – Wieluń – Złoczew – (Poznań/Łódź)

oraz wojewódzkie:

• nr 481: Wieluń – Łask – (Łódź)
• nr 486: Wieluń – Działoszyn – (Radomsko)
• nr 488: DK74 – Wieluń – DK74.

W 2017 roku została oddana do użytku obwodnica północna Wielunia w ciągu drogi krajowej nr 74. Przez obrzeża powiatu przebiega także odcinek drogi ekspresowej S8.

Komunikację z okolicą oraz z całym krajem zapewnia PKS Wieluń oraz wybudowany w 1976 dworzec autobusowy, obsługujący również komunikację międzynarodową.

Przez powiat przebiega również wybudowana w 1926 roku linia kolejowa nr 181 (relacji Kępno – Wieluń – Herby Nowe). Obecnie na terenie powiatu zlokalizowane są cztery działające stacje i przystanki kolejowe: Wieluń Dąbrowa, Wieluń, Pątnów Wieluński oraz Dzietrzniki.

Do końca lat 80. XX wieku funkcjonowała Wieluńska Kolej Dojazdowa, która łączyła Wieluń z Praszką.

Powiat w 1999 roku zawarł umowy partnerskie z chorwackimi miejscowościami: Karlobag, Senj, Novalija, a w 2010 z niemieckim miastem Ochtrup.

• Powiat wieluński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 368 .
• Szlak Bursztynowy Ziemi Wieluńskiej