Nornik bury

Nornik bury występuje w zachodniej, środkowej i północnej Europie i północnej Azji, od Wysp Brytyjskich i przez środkową i wschodnią Europę (włącznie z Kotliną Panońską) i Fennoskandię po Syberię aż do rzeki Lena, od południa do północno-wschodniego Kazachstanu, północnej Mongolii i skrajnie północno-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej (góry Ałtaj i Barluk w Sinciang)^[35].

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1761 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Mus agrestis^[2]. Holotyp pochodził z Uppsali, w Szwecji^[36].

M. agrestis należy do podrodzaju Agricola^[35]. W większości rekonstrukcji filogenetycznych podrodzaj Agricola okazał się taksonem siostrzanym w stosunku do podrodzaju Blanfordimys^[35]. M. agrestis we wcześniejszych ujęciach systematycznych obejmował taksony lavernedii i rozianus jako podgatunki, ale analizy wykazały dwie głęboko rozbieżne linie filogenetyczne co skutkowało uznaniem ich za odrębne gatunki^[35]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[35].

• Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[37].
• agrestis: łac. agrestis „polny, wiejski”, od ager, agri „pole”^[38].

Długość ciała (bez ogona) 92–132 mm, długość ogona 30–53 mm; masa ciała 22–72,5 g (samice średnio 32,6 g, samce średnio 35,4 g)^[39]. Zwierzę średniej wielkości, o wydłużonym ciele i krótkim, słabo owłosionym ogonie, pokrytym pierścieniowatymi łuskami. Oczy duże, pysk lekko zaostrzony z wąsami, uszy niewielkie szerokie, zaokrąglone, cienkie. Nozdrza różowawe, nieowłosione. Charakteryzuje się szarobrunatnym ubarwieniem sierści futerka grzbietowej strony ciała. Brzuszna strona ciała jest szara. Siekacze mają kształt dłutowaty, ciągle rosną, a ostrość zachowują dzięki temu, że szkliwo znajduje się jedynie na przedniej ich powierzchni. Zęby trzonowe o niskich koronach, z trzema rzędami guzków. Buduje system nor tuż pod powierzchnią ziemi lub w gęstym runie, w których gromadzi zapasy pożywienia i żyje. Nie zapadają w sen zimowy. Żyje pojedynczo, w grupach rodzinnych lub koloniach.

Biotop

Zamieszkuje tereny wilgotne porośnięte gęstą roślinnością. Ulubionym jego środowiskiem są obrzeża lasów, leśne polanki, zręby porośnięte wysoką trawą, zadrzewienia śródpolne, a także bagna, mokradła, torfowiska. Jest mniej wilgociolubny w porównaniu z podobnym nornikiem północnym. W latach licznego występowania staje się plagą upraw roślinnych, wyrządzając znaczne szkody.

Tryb życia

Prowadzi zmierzchowo–nocny tryb życia, ale wychodzi również za dnia w poszukiwaniu pokarmu. Należy do gatunku osiadłego. Całe systemy korytarzy z kryjówkami wykonuje zwykle w darni lub tuż pod powierzchnią ziemi w bezpośredniej bliskości żerowisk, co zapewnia im możliwość szybkiego schronienia się w razie zagrożenia. Rzadko przebywa w miejscach odsłoniętych. Jest ssakiem płochliwym.

Pożywienie

jak większość nornikowatych żywi się pokarmem mieszanym. Pożywienie nornika burego stanowi w głównej mierze pokarm roślinny – korzenie, kłącza, trawy, zioła, nasiona, warzywa uprawne, owoce, kora, młode pędy.

Rozród

Poród i rozwój młodych jest ściśle związany z okresem największej dostępności pożywienia. Nornik buduje gniazda z mchu i traw w zaroślach. Tam przychodzą na świat ślepe i nieowłosione młode. Jest ich od 4 do 7 sztuk. Szybko rosną. Po około dwóch tygodniach otwierają oczy, z matką pozostają przez trzy tygodnie, odżywiając się mlekiem po tym okresie młode opuszczają gniazdo. Młode pełną dojrzałość płciową uzyskują w wieku 8-9 tygodni. Nornik w ciągu jednego roku może wyprowadzić 4 mioty, co daje przeciętnie 20 młodych rocznie. Samice mają zdolność wchłonięcia zarodków w trakcie ciąży^[40].

Wrogowie

Sowy, lisy, kuny, wydry europejskie, tchórze zwyczajne, myszołowy zwyczajne, żmije zygzakowate.

• G.E.H. Barrett-Hamilton & M.A.C. Hinton. Three new voles from the Inner Hebrides, Scotland. „Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 12, s. 361–368, 1913. (ang.).