Pietrzykowice (województwo śląskie)
Pietrzykowice (niem. Petersdorf[4]) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Łodygowice. Powierzchnia sołectwa wynosi 1091,3 ha[5], a liczba ludności 4525, co daje gęstość zaludnienia równą 414,6 os./km².
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
od 340 do 440 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
4745[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-326[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SZY |
| SIMC |
0059826 |
Położenie na mapie gminy Łodygowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°41′43″N 19°09′28″E/49,695278 19,157778[1]
| |
Położenie
edytujWieś położona jest w Kotlinie Żywieckiej, na bezleśnych wyniesieniach pomiędzy dolinami potoków Żarnówka i Kalonka.
Na zachód od miejscowości biegnie droga ekspresowa S1.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0059832 | Brzezinka | część wsi |
| 0059849 | Dział | część wsi |
| 0059855 | Kalonka | część wsi |
| 1003354 | Kąty | część wsi |
| 0059861 | Na Żarnówce | część wsi |
| 0059878 | Podkota | część wsi |
| 0059884 | Puścina | część wsi |
| 0059890 | W Czarnym Groniu | część wsi |
| 1003390 | Zadolne | część wsi |
| 0059909 | Za Kalną | część wsi |
Historia
edytujPietrzykowice prawdopodobnie założone zostały przez cystersów z Rud k. Raciborza. Po raz pierwszy wzmiankowane zostały w łacińskim liście z 22 kwietnia 1364 jako Petrisvilla, który wymienia również dwie inne sąsiednie posiadłości cystersów, mianowicie Łodygowice (Ludovicivilla) i Wilkowice (Abbatisvilla)[8]. List ten był związany z zatargiem między cystersami a księciem oświęcimskim Janem Scholastykiem, w wyniku którego doszło do najazdu księcia na te miejscowości i ich złupienia. Miejscowość została siedzibą parafii, wzmiankowanej po raz pierwszy w 1373 jako Villa Petri[9]. Wieś występowała w XV wieku również pod nazwą Petersdorf, co sugeruje że cystersi osadzili tu przybyszów niemieckojęzycznych[9], jeszcze przed końcem średniowiecza nazwa i mieszkańcy spolonizowały się. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Pyetrzykowycze wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[10].
Historycznie miejscowość jest częścią księstwa oświęcimskiego[11]. W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[11]. W 1595 roku wieś położona w powiecie śląskim była własnością kasztelana sądeckiego Krzysztofa Komorowskiego[12]. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.
W 1882 we wsi powstała szkoła, początkowo dwuklasowa, następnie przekształcona w czteroklasową. Jej siedziba została przeniesiona w dwudziestoleciu międzywojennym do nowego budynku (mieszczącego współcześnie Przedszkole nr 1), a ostateczną jej lokalizacją został w 1962 nowo wybudowany gmach szkoły tysiąclecia. W 1999 uruchomiono w nim również gimnazjum, z którym szkoła podstawowa w 2008 utworzyła Zespół Szkół w Pietrzykowicach[13][14][15]. Na skutek reformy systemu oświaty z 2017 gimnazjum zostało wygaszone, a w budynku z dotychczas działających tam oddziałów przedszkolnych powstało Przedszkole Publiczne nr 2, które wraz ze szkołą podstawową połączono w Zespół Szkolno-Przedszkolny w Pietrzykowicach[16][15].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Religia
edytujNa terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa).
Galeria
edytuj-
Kaplica przy ul. Żywieckiej z XIX wieku.
-
Pietrzykowice – Bunkier – Linia b2 z lat 1944–1945
-
Kaplica na „Midorowym Polu” w Pietrzykowicach z 1848 roku
-
Kościół
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 100945
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 925 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ J. Kachel, 2017, s. 86.
- ↑ UG Łodygowice: Statut Sołectwa Pietrzykowice. [w:] uglodygowice.bip.org.p [on-line]. 2006. [dostęp 2010-12-07].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Codex Diplomaticus Silesiae T.2 Urkunden der Klöster Rauden und Himmelwitz, der Dominicaner und der Dominicanerinnen in der Stadt Ratibor. W. Wattenbach (red.). Breslau: Josef Max & Comp., 1859, s. 33. (łac.).
- ↑ a b Jan Leszek Ryś. Trzechsetna rocznica założenia na Podbeskidziu wsi Meszna. Ciąg dalszy. „Głos Gminy Wilkowice”. VI (4 (63)), s. 5–6, kwiecień 2012. ISSN 1897-3566.
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 290.
- ↑ a b Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 110.
- ↑ Historia. zspietrzykowice.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-04-25].
- ↑ Czy wiecie że? Rok 1962. nsik.com.pl. [dostęp 2022-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b Zespół Szkół w Pietrzykowicach. lodygowice.pl. [dostęp 2022-04-25].
- ↑ Uchwała nr XXIV/272/2017 Rady Gminy Łodygowice w sprawie przekształcenia oddziałów przedszkolnych w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Pietrzykowicach w Przedszkole Publiczne Nr 2 w Pietrzykowicach [online].
Bibliografia
edytuj- Jacek Kachel: Pietrzykowice. Siedem wieków Pietrzykowic. Gmina Łodygowice, 2017. ISBN 978-83-948222-1-7.