Mucharz
Mucharz – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, siedziba gminy Mucharz. Miejscowość leży nad rzeką Skawą.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1128[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-106[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KWA |
| SIMC |
0062969 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wadowickiego  | |
Położenie na mapie gminy Mucharz  | |
 49°48′43″N 19°33′31″E/49,811944 19,558611[1]
| |
| Strona internetowa | |
.jpg)
.jpg)
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0062975 | Borowina | część wsi |
| 0062981 | Działy | część wsi |
| 0062998 | Górka | część wsi |
| 0063006 | Granica | część wsi |
| 0063012 | Lachówka | część wsi |
| 0063029 | Rzędziówka | część wsi |
| 0063035 | W Zarządzie | część wsi |
| 0063041 | Wądole | część wsi |
| 0063058 | Zalesie | część wsi |
| 0063064 | Zapotocze | część wsi |
Historia
edytujNajdawniejsze dzieje Mucharza prawdopodobnie związane są z okresem istnienia Państwa Wiślan. Już w IX w. (według sprawozdania Komisji Archeologicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego z roku 1903, z przeprowadzonych prac badawczych na terenie Mucharza) Mucharz był ośrodkiem kultu religijnego związanego z religią Słowian. W roku 880 Wiślanie przyjęli chrześcijaństwo z rąk św. Metodego lub jego uczniów (misjonarzy). Przypuszczać należy, że istniejącą tu świątynię zamieniono później na chrześcijańską[potrzebny przypis].
W 1254 roku Mucharz został lokowany. Bolesław V Wstydliwy, nadaniem z Korczyna, przekazał wieś klasztorowi norbertanek ze Zwierzyńca pod Krakowem, które były właścicielkami Mucharza aż do okresu rozbiorów. W 1389 r. książę oświęcimski Jan ponownie wydał dokument erekcyjny i dotacyjny (po splądrowaniu kościoła przez rabusiów i zaginięciu wcześniejszych przywilejów). Wieś położona w końcu XVI wieku w powiecie śląskim województwa krakowskiego była własnością klasztoru norbertanek na Zwierzyńcu w Krakowie[6]. W XVI, XVII i XVIII wieku klasztor często oddawał folwark mucharski w dzierżawę, a także prowadził liczne procesy z okolicznymi szlachcicami, miastem Wadowice i plebanem mucharskim o granice, dochody z dziesięciny i prawo sprzedaży alkoholu[7]. W latach 1772–1918 Mucharz należał do Królestwa Galicji. Przez Mucharz w latach 1847–1849 przeszła epidemia cholery z powodu której zmarły 1122 osoby[8]. W 1782 roku, w wyniku reform kościelnych cesarza Józefa II, Mucharz został odebrany norbertankom i sprzedany Tomaszowi Wilkońskiemu z Jaszczurowej. Dobra te odziedziczył po nim siostrzeniec Józef Pisarzewski. Kolejnymi właścicielami Mucharza byli: w XIX stuleciu Dominik Knesek, a w latach 1882–1945 rodzina Tetschlów.
Mucharz należał do województwa krakowskiego w latach 1919–1939 i 1945–1975. W 1939 r. włączony do III Rzeszy (do 1945 r.), leżał na granicy między Niemcami a Generalnym Gubernatorstwem.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Mucharz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego. W 1986 r. rozpoczęto tutaj budowę zapory i Jeziora Mucharskiego, która trwała ponad 30 lat[9].
Ze wsi pochodził m.in. ks. Czesław Wądolny[10].
Zabytki
edytujObiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[11].
- Zespół kościelny: kościół pw. św. Wojciecha, kaplica rodowa Knezków, rzeźba św. Wojciecha na postumencie, starodrzew w otoczeniu w obrębie ogrodzenia.
Wyposażenie kościoła
- Posążek Matki Boskiej z Dzieciątkiem (druga poł. XIV wieku)
- Dwa gotyckie krucyfiksy
- Obraz przedstawiający Chrystusa, (XVII wiek)
Inne
- Kaplica grobowa Tetschlów położona obok kościoła
- Grobowiec ostatnich właścicieli Śleszowic – Gabrysiewiczów (na cmentarzu parafialnym)
- Obelisk 70-lecia Niepodległości Polski
Ludzie związani z Mucharzem
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 84128
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 799 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 103.
- ↑ Mucharz, [w:] Stanisław Witecki, Sakralne Dziedzictwo Małopolski, 2021 [dostęp 2021-06-30].
- ↑ Historia cmentarza w Mucharzu [online], www.gimmucharz.iap.pl [dostęp 2021-05-27].
- ↑ Trwa wielkie upuszczanie z Jeziora Mucharskiego. Jeszcze nigdy nie było tutaj tyle wody! [online], WadowiceOnlinePL [dostęp 2022-06-11] (pol.).
- ↑ Instytut Dziedzictwa » Kapliczki – Mucharz [online] [dostęp 2022-06-11] (pol.).
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
Linki zewnętrzne
edytuj- Gmina Mucharz – walory turystyczne w gminie. odyssei.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].
- Historia Mucharza. mucharz.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-21)].
- Oficjalna strona gminy Mucharz
- Mucharz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 789.
- Mucharz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 360.