Piłka nożna w Anglii

Piłka nożna w Anglii była znana już w średniowieczu. Sport ten uprawiano na ulicach, placach miejskich, bez żadnych ograniczeń i przepisów. Podczas gier często dochodziło do wypadków, zranień, a także kalectw i śmierci. Władze lokalne, następnie specjalne edykty królewskie zabraniały gry w piłkę. W XIV wieku Anglicy tę grę nazwali football.

Pod koniec XIX wieku piłkę nożną (football) wprowadzono do programów nauczania wychowania fizycznego w szkołach. Pierwsze piłkarskie kluby na świecie powstały w Anglii przy szkołach średnich i wyższych uczelniach.

W 1863 roku odbył się zjazd przedstawicieli istniejących klubów piłkarskich w Londynie, mający na celu ustalenie i ujednolicenia przepisów gry. W 1871 roku oddzielono piłkę nożną od rugby. Wówczas rozegrano pierwsze mecze piłkarskie o Puchar Anglii. Pierwszym zwycięzcą Pucharu sezonu 1871/72 został Wanderers F.C., który wygrał mecz finałowy z Royal Engineers A.F.C. z wynikiem 1:0. W 1888 roku utworzono ligę piłkarską i wprowadzono zawodowstwo.

Rozgrywki o Puchar Anglii i mistrzostwa ligowe drużyn zawodowych przyczyniły się do podwyższenia poziomu oraz zwiększenia atrakcyjności spotkań. W 1923 roku spotkanie mistrzowskie, West Ham United – Bolton Wanderers, obejrzało 127 000 widzów.

W roku 1888 w Anglii William McGregor, prezes Aston Villi założył pierwszą profesjonalną ligę na świecie, The Football League^[4]. W sezonie 1888/1889 uczestniczyło w niej dwanaście drużyn: Accrington, Aston Villa, Blackburn Rovers, Bolton Wanderers, Burnley, Derby County, Everton, Notts County, Preston North End, Stoke City, West Bromwich Albion i Wolverhampton Wanderers. Pierwszym mistrzem Anglii został zespół Preston North End^[5]. Początkowo istniała tylko jedna klasa rozgrywek, jednak w roku 1892 utworzono drugą ligę, Second Division. Dołączył do niej Arsenal, który stał się pierwszym klubem z południa kraju występującym w The Football League^[6]. Sześć lat później wprowadzono zasadę awansu i spadku. Rozgrywki z czasem rozszerzały się i w roku 1923 były już cztery ligi po 22 kluby^[4]. 14 czerwca 1991 roku kluby grające w First Division podpisały dokument, według którego od następnego roku liga miała stać się niezależną i przyjąć nazwę Premier League. Stało się tak w 1992 roku^[4]. Obecnie The Football League jest drugą klasą rozgrywek w Anglii i znajdują się tam trzy ligi, Championship, League One oraz League Two. Grają w niej 72 zespoły^[7]. Obecnie system ligowy w Anglii liczy sobie 23 szczeble rozgrywek.

Kluby według liczby sezonów w najwyższej klasie rozgrywkowej (stan na początek sezonu 2024/25):

źródło: The Guardian

Najważniejsze rozgrywki pucharowe rozgrywane w Anglii to:

• Puchar Anglii – rozgrywany jest od roku 1871; są to najstarsze rozgrywki piłkarskie na świecie^[8]. W sezonie 2008/2009 w pucharze brały udział 762 kluby^[9].
  
• Puchar Ligi Angielskiej – rozgrywany jest od roku 1960 i obecnie nosi nazwę Carabao Cup^[10]. Uczestniczą w nim 92 zespoły.
  
• Tarcza Wspólnoty – rozgrywana jest od roku 1908. Jest to mecz pomiędzy mistrzem Anglii a zdobywcą Pucharu Anglii, ewentualnie wicemistrzem.^[11].
  
• Football League Trophy – rozgrywany jest od roku 1983 i uczestniczą w nim kluby z trzeciego i czwartego szczebla rozgrywek^[12].
  
• FA Trophy – rozgrywki dla drużyn grających w ligach na szczeblu 5-8. Zostały stworzone w roku 1969 i pięć lat później zastąpiło FA Amateur Cup^[13].
  
• FA Vase – rozgrywki zostały stworzone w roku 1974 i również zastąpiły FA Amateur Cup^[14]. Uczestniczą w nich kluby z lig na szczeblu 9-10.

Reprezentacja Anglii reprezentuje kraj na arenie międzynarodowej. Jest to obok Szkocji najstarsza reprezentacja narodowa na świecie. Swój pierwszy mecz rozegrała 30 listopada 1872 z tym właśnie krajem i zremisowała 0:0^[15]. W roku 1966 Anglia została Mistrzem Świata i jest jednym z ośmiu państw, które to uczyniły^[16]. Według stanu na 30 marca 2010 roku Anglia zajmuje siódme miejsce w Rankingu FIFA^[17].

Poza seniorską reprezentacją istnieją także kadry juniorskie i młodzieżowe, do lat 16, 17, 18, 19, 20 i 21^[18]. Istnieje również reprezentacja B^[19] i C^[20].

Pierwszy mecz kobiet w Anglii odnotowano w marcu 1895 roku. W kwietniu 1920 roku rozegrano natomiast pierwszy mecz międzypaństwowy. Zespół z Preston wygrał 2:0 z Francją. Rok później The FA zakazało rozgrywania meczów kobiet. W roku 1969 44 kluby utworzyły Women’s Football Association^[21].

W Anglii istnieje osiem klas rozgrywek ligowych piłki nożnej kobiet. Najwyższą z nich jest FA Women’s Premier League National Division, która powstała w roku 1992. W sezonie 2008/2009 mistrzem Anglii został Arsenal. Jest to jeden z najbardziej utytułowanych żeńskich klubów w kraju. W sezonie 2006/2007 wygrał rozgrywki Ligi Mistrzów.

Narodowym stadionem w Anglii jest Wembley. Mieści on 90 tysięcy widzów i jego właścicielem jest The FA. Rozgrywane są na nim spotkania reprezentacji, półfinały i finały Pucharu Anglii, finał Pucharu Ligi, Football League Trophy, FA Trophy, FA Vase oraz finały barażów o awans do the Football League i Conference National.

Na Old Trafford może zasiąść 76 212 osób i jest on największym klubowym obiektem w kraju. Następny jest Emirates Stadium (60 355) i St James’ Park (52 387). Wszystkie zespoły grające w Premier League posiadają stadion ze wszystkimi miejscami siedzącymi.

• System ligowy piłki nożnej w Anglii
• Premier League
• The Football League
• FA Cup

• Piłka nożna na stronie World Soccer (ang.)
• Piłka nożna na stronie BBC (ang.)
• Oficjalna strona The FA (ang.)
• Rozgrywki Premier League (ang.)