Nowofundland
Nowofundland – rasa psa zaliczana do grupy molosów w typie górskim, wyhodowana na Nowej Fundlandii w Kanadzie – stąd jej nazwa. Początkowo użytkowana była przez rybaków jako pies pociągowy, a współcześnie jako pies-towarzysz i pies ratowniczy. Potocznie nazywany jest wodołazem[4].
Nowofundland na Krajowej Wystawie Psów Rasowych w Rybniku-Kamieniu | |
Inne nazwy |
ang. newfoundland, |
---|---|
Kraj pochodzenia | |
Wymiary | |
Wysokość | |
Masa | |
Klasyfikacja | |
FCI |
Grupa II, sekcja 2 |
AKC |
Working |
ANKC |
Grupa 6 (Utility) |
CKC |
Grupa 3 – Working Dogs |
KC(UK) |
Working |
NZKC |
Utility |
UKC |
Guardian Dogs |
Wzorce rasy | |
Rys historyczny
edytujWedług aktualnego stanu wiedzy rasa pochodzi z Nowej Fundlandii i powstała w wyniku krzyżówek psów zamieszkujących wyspę Indian Beotuk z dużymi psami do polowań na niedźwiedzie, które na wyspę przywieźli około 1100 roku wikingowie. Za protoplastę nowofundlandów uważana jest wymarła już rasa o nazwie St. John's dog[5]. Rasę ukształtowała zapewne także domieszka krwi ras psów przywiezionych z Europy przez rybaków (nie wyklucza się udziału ras hiszpańskich[5]) – jednakże podstawowe cechy rasy pozostały niezmienione i już od około roku 1600 można mówić o dużej stałości rasy – zarówno z punktu widzenia morfologii, jak i użytkowości (cechy charakteru). Dzięki temu nowofundland jest odporny na wpływ nawet bardzo surowych warunków klimatycznych – w tym zwłaszcza przy pracy w wodzie.
Początkowo hodowano je w dwóch podstawowych odmianach barwnych: łaciate i jednobarwne. Z jednobarwnych ustaliły się czarna i brązowa, a z łaciatej powstał landseer[5], rasa wyodrębniona w 1960 roku.
Wygląd
edytujNowofundland to pies masywny i muskularny, o długiej i gęstej szacie, cechujący się dobrą kondycją ruchową, elastycznością i swobodnymi ruchami.
Zgodnie z obecnie obowiązującym w FCI wzorcem rasy, za istotne proporcje uważana jest sylwetka w obrysie prostokąta (wysokość psa jest niższa niż jego długość) – nieco dłuższego u suk, aniżeli u samców; tułów zwarty; głębokość klatki piersiowej jest nieco większa niż odległość od klatki piersiowej do podłoża.
Budowa
edytujŚrednia wysokość w kłębie dla dorosłego psa wynosi 71 cm, a dla dorosłej suki 66 cm[3]. Przeciętna masa ciała psa to około 68 kg, a suki – około 54 kg[3].
- Głowa: Masywna, przy czym u suk nieco lżejsza, niż u samców;
- Mózgoczaszka:
- Czaszka: Kość ciemieniowa szeroka i lekko wysklepiona; kość potyliczna mocno rozwinięta.
- Stop: Wyraźnie zaznaczony, ale nigdy ostro.
- Trzewioczaszka:
- Nos: Duży, dobrze pigmentowany, nozdrza dobrze rozwinięte; czarny u psów czarnych i biało czarnych, brązowy u psów brązowych.
- Kufa: o graniastym kształcie, głęboka i umiarkowanie krótka, pokryta krótkim, delikatnym włosem, pozbawiona fałd; kąciki wargowe widoczne, lecz nie przesadnie zaznaczone.
- Fafle: Miękkie.
- Zgryz: Zgryz nożycowy lub cęgowy.
- Oczy: niewielkie, osadzone umiarkowanie głęboko lecz szeroko; trzecia powieka nie powinna być widoczna; ciemnobrązowe u psów czarnych i biało-czarnych, u brązowych dopuszczalne nieco jaśniejsze.
- Uszy: nieduże, w kształcie trójkąta o zaokrąglonych końcach, osadzone daleko w tyle głowy i do niej przylegające; przy mierzeniu koniec ucha winien u dorosłego psa sięgać do wewnętrznego kącika oka.
- Szyja: Mocna i muskularna; znaczne podgardle niewskazane.
- Tułów: O masywnym kośćcu. Oglądany z boku głęboki i mocny.
- Górna linia: Pozioma, prosta i stabilna.
- Grzbiet: szeroki.
- Lędźwie: Mocne i dobrze umięśnione.
- Zad: Szeroki, kąt spadku około 30 stopni.
- Klatka piersiowa: szeroka, pojemna i głęboka, żebra dobrze wysklepione.
- Linia dolna i brzuch: Prawie horyzontalna, podkasanie niewskazane.
Kończyny:
- Przednie: Proste i równoległe, zarówno w pozycji stojącej, jak i w stępie i w wolnym kłusie.
- Łopatki: Bardzo dobrze umięśnione, ustawione wyraźnie ukośnie.
- Łokcie: Przylegające.
- Śródręcze: Nieznacznie nachylone.
- Łapy: Duże lecz proporcjonalne do tułowia, dobrze zaokrąglone i zwarte, palce mocne i ściśle do siebie przylegające, połączone błoną.
- Tylne:
- Miednica: mocna, szeroka i długa.
- Uda: Szerokie i muskularne.
- Kolana: Dobrze kątowane.
- Podudzie: Mocne i dość długie.
- Stawy skokowe: Stosunkowo krótkie, ustawione bardzo nisko, rozstawione szeroko i równolegle do siebie.
- Łapy: Mocne i zwarte.
- Ogon: O szerokiej i mocnej nasadzie, sięgający do pięty lub nieco poniżej; noszony w linii poziomej, w spoczynku zwisający, pokryty gęstym włosem.
- Chody: Długi wykrok przednich kończyn i mocny napęd kończyn tylnych; nieznaczne kołysanie grzbietem jest naturalne; przy przyspieszaniu kończyny wykazują tendencję do zbieżnego stawiania, linia grzbietu pozostaje pozioma[3].
Szata
edytuj- Włos: Odporny na przemoczenie i wilgoć. Włos okrywy umiarkowanej długości i prosty bez loków (bywa lekko falisty). Podszerstek miękki i gęsty, gęstszy zimą niż latem; włos na czaszce, kufie i uszach krótki i delikatny; pióra na przednich i portki na tylnych kończynach.
Umaszczenie
edytujCzarne, biało-czarne i brązowe
- Czarne; czasami występują białe znaczenia na piersi, palcach lub na końcu ogona;
- Biało-czarne, preferowane przez hodowców rozmieszczenie znaczeń: czarna głowa, odcięta białą kryzą od reszty, czarny zad i czarna wierzchnia część ogona – pozostała część ciała biała, może mieć jednak minimalne czarne nakrapianie (lepiej żeby go nie było[dlaczego?]) (uwaga: klasyfikacja FCI odróżnia biało-czarnego nowofundlanda od przypominającego go biało-czarnego landseera ect, stanowiącego odrębną rasę, nie uznawaną przez wiele organizacji kynologicznych).
- Brązowe: odcienie od czekoladowego do koloru brązu;
- Stalowe (niebieskie), biało-brązowe, dropiate – występują, lecz nie są uznawane przez wzorzec FCI (psy o takim umaszczeniu w FCI nie uzyskują praw hodowlanych).
Zachowanie i charakter
edytujNowofundland uważany jest za jedną z najbardziej przyjacielskich ras[5] – znany jest ze swojej życzliwości, delikatności i łagodności – zwłaszcza w stosunku do ludzi. Niezależnie od swych znacznych rozmiarów świetnie zżywa się z dziećmi[2].
Użytkowość
edytujNowofundland bardzo lubi wodę, doskonale pływa. Początkowo pomagał rybakom przy wyciąganiu sieci na ląd oraz ciągnięciu łodzi[5]. Obecnie jest to pies ratowniczy pracujący w ratownictwie morskim, jak również pies zaprzęgowy używany do transportu ciężkich ładunków (obecnie wyłącznie sportowo) oraz pies-towarzysz. Jest też wykorzystywany w dogoterapii. Nowofundlandy i landsery uratowały wielu tonących ludzi[1], np. w 1919 roku w Kanadzie doszło do katastrofy parowca Ethie. Nowofundland pomógł wtedy uratować 93 pasażerów[6].
Zdrowie i pielęgnacja
edytujPsy tej rasy przejawiają średnie ryzyko do wystąpienia skrętu żołądka, często tragicznego w skutkach. Oczekiwana długość życia wynosi 11 lat[5]. Z racji swojego rozmiaru przejawiają skłonność do dysplazji stawu biodrowego, inne typowe dla rasy problemy zdrowotne to dysplazja stawów łokciowych, choroby oczu, powiek, skóry i układu krążenia[7]. Szata wymaga regularnego szczotkowania.
Klasyfikacja
edytujW klasyfikacji FCI rasę zaliczono do grupy II (Pinczery i sznaucery, molosy, psy górskie i szwajcarskie psy do bydła), do sekcji 2 – molosy w typie górskim[8].
Wpisany do wzorców ras pod numerem 50 (ostatnie zmiany we wzorcu pochodzą z 29 października 1996)[3]. Nowofundlandy nie podlegają próbom pracy (do uzyskania praw hodowlanych lub championatu międzynarodowego nie są wymagane wyniki konkursów lub zawodów).
Zgodnie z klasyfikacją amerykańską, rasa należy do grupy psów pracujących[9]. Typ dogowaty[10].
Nowofundland w kulturze
edytuj- Opiekuńczość rasy znana jest m.in. dzięki postaci suki nowofundlandki o imieniu Nana, występującej w powieści Jamesa M. Barrie Piotruś Pan.
- Właścicielem nowofundlanda był m.in. lord Byron. Jego pies Boatswain, urodzony w 1803 roku w Nowej Fundlandii, zmarł 18 listopada 1808 roku w Newstead Abbey na wściekliznę. Byron uczcił pamięć psa wzniesieniem nagrobka[11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c D. Najmanova, Z. Humpal: Psy rasowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, strony = 81–82, 1987.
- ↑ a b David Taylor: Księga psów. s. 154-155.
- ↑ a b c d e Wzorzec rasy nr 50 (FCI Standard N° 50) (pdf) (pol.), Związek Kynologiczny w Polsce - Zarząd Główny
- ↑ Tomasz Wantoła , Nowofunland, „Pies rasowy”, 11-12(20)/2018, s. 14-18, ISSN 2450-257X .
- ↑ a b c d e f g Bruce Fogle: Wielka encyklopedia : Psy [Encyclopedia of the dog]. (tłum.) Marcin Gorazdowski. Warszawa: MUZA SA, 1996, s. 258. ISBN 978-83-7319-815-9.
- ↑ Izabela Przeczek , Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania, s. 165 .
- ↑ Izabela Przeczek , Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania, s. 166 .
- ↑ Systematyka ras według FCI z uwzględnieniem polskiego nazewnictwa ras (pdf), Związek Kynologiczny w Polsce - Zarząd Główny
- ↑ Ammy Marder, Debra Horwitz: Nasz pies. Poradnik dla właścicieli psów. s. 152.
- ↑ Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. s. 91.
- ↑ Hans Räber , Encyklopedia psów rasowych, t. 1, s. 189 .
Bibliografia
edytuj- Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy "Bellona", 2001. ISBN 83-11-09354-7.
- Eva Maria Krämer: Rasy psów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1998, s. 289. ISBN 83-7073-122-8.
- Ammy Marder, Debra Horwitz: Nasz pies. Poradnik dla właścicieli psów. Warszawa: Książka i Wiedza, 1999. ISBN 83-05-13030-4.
- D. Najmanova, Z. Humpal: Psy rasowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1987.
- Izabela Przeczek, Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania. Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2016. ISBN 978-83-8059-273-5.
- Hans Räber Encyklopedia psów rasowych tom I, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1999. ISBN 83-7073-158-9.
- David Taylor: Księga psów. Warszawa: Świat Książki, 1995. ISBN 83-7129-102-7.