Państwowa Inspekcja Pracy
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – polski organ nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.
![]() Siedziba PIP przy ul. Barskiej 28/30 w Warszawie | |
Państwo | |
---|---|
Data utworzenia |
3 stycznia 1919 |
Główny Inspektor Pracy | |
Zastępca | |
Budżet |
321,44 mln zł (2017)[1] |
Zatrudnienie |
2444 (2017)[2] |
Adres | |
ul. Barska 28/30 02-315 Warszawa | |
Położenie na mapie Warszawy ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego ![]() | |
![]() | |
Strona internetowa |
Siedziba PIP znajduje się przy ul. Barskiej 28/30 w Warszawie.
- Marcin Stanecki – Główny Inspektor Pracy od 14 czerwca 2024[5][6]
- Jarosław Leśniewski – zastępca Głównego Inspektora Pracy od 26 listopada 2020[7]
- Aneta Gronowicz – zastępca Głównego Inspektora Pracy od 6 grudnia 2024[8]
- Urszula Langer – zastępca Głównego Inspektora Pracy od 6 grudnia 2024
Historia
edytujPaństwowa Inspekcja Pracy została powołana dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego 3 stycznia 1919[9]. Pierwszym Głównym Inspektorem Pracy był Franciszek Sokal, a jego następca, Marian Klott piastował to stanowisko od 1920 do wybuchu II wojny światowej.
W czasie okupacji inspekcja pracy została włączona do niemieckiego urzędu pracy (Arbeitsamt).
Po wojnie Państwowa Inspekcja Pracy była stopniowo odbudowywana, m.in. dzięki zaangażowaniu Głównego Inspektora Henryka Altmana.
Główny Inspektor Pracy ustanowił w 1989 nagrodę imienia Haliny Krahelskiej przyznawaną za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie prewencji zagrożeń zawodowych, nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, wynalazczości, projektowania i wdrażania bezpiecznych technik i technologii w zakresie ochrony pracy, a także popularyzacji prawa pracy i ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa pracy[10]”.
Główni inspektorzy pracy
edytujNa podstawie materiału źródłowego[11]
- Franciszek Sokal (1919–1920)
- Marian Klott (1920–1939)
- Henryk Altman (1944–1952)
- Edmund Żebrowski (1952–1954)
- Zdzisław Wierzbicki (1954–1966)
- Henryk Kowalski (1967–1987)
- Jan Laskowski (1987–1990)
- Tadeusz Sułkowski (1990–1999)
- Tadeusz Zając (1999–2002)
- Anna Hintz (2002–2006)
- Bożena Borys-Szopa (2006–2008)
- Tadeusz Zając (2008–2011)
- Anna Tomczyk (2011–2012)
- Iwona Hickiewicz (2012–2016)
- Roman Giedrojć (2016–2017)
- Wiesław Łyszczek (2017–2020)
- Andrzej Kwaliński (2020[12]–2021[13])
- Katarzyna Łażewska-Hrycko (2021[6]–2024)
- Marcin Stanecki (od 2024)
Struktura i działalność
edytujW skład Państwowej Inspekcji Pracy wchodzą Główny Inspektorat Pracy (GIP), 16 inspektoratów okręgowych oraz Ośrodek Szkolenia PIP we Wrocławiu.
Zadaniem Państwowej Inspekcji Pracy jest kontrolowanie zakładów pracy i nadzorowanie przestrzegania przepisów z zakresu prawa pracy oraz przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy np. czy pracodawca wywiązuje się z ciążących na nim obowiązków (wynagrodzenie za pracę, czas pracy, urlopy, ochrona praw kobiet, zatrudnionych osób niepełnosprawnych i młodocianych, a także szeroko rozumianych wymagań bhp). Inspektorzy analizują także przyczyny wypadków w pracy (ciężkich, śmiertelnych, zbiorowych), o których pracodawca ma obowiązek poinformować PIP. Niepoinformowanie o takich wypadkach PIP może być podstawą do ukarania przez inspektora pracy.
W przypadku stwierdzenia łamania praw pracowniczych inspektorzy pracy mogą nałożyć mandat, kierować wnioski o ukaranie do sądów rejonowych, powiadamiać prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, wydawać decyzje administracyjne o grzywnach na podstawie ustawy o czasie pracy kierowców. Grzywna może wynosić minimum 1000 zł, maks. 30 tys. zł.
Co roku Główny Inspektor Pracy przedstawia Sejmowi sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy[14]. Dokument jest publikowany w postaci druku sejmowego.
W przypadku drastycznego łamania przepisów bhp, lub gdy występuje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników, Okręgowy Inspektor Pracy może nakazać zaprzestania działalności zakładu pracy. W przypadku, gdy zostaną naruszone przepisy BHP, inspektorzy w czasie kontroli nakazują usunięcie stwierdzonych uchybień w określonym w nakazie terminie lub natychmiastowo. Takie kontrole mogą być przeprowadzane o każdej porze dnia i nocy po uprzednim zawiadomienia pracodawcy o zamiarze wszczęcia kontroli[15]. PIP jest jedyną inspekcją pracy w UE, która musi uprzedzić o kontroli [16]. Brak uprawnień inspektorów do wykonania czynności sprawdzających i rozpoznawczych przed formalnym wszczęciem kontroli utrudnia udowodnienie nielegalnego zatrudnienia w przypadku złożenia fałszywych oświadczeń przez pracodawcę, że pracownicy właśnie rozpoczęli pracę, więc jeszcze mają czas na zawarcie umowy czy zgłoszenie do ZUS[17].
Inspekcja udziela bezpłatnie porad w zakresie prawa pracy (porady osobiste i telefoniczne – szczegóły można znaleźć na stronach internetowych PIP). Kontroluje ponadto przestrzeganie przepisów w zakresie wprowadzania do obrotu maszyn, narzędzi itp. w zakresie podstawowych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy.
Nowa ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy[18], która weszła w życie 1 lipca 2007 przekazała inspekcji pracy dotychczasowe kompetencje wojewodów w zakresie kontrolowania legalności zatrudnienia obywateli polskich i obcokrajowców.
Nowelizacja art. 89a ustawy o transporcie drogowym (art. 37 pkt 6 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw)[19] stanowi, że inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy dokonują kontroli w zakresie przewozu drogowego. W związku z powyższym uprawnieni do kontroli mają prawo nałożyć na wykonującego przewozy drogowe lub inne czynności związane z tym przewozem karę pieniężną, w drodze decyzji administracyjnej, tak samo jak organy Inspekcji Transportu Drogowego.
Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia
edytujWydatki i dochody Państwowej Inspekcji Pracy są realizowane w części 12 budżetu państwa[20].
W 2017 wydatki PIP wyniosły 321,44 mln zł, a dochody 1,6 mln zł[1]. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 2444 osób, a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 7586,7 zł[2].
W ustawie budżetowej na 2018 wydatki Państwowej Inspekcji Pracy zaplanowano w wysokości 324,62 mln zł, a dochody 1,37 mln zł[21].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2017 r. (druk nr 2559). Tom I. sejm.gov.pl, 29 maja 2018. s. 1/3, 2/11. [dostęp 2018-09-25].
- ↑ a b Informacja o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2017 r. w części 12 Państwowa Inspekcja Pracy. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, kwiecień 2018. s. 16. [dostęp 2018-09-25].
- ↑ Kierownictwo PIP. pip.gov.pl. [dostęp 2024-12-10].
- ↑ Kierownictwo Państwowej Inspekcji Pracy [online], www.bip.pip.gov.pl [dostęp 2024-12-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-02] .
- ↑ Dr Marcin Stanecki nowym Głównym Inspektorem Pracy. pip.gov.pl. [dostęp 2024-06-13].
- ↑ a b Marszałek Sejmu powołała nowego Głównego Inspektora Pracy. [w:] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [on-line]. sejm.gov.pl, 10 lutego 2021. [dostęp 2021-02-10].
- ↑ Jarosław Leśniewski zastępcą Głównego Inspektora Pracy. pip.gov.pl, 2020-11-27. [dostęp 2020-12-01].
- ↑ Marszałek Sejmu powołał zastępczynie Głównego Inspektora Pracy. pip.gov.pl, 2024-12-06. [dostęp 2020-12-06].
- ↑ Dekret tymczasowy o urządzeniu i działalności inspekcji pracy (Dz.U. z 1919 r. nr 5, poz. 90)
- ↑ Wręczenie Nagród Głównego Inspektora Pracy. fzz.org.pl. [dostęp 2023-12-20].
- ↑ 100-lecie PIP [online], 100-lecie.pip.gov.pl [dostęp 2019-02-15] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-16] .
- ↑ Marszałek Sejmu powołała nowego szefa Państwowej Inspekcji Pracy. sejm.gov.pl, 2020-09-24. [dostęp 2020-09-24].
- ↑ Odszedł Andrzej Kwaliński. pip.gov.pl. [dostęp 2021-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-08)].
- ↑ Państwowa Inspekcja Pracy: Sprawozdania z działalności. [dostęp 2016-01-30].
- ↑ Sprawozdanie GIP za rok 2012. pip.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]., s. 220.
- ↑ Maria Korcz: Główny Inspektor Pracy: Jesteśmy jedyną Inspekcją Pracy w UE, która ma obowiązek uprzedzić o kontroli. Wyborcza.pl. [dostęp 2024-10-23].
- ↑ Sprawozdanie GIP za rok 2012. pip.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]., s. 142.
- ↑ Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2024 r. poz. 1712)
- ↑ Dz.U. z 2009 r. nr 18, poz. 97
- ↑ Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1026)
- ↑ Ustawa budżetowa na rok 2018 z dnia 11 stycznia 2018 r.. [w:] Dz.U. poz. 291 [on-line]. isap.sejm.gov.pl, 1 lutego 2018. s. 12, 39. [dostęp 2018-09-25].
Bibliografia
edytuj- Edward Kołodziejczyk: Inspekcja Pracy w Polsce 1919–1999. Warszawa: Kolpress, 2003. ISBN 83-88919-06-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona internetowa Państwowej Inspekcji Pracy
- Sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2023 roku (druk sejmowy nr 482)
- Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 81 dotycząca inspekcji pracy w przemyśle i handlu, przyjęta w Genewie 11 lipca 1947 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 72, poz. 450)
- Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 129 dotycząca inspekcji pracy w rolnictwie, przyjęta w Genewie 25 czerwca 1969 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 72, poz. 452)