Nocek Brandta

Nocek Brandta
	Myotis brandtii
	(Eversmann, 1845)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Vespertilionoidea
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	nocki
Rodzaj	nocek
Podrodzaj	Pizonyx
(bez rangi)	grupa gatunkowa brandtii
Gatunek	nocek Brandta
Synonimy
	Vespertilio Brandtii Eversmann, 1845; Brachyotus mystacinus var. aureus Koch, 1865; Myotis coluotus Kostron, 1943;
	Vespertilio Brandtii Eversmann, 1845; Brachyotus mystacinus var. aureus Koch, 1865; Myotis coluotus Kostron, 1943;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nocek Brandta^[6] (Myotis brandtii) – gatunek ssaka z podrodziny nocków (Myotinae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1845 roku niemiecki przyrodnik Eduard Friedrich Eversmann nadając mu nazwę Vespertilio Brandtii^[2]. Holotyp pochodził z Orenburga, w Rosji^[7].

Myotis brandtii należy do podrodzaju Pizonyx i grupy gatunkowej brandtii (wraz z M. sibiricus)^[8]^[9]. Wydaje się być taksonem siostrzanym M. sibiricus (który we wcześniejszych ujęciach systematycznych był traktowany jako podgatunek M. brandtii jako M. b. gracilis^[7]), ale są one bardzo rozbieżne^[8]. Oba gatunki są bardzo osobliwie osadzone w kladzie Myotis z Nowego Świata, chociaż dokładna pozycja M. brandtii i M. sibiricus w odniesieniu do kladu Myotis z Nowego Świata wciąż nie jest do końca jasna^[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[9].

Etymologia

Myotis: gr. μυς mus, μυός muos „mysz”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[10].
brandtii: Johann Friedrich Brandt (1802–1879), pruski zoolog w służbie rosyjskiej, podróżnik po Syberii^[11].

Zasięg występowania

Nocek Brandta występuje w północnej i środkowej Europie od południowej części Półwyspu Fennoskandzkiego i Wielkiej Brytanii po południowo-wschodnią Europę i zachodnią Syberię, z izolowanymi populacjami w środkowych Włoszech, Turcji, Kaukazie i środkowej Azji^[9]. Dokładny zasięg zoogeograficzny jest niepewny z powodu pomyłek z nockiem wąsatkiem (M. mystacinus)^[8]^[9].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 39–51 mm, długość ogona 32–44 mm, długość ucha 12–17 mm, długość tylnej stopy 7–9 mm, długość przedramienia 33–38,2 mm; masa ciała 5–7 g^[8]. Gatunek o niewielkich rozmiarach. Sierść na grzbiecie brunatna z jaśniejszymi (u dorosłych osobników złocistymi) końcami, na brzuchu jaśniejsze. Pyszczek oraz ucho i błony lotne ciemnobrązowe lub czarniawe, jaśniejsze niż u podobnego nocka wąsatka. Koziołek typu nożowatego, sięgający połowy długości ucha. Błona jest przyczepiona do nasady palców. Ostroga sięga do połowy długości odległości między piętą a ogonem. Na zewnętrznym brzegu ucha znajduje się wycięcie. Poza ostrogę może wystawać mały fałd skórny, mający zwykle nie więcej jak 1 mm. Koniec ogona wystaje poza błonę ogonową na 1 mm. Wzór zębowy: I ${\tfrac {2}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {3}{3}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ = 38^[8]. Kariotyp wynosi 2n = 44 i FNa = 52 w Niemczech^[8].

Środowisko i tryb życia

Gatunek borealny, o centrum zasięgu w strefie tajgi, sięgający znacznie dalej na północ niż nocek wąsatek Preferuje zalesione tereny nizinne. Jego letnimi kryjówkami są głównie budynki i skrzynki dla nietoperzy (zwłaszcza płaskie, o wąskim, szczelinowym otworze), niekiedy również dziuple drzew. W budynkach spotykany zarówno w szczelinach dachu i ścian, jak i za okiennicami – w miejscach tych tworzy nieraz duże kolonie rozrodcze (samic z młodymi). Zimą spotykany jest w podziemiach, zarówno naturalnych, jak i sztucznych. Odżywia się drobnymi owadami (głównie muchówkami), zwykle chwytanymi w locie, w niewielkiej odległości od drzew i innych, pionowych przeszkód. Dożywa 38 lat, co stanowi rekord wieku osobniczego wśród nietoperzy.^{[potrzebny przypis]}

Ochrona

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie^[12]^[13].

Zobacz też

Przypisy

↑ Myotis brandtii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b E.F. Eversmann. Vespertiliones, in promontoriis Uralensibus traictibusque confinibus observati. „Bulletin de la Société impériale des naturalistes de Moscou”. 18 (1), s. 505, 1845. (łac.).
↑ C. Koch. Das Wesentliche der Chiropteren mit besonderer Beschreibung der in dem Herzog thum Nassau und in den an grän zenden landes theilen vorkommenden Fledermäus. „Verein für Naturkunde im Herzogthum Nassau”. 18, s. 445, 1865. (niem.).
↑ K. Kostroň. Myotis coluotus sp. nov. nový netopýr ze Severomoravského krasu. „Rozpravy II. třídy České Akademie”. 52 (17), s. 1, 1943. (cz.).
↑ S.S. Gazaryan S.S., S.V. Kruskop & L.S.V.K.& L. Godlevska S.V. Kruskop & L.S.V.K.& L., Myotis brandtii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-06] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 126. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myotis brandtii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-06].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Molossidae (Free-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 946. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 442, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 54. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r., poz. 1348). [dostęp 2014-10-08].

Bibliografia

K. Sachanowicz, M. Ciechanowski & T. Cofta (rysunki): Nietoperze Polski. Warszawa: MULTICO, 2005. ISBN 83-7073-401-4.

[itis-1] Myotis brandtii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[eve-2] E.F. Eversmann. Vespertiliones, in promontoriis Uralensibus traictibusque confinibus observati. „Bulletin de la Société impériale des naturalistes de Moscou”. 18 (1), s. 505, 1845. (łac.).

[koch-3] C. Koch. Das Wesentliche der Chiropteren mit besonderer Beschreibung der in dem Herzog thum Nassau und in den an grän zenden landes theilen vorkommenden Fledermäus. „Verein für Naturkunde im Herzogthum Nassau”. 18, s. 445, 1865. (niem.).

[kos-4] K. Kostroň. Myotis coluotus sp. nov. nový netopýr ze Severomoravského krasu. „Rozpravy II. třídy České Akademie”. 52 (17), s. 1, 1943. (cz.).

[iucn-5] S.S. Gazaryan S.S., S.V. Kruskop & L.S.V.K.& L. Godlevska S.V. Kruskop & L.S.V.K.& L., Myotis brandtii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-06] (ang.).

[miiz-6] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 126. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myotis brandtii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-06].

[hmw-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Molossidae (Free-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 946. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[icmw-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-10] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 442, 1904. (ang.).

[edm-11] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 54. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[rozp2016-12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..

[rozp2014-13] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r., poz. 1348). [dostęp 2014-10-08].

[6]