Mleczaj sutkowaty (Lactarius mammosus Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].

Mleczaj sutkowaty
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

gołąbkowate

Rodzaj

mleczaj

Gatunek

mleczaj sutkowaty

Nazwa systematyczna
Lactarius mammosus Fr.
Epicr. syst. mycol.: 347 (Uppsala, 1838)
Zasięg
Mapa zasięgu
Zasięg w Europie i Azji

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

{Po raz pierwszy opisał go Elias Fries w 1838 r. i nadana przez niego nazwa jest ważna i aktualna[1]. Synonimy[2]:

  • Lactarius confusus S. Lundell 1939
  • Lactarius fuscus Rolland 1899
  • Lactarius mammosus var. mammosus Fr. 1838
  • Lactifluus mammosus (Fr.) Kuntze 1891

Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1998 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako mleczaj bury[3].

Morfologia

edytuj
Kapelusz

Średnicy 3–8 cm, barwy ciemnobrązowej, z lekko szarawym lub czerwonawym odcieniem, niekiedy delikatnie, koncentrycznie strefowany, czasami z małym garbkiem w centrum. Pokryty suchą, matową lub filcowatą skórką[4].

Hymenofor

Blaszkowy, blaszki początkowo barwy żółtawej, po dojrzeniu ochrowe[4].

Trzon

Wysokość 4–10 cm, grubość 0,5–1,5 cm, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia białawoszara, oszroniona[5].

Miąższ

Zbudowany jest z kulistawych komórek powodujących jego specyficzną kruchość i nieregularny przełam. Ma słabą woń przypominającą miąższ orzecha kokos właściwego (Cocos nucifera). Wydziela ostre, białawe, nie przebarwiające się mleczko[4].

Wysyp zarodników

Jasny[5].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 7–8,5 × 6–7 μm, od krótko elipsoidalnych do niemal kulistych, bez pory rostkowej, o brodawkowato-usiatkowanej powierzchni. Cystydy wrzecionowate, 60–80 × 5–10(–15) μm[5].

Gatunki podobne

Wśród grzybów o morfologicznie zbliżonych owocnikach wymienia się następujące gatunki:

Występowanie i siedlisko

edytuj

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i azjatyckich obszarach Rosji[6]. W Polsce jest rzadki, W 2003 r. Władysław Wojewoda przytoczył 6 stanowisk[3], w późniejszych latach podano następne. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie w lasach iglastych, przeważnie w obecności świerków i sosen. Wytwarza owocniki (w Europie) od sierpnia do października[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
  3. a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 378, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e Ewald Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  5. a b c d Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 73–74, ISBN 83-85444-65-3.
  6. Występowanie Lactarius mammosus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-09-15] (ang.).
  7. Aktualne stanowiska Lactarius mammosusw Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-09-10] (pol.).