Nowa Wioska (powiat świebodziński)

Nowa Wioska położona jest na Pojezierzu Lubuskim, dokładniej na Pojezierzu Łagowskim, w dorzeczu Obry, nad trzema jeziorami: Goszcza (48 ha, głęb. 20,2 m), Lubie (28,4 ha, głęb. do 35 m) oraz Wągieł. Krajobraz okolic wsi został ukształtowany w plejstocenie przez zlodowacenie środkowopolskie i bałtyckie^[6][7].

Geograficznie w zachodniej Polsce, administracyjnie w województwie lubuskim, historycznie na północnych krańcach Dolnego Śląska, dokładniej na ziemi świebodzińskiej, w pobliżu granicy z Wielkopolską^[8]. Najbliższym miastem jest Świebodzin, położony 8 kilometrów na południe od wsi.

Okolice miejscowości porośnięte są w większości drzewostanami sosnowymi^[7]. Większe zróżnicowanie drzewostanu występuje na stromych brzegach jeziora Goszcza oraz Lubie, które porośnięte są lasem ochronnym, z drzewostanem składającym się z takich gatunków drzew jak: dąb szypułkowy, robinia akacjowa, brzoza brodawkowata, świerk pospolity, jesion wyniosły, olsza czarna, buk zwyczajny, klon zwyczajny, klon jawor, czeremcha amerykańska, kasztanowiec pospolity, lipa drobnolistna, leszczyna pospolita oraz grab pospolity^[9]. Kilometr na południe od Nowej Wioski znajduje się rezerwat przyrody Pniewski Ług, gdzie spotkać można chronione gatunki roślin w tym: rosiczkę okrągłolistną, bagnicę torfową oraz przygiełkę białą^[10]. W pobliżu rezerwatu położony jest pomnik przyrody Krzeczkowskie Bagno, który został utworzony w celu ochrony źródlisk ze śródleśnym torfowiskiem wysokim^[11].

Według źródeł, wieś wzmiankowana w 1401 roku^[12]. Pierwsza wzmianka dotyczyła, rozgraniczenia Nowej Wioski, Mostek oraz Wilkowa, dokonanego przez rajców z Krosna. Granica między wsiami została wyznaczona na jeziorze Pień, którego 1/3 przypadła dla klasztoru z Paradyża. Do 1810 roku własność opactwa cystersów z Paradyża^[13]. W latach 50. XIX wieku w okolicach wsi działały kopalnie węgla brunatnego, w tym największa z nich „Concordia”^[14]. Od roku 1853 miejscowość w rękach rodziny von Loose^[13]. W 1944 roku w okolicy wsi odkryto żelazny miecz z 2 poł. X wieku, który posiadał napis minuskułą karolińską VLFBERHT. Napis ten interpretowany jest jako znak imienny miecznika działającego na początku IX w. na terenie między Moguncją, a Bonn. Według badaczy świadczy to o kontaktach handlowych okolic wsi z tamtym regionem^[15].

Wieś została zajęta pomiędzy 30, a 31 stycznia 1945 roku przez oddziały 11 kompanii pancernej gwardii I Frontu Białoruskiego^[16][17][18]. W trakcie działań wojennych miejscowość nie doznała większych zniszczeń. Następnie przeszła pod administrację polską. W latach 1945–1946 siedziba gminy Nowa Wioska^[19].

25 września 1945 roku wieś – jako jednostka administracyjna powiatu sulechowsko-świebodzińskiego – została powierzona administracji wojewody poznańskiego^[20], po czym z dniem 28 czerwca 1946 roku została przyłączona do woj. poznańskiego. 6 lipca 1950 roku Nowa Wioska znalazła się w powiecie świebodzińskim włączonym do nowo utworzonego (tzw. starego) województwa zielonogórskiego, do którego należała do 1975 roku. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego. Od 1999 roku wieś należy do województwa lubuskiego^[21].

Liczba ludności w poszczególnych latach^{[22][23][24][13][2]}:

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[25]:

• kościół filialny pod wezwaniem św. Anny, barokowy, powstały w 1670 roku, na początku XX wieku; górująca nad zabudowaniami świątynia jest drewniana o konstrukcji zrębowej; wewnątrz ołtarz pochodzący z 1630 roku

Zgodnie z uchwaloną 30 maja 2017 roku Gminną ewidencją zabytków w Nowej Wiosce chronione są ponadto^[26]:

• forteczny most rolkowy nr 705 z czasów II wojny światowej, położony na Kanale Niesulickim. Fragment Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, w pobliżu mostu znajdują się ruiny strzegących go obiektów oznaczone wspólnym numerem 691
• cmentarz ze słabo zachowanymi niemieckimi nagrobkami z końca XIX wieku.
• cmentarz przykościelny w centralnym punkcie wsi, wraz z historycznym otoczeniem kościoła.
• dom nr 20 z 1 poł. XIX w.
• dom nr 49 z 1 poł. XIX w.