Nizina Śląska

makroregion będący rozległą równiną w południowo-zachodniej Polsce i północnych Czechach

Nizina Śląska (318.5) (czes. Slezská nížina, dawniej cz. Oderská nížina, niem. Schlesische Niederung, Schlesische Tiefebene, Schlesische Bucht lub Oderebene) – makroregion będący rozległą równiną w południowo-zachodniej Polsce i północnych Czechach.

Nizina Śląska
Ilustracja
Odra we Wrocławiu
Mapa regionu
Zasięg regionu w obrębie Polski
Megaregion

Pozaalpejska Europa Środkowa

Prowincja

Niż Środkowoeuropejski

Podprowincja

Niziny Środkowopolskie

Makroregion

Nizina Śląska

Mezoregion

Wysoczyzna Rościsławska,
Pradolina Wrocławska,
Równina Wrocławska,
Dolina Nysy Kłodzkiej,
Równina Niemodlińska,
Równina Oleśnicka,
Równina Opolska,
Płaskowyż Głubczycki,
Kotlina Raciborska

Zajmowane
jednostki
administracyjne

Polska:
woj. dolnośląskie
woj. opolskie
woj. śląskie
Czechy:
kraj morawsko-śląski

Położenie

edytuj

Jest to najdalej wysunięty na południe makroregion podprowincji Nizin Środkowopolskich. Leży pomiędzy Przedgórzem Sudeckim i Sudetami na południu, Kotliną Ostrawską na południowym wschodzie, Wyżyną Śląsko-Krakowską na wschodzie, Wałem Trzebnickim na północy i Niziną Śląsko-Łużycką na zachodzie, głównie wzdłuż doliny Odry. Wysokość od ok. 99 do 260 m n.p.m.

Nizina Śląska stanowi równinę o powierzchni ok. 13 000 km². Osią niziny z południowego wschodu na północny zachód płynie Odra, której dopływami z lewej strony są: Osobłoga, Nysa Kłodzka, Oława, Ślęza, Bystrzyca i Kaczawa oraz z prawej: Mała Panew, Stobrawa i Widawa. Nizina ma korzystne warunki klimatyczne i glebowe.

Podział

edytuj
 

     Wysoczyzna Rościsławska


     Pradolina Wrocławska


     Równina Wrocławska


     Dolina Nysy Kłodzkiej


     Równina Niemodlińska


     Równina Oleśnicka


     Równina Opolska


     Płaskowyż Głubczycki


     Kotlina Raciborska

W jej obrębie wyróżnia się dziewięć mezoregionów: Wysoczyznę Rościsławską, Pradolinę Wrocławską, Równinę Wrocławską, Dolinę Nysy Kłodzkiej, Równinę Niemodlińską, Równinę Oleśnicką, Równinę Opolską, Płaskowyż Głubczycki i Kotlinę Raciborską[1].

Wysoczyzna Rościsławska

edytuj
Osobny artykuł: Wysoczyzna Rościsławska.

Wysoczyzna Rościsławska jest niewielką, za to najbardziej na północny zachód wysuniętą częścią Niziny Śląskiej. Leży pomiędzy Pradoliną Wrocławską a Wzgórzami Trzebnickimi.

Pradolina Wrocławska

edytuj
Osobny artykuł: Pradolina Wrocławska.

Pradolina Wrocławska ciągnie się wzdłuż Odry na długości 100 km, od Kotliny Raciborskiej po Obniżenie Ścinawskie w obrębie Wzgórz Trzebnickich.

Równina Wrocławska

edytuj
Osobny artykuł: Równina Wrocławska.

Równina Wrocławska jest stosunkowo dużą jednostką leżącą pomiędzy Pradoliną Wrocławską a Przedgórzem Sudeckim. Dzieli się na trzy mikroregiony. Są to: Wysoczyzna Średzka, Równina Kącka i Równina Grodkowska.

Dolina Nysy Kłodzkiej

edytuj
Osobny artykuł: Dolina Nysy Kłodzkiej.

Dolina Nysy Kłodzkiej rozciąga się prostopadle do Pradoliny Wrocławskiej od Przedgórza Paczkowskiego ku północnemu wschodowi.

Równina Niemodlińska

edytuj
Osobny artykuł: Równina Niemodlińska.

Równina Niemodlińska leży w widłach Utworzonych przez Odrę i Nysę Kłodzką. Na południu graniczy z Kotliną Raciborską i Płaskowyżem Głubczyckim.

Równina Oleśnicka

edytuj
Osobny artykuł: Równina Oleśnicka.

Równina Oleśnicka znajduje się po wschodniej stronie Odry w dorzeczu Stobrawy i Widawy. Jest to morenowa równina z ostańcami firm glacjalnych zlodowacenia środkowopolskiego oraz średnio urodzajnymi glebami pseudobielicowymi.

Równina Opolska

edytuj
Osobny artykuł: Równina Opolska.

Równina Opolska na wschód od Opola obejmuje część prawego dorzecza Odry na południe od doliny Stobrawy do Obniżenia Małej Panwi. Pomiędzy Stobrawą a Małą Panwią występują rozległe tereny piaszczyste z wydmami, porośnięte lasami iglastymi (Bory Stobrawskie). Pod Opolem znajdują się pokłady kredy.

Opole (130 tys. mieszkańców) powstało w miejscu przeprawy przez Odrę i już od XI wieku było siedzibą książęcą. Rozbudowa przemysłu wpłynęła znacznie na rozwój współczesnego miasta Opola. W podłożu występują margle kredowe, które dostarczają surowców do przemysłu cementowego. Jak na całej Nizinie Śląskiej rozwija się tu rolnictwo. Miasto jest także węzłem komunikacyjnym (zbieg siedmiu linii kolejowych). Jest także stolicą województwa opolskiego.

Równina Niemodlińska

edytuj
Osobny artykuł: Równina Niemodlińska.

Równina Niemodlińska leży między Doliną Odry a Doliną Nysy Kłodzkiej, na południu dotyka płaskowyżu Głubczyckiego. Na terenach piaszczystych leżą Bory Niemodlińskie.

Płaskowyż Głubczycki

edytuj
Osobny artykuł: Płaskowyż Głubczycki.

Płaskowyż Głubczycki jest lekko pofalowaną wierzchowiną lessów przekraczającą w części środkowej 280 m n.p.m., poprzecinaną lewobrzeżnymi dopływami Odry. Zbudowany jest z iłów mioceńskich przykrytych utworami dyluwialnymi. Iły wchodzą szerokimi pasami na powierzchnię w postaci złóż gipsów (okolice Kietrza).

Kotlina Raciborska

edytuj
Osobny artykuł: Kotlina Raciborska.

Kotlina Raciborska jest najdalej ku południowemu wschodowi wysuniętą częścią Niziny Śląskiej (wzdłuż biegu Odry) wypełnioną piaskami. Północną część Kotliny przecina Kanał Gliwicki.

Większe rzeki: Odra (rzeka główna), Osobłoga, Mała Panew, Nysa Kłodzka, Ślęza, Bystrzyca oraz Kaczawa (większe dopływy).

Miasta

edytuj
Największe miasta na Nizinie Śląskiej
Lp. Herb Miasto Ludność
(2018)
1.
 
Wrocław 640 648
2.
 
Opole 128 137
3.
 
Kędzierzyn-Koźle 61 062
4.
 
Racibórz 54 882
5.
 
Nysa 44 044
6.
 
Oleśnica 37 242
7.
 
Brzeg 35 930
8.
 
Oława 32 927
9.
 
Lubliniec 23 818
10.
 
Kluczbork 23 661
11.
 
Prudnik 21 170
12.
 
Pyskowice 18 456
13.
 
Namysłów 16 490
14.
 
Krapkowice 16 381
15.
 
Jelcz-Laskowice 15 792

Klimat

edytuj

Osobliwościami klimatu Niziny Śląskiej są: stosunkowo wysoka średnia temperatura roczna, krótkotrwała zima, wczesna wiosna, ciepłe lato i najdłuższy w Polsce okres wegetacyjny (220 dni). Cechy te związane są z istnieniem na południowym zachodzie bariery górskiej Sudetów, z powodu której przy wietrze południowo-zachodnim zmniejsza się wilgotność, spada zachmurzenie i wzrasta temperatura, przy wiatrach północno-wschodnich natomiast wzrastają opady i liczba burz. Zjawiska te związane są z przesuwaniem się niżów barometrycznych i przebiegiem frontu polarnego.

Roślinność

edytuj

Dzięki korzystnym warunkom klimatycznym i glebowym Nizina Śląska stała się krainą pól uprawnych. Na terenach piaszczystych jednakże, w pradolinie wrocławsko-magdeburskiej, na stożkach napływowych rzek sudeckich i na sandrach znajdują się przestrzenie zalesione. Inny charakter mają zespoły leśne Wzgórz Trzebnickich. Występują tam lasy bukowe i świerkowe, a także liczne rośliny górskie, np. dziewięćsił bezłodygowy, turzyca górska, nerecznica górska i inne. Wzgórza Trzebnickie to także granica zasięgu jodły oraz olszy szarej. Specyficzne są łęgi doliny Odry. Występują tu przede wszystkim zarośla wierzbowe złożone z wierzby białej, migdałowej, purpurowej i wiciowej, na terenach nawodnionych występuje roślinność wodna m.in. orzech wodny. Występują tu także rozległe łąki. Dolina Odry jest dawnym terenem osadniczym; skupił się wzdłuż niej szereg starych ośrodków miejskich.

Historia

edytuj

Nizina Śląska jest centralną częścią Śląska. W jej obrębie leżą: stolica Śląska oraz Dolnego ŚląskaWrocław oraz województwa opolskiego – Opole.

Przypisy

edytuj
  1. Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002. ISBN 83-01-13897-1.