Nowa Mysz

Nowa Mysz
	; Cerkiew Przemienienia Pańskiego
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Wysokość	188 m n.p.m.
Populacja (2009); • liczba ludności	; 1370
Nr kierunkowy	163
Kod pocztowy	225331
	Położenie na mapie obwodu brzeskiego Nowa Mysz
	Położenie na mapie Białorusi Nowa Mysz
	53°08′N 25°54′E/53,133333 25,900000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nowa Mysz (biał. Новая Мыш) – wieś (dawniej miasteczko^[1]) na Białorusi, w obwodzie brzeskim, w rejonie baranowickim. Miejscowość w 2009 roku liczyła 1370 mieszkańców^[2].

Historia

Powstała kilka kilometrów na południe od osady Stara Mysz, znajdującej się przy zamku rodu Chodkiewiczów z XVI w. Miejscowość została całkowicie spalona podczas wojny z Moskwą rozpoczętej w 1654 roku. W 1666 roku nabył ją bohaterski obrońca twierdzy w Lachowiczach kasztelan Mikołaj Władysław Judycki, który ufundował tu za sumę 105 tys. złotych klasztor i kolegium jezuickie działające do 1693 roku. W 1784 roku miasto wraz z majątkiem stało się własnością króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po rozbiorze Polski w 1795 roku zostało wcielone do Rosji. W XIX wieku nastąpił wzrost ludności żydowskiej.

Za II Rzeczypospolitej Nowa Mysz wchodziła w skład woj. nowogródzkiego i powiatu baranowickiego. Była siedzibą gminy Nowa Mysz^[3]. W 1921 roku liczyła 1815 mieszkańców^[4]. Po wojnie Nowa Mysz weszła w struktury administracyjne Związku Radzieckiego i była siedzibą rejonu nowomyskiego.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 800 osób. W czerwcu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano. Sprawcami zbrodni było SD z Baranowicz oraz litewski oddział egzekucyjny^[5].

Religia

We wsi działają:

parafia Przemienienia Pańskiego (prawosławna)^[6]
- cerkiew Przemienienia Pańskiego^[7];
parafia Przemienienia Pańskiego (rzymskokatolicka)
- kościół Przemienienia Pańskiego^[8].

Pomniki

W 1932 roku^[9] przy wjeździe na rynek odsłonięto pomnik marszałka Piłsudskiego. Zniszczony przez sowietów w 1939 roku.

W 1989 lub 1990 roku obok wejścia do kościoła w Nowej Myszy został ustawiony czterometrowy drewniany krzyż bez napisu. Miał on upamiętniać ofiary sowieckich deportacji 1940 roku. Inicjatorem wzniesienia pamiątki był ówczesny proboszcz Walentyn Nowak, pomysł poparła też miejscowa ludność. Krzyż ustawiony został bez zgody władz, co doprowadziło do konfliktów. Aby zapobiec jego uszkodzeniu, przeniesiono go później na ścianę świątyni, gdzie znajduje się do dziś^[8].

Zabytki

kościół katolicki pw. Przemienienia Pańskiego z 1825 roku. We wnętrzu bogate wyposażenie przeniesione z kościoła benedyktynek w Nieświeżu, w tym trzy barokowe ołtarze z XVII wieku, rokokowa ambona z 1757 roku i rokokowe organy z 1762 roku.
resztki polskiego cmentarza z XIX wieku
karczma murowana
drewniana cerkiew prawosławna pw. Przemienienia Pańskiego z 1859 roku
synagoga
szkoła polska z 20-lecia międzywojennego
gorzelnia w stylu neogotyckim w Starej Myszy
wały zamku Chodkiewiczów w Starej Myszy
resztki alei dworskiej w Starej Myszy

Przypisy

↑ Nowa Mysz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 837 .
↑ Брестская область. pop-stat.mashke.org. [dostęp 2018-11-02]. (ros.).
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część I - Województwo Nowogródzkie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1246 .
↑ Барановичское благочиние. pinskeparh.by. [dostęp 2020-01-15]. (ros.).
↑ Спаса-Праабражэнская царква
↑ ^a ^b Ronny Heidenreich: Zachodniaja Biełaruś. Bresckaja wobłasć. W: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. s. 208.
↑ "Gazeta Lwowska" nr 135 z 16 czerwca 1932, s. 3: Nowy pomnik Marszałka Piłsudskiego.

Bibliografia

Pod red. Anny Kaminsky: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. Lipsk: Fundacja Badań nad Dyktaturą SED, 2011, s. 278. [dostęp 2011-07-26]. (biał.).

Linki zewnętrzne

Mysz 1.) Nowa, mko nad rz. Myszanką, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 837 .
Mysz 2.) Stara, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 838 .

[1] Nowa Mysz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 837 .

[2] Брестская область. pop-stat.mashke.org. [dostęp 2018-11-02]. (ros.).

[gus-3] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[skorowidz-4] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom VII - Część I - Województwo Nowogródzkie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923

[5] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1246 .

[6] Барановичское благочиние. pinskeparh.by. [dostęp 2020-01-15]. (ros.).

[7] Спаса-Праабражэнская царква

[miescy-8] Ronny Heidenreich: Zachodniaja Biełaruś. Bresckaja wobłasć. W: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. s. 208.

[9] "Gazeta Lwowska" nr 135 z 16 czerwca 1932, s. 3: Nowy pomnik Marszałka Piłsudskiego.

[1]