Mikulińce (ukr. Мику́линці / Mykułynci) – osiedle typu miejskiego w rejonie tarnopolskim obwodu tarnopolskiego, 18 km na południe od Tarnopola i 13 km na północny zachód od Trembowli[2], nad rzeką Seret na Podolu na Ukrainie. Mikulińcom administracyjnie podlegają także: Wola (do 1939 r. Wola Mazowiecka), Konopkówka i Krzywki (odpowiednio ukr. Воля, Конопківка, Кривки). W okolicy znajduje się stacja kolejowa Mikulińce-Strusów, na linii z Tarnopola do Kopyczyniec.

Mikulińce
Мику́линці
Ilustracja
Fragment ruin zamku w Mikulińcach
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

rejon tarnopolski

Prawa miejskie

1595

Powierzchnia

4 km²

Populacja (2017)
• liczba ludności
• gęstość


3676[1]
850 os./km²

Nr kierunkowy

+380 3551

Kod pocztowy

48120

Tablice rejestracyjne

BO

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mikulińce”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Mikulińce”
Ziemia49°23′N 25°36′E/49,383333 25,600000
Strona internetowa
Galeria: rynek, kościół, zamek, cmentarz
Pałac w Mikulińcach Konopków i Reyów
Pałac Konopków i Reyów
Rynek na starej pocztówce
Kościół św. Trójcy i klasztor Misjonarzy w Mikulińcach
Zamek
Polski cmentarz
Krzyż na polskim grobie z nazwiskiem Józefa Partyki
Dawny herb Mikuliniec

Historia

edytuj
 
Zamek w Mikulińcach. Schemat

Gród Mikulin wymieniany był w źródłach już w 1084 roku[3]. Po najazdach tatarskich w połowie XIII w. osada upadła, a na jej miejscu powstała wieś Mikulińce.

W 1349 roku Kazimierz Wielki przyłączył miejscowość do Polski, w 1370 znalazła się przejściowo pod panowaniem Węgier, ale już w 1387 roku Jadwiga Andegaweńska przywróciła Mikulińce Koronie Polskiej, w której pozostawały aż do 1772 r. (I rozbiór)[4].

Pierwsze wzmianki o browarze w miejscowości pochodzą z 1457 roku[5].

Właścicielem miasteczka był Krzysztof Strzemeski[6].

Aleksander Walewski, miecznik sieradzki, 1 maja 1723 sprzedał wielu posiadłości, m.in. klucz mikuliniecki, ks. Jerzemu Aleksandrowi Lubomirskiemu. Poprzednimi właścicielami Mikuliniec byli synowie Marianny z Koniecpolskich Walewskiej, wojewodzianki parnawskiej, oraz jej męża Zygmunta, kasztelana rozpirskiego, prawne sukcessorowie Jana Aleksandra Koniecpolskiego[7].

16 grudnia 1758 król August III potwierdził prawa miejskie, których później austriackie władze zaborcze nie podtrzymały.

Po I rozbiorze Polski w 1772 roku Mikulińce trafiły pod zabór austriacki.

W 1840 roku hrabia Mieczysław Rey uruchomił browar.

Dokumentalna wzmianka o browarze w Mikulińcach znajduje się w szóstym tomie Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego, wydanym w 1885 roku w Warszawie. W innym dokumencie ,,Mówca Tarnopolskiego Związku Naukowego" z 1895 roku stwierdzono, że w okręgu tarnopolskim istniały trzy browary: we wsi Biała, w Tarnopolu i Mikulińcach. Wśród listy rzemieślników z miasta jest wspomniany właściciel browaru. Z ,,Podręcznika królestwa przemysłowego i handlowego Galicji" z 1906 r. dowiadujemy się o jego nazwisku - hrabia Mieczysław Rey. Lokalne piwo browarnicze było obowiązkowym napojem podczas lunchów, wieczorów i przyjęć dla lokalnej szlachty oraz gości[8].

W 1903 roku w mikulinieckiej twierdzy wybuchł pożar, wskutek którego ucierpiał także browar, dlatego w następnych latach następuje jego rekonstrukcja.

Na przełomie XIX i XX wieku około połowy – z 4 tysięcy mieszkańców – stanowili Żydzi, resztę głównie Polacy i w mniejszej ilości również Ukraińcy, a ponadto także Niemcy czy Ormianie.

W listopadzie 1918 Mikulińce znalazły się na obszarze proklamowanej przez Ukraińców Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. 27.11.1918 roku podczas wojny polsko-ukraińskiej doszło tu do przegranej przez polski oddział pułkownika Czesława Rybińskiego bitwy. W latach 1920–1939 miasto w powiecie tarnopolskim, województwo tarnopolskie. Liczba ludności spadła, miejscowość miała charakter letniskowy. W ramach reformy administracyjnej 1.08.1934 utworzono Gminę Mikulińce. Po agresji ZSRR na Polskę – obszar ten włączono do Ukraińskiej SRR i pozostawał pod okupacją sowiecką aż do 1941, czyli do momentu rozpoczęcia wojny Niemiec przeciwko ZSRR, po tym czasie aż do 1944 Mikulińce znajdowały się pod okupacją niemiecką. W roku 1942 Niemcy wywieźli miejscowych Żydów do obozów zagłady. Po zakończeniu wojny władze radzieckie wysiedliły większość ludności polskiej na Dolny i Górny Śląsk, a miejscowość włączono w granice Związku Radzieckiego, w którym pozostawały już do jego upadku.

Podczas okupacji pozbawione praw miejskich i włączone do wiejskiej gminy Mikulińce[9].

Od 1991 roku Mikulińce są częścią państwa ukraińskiego.

Do 2020 w rejonie trembowelskim.

Zabytki

edytuj
  • ruiny zamku[10] z XVI w. Kiedy przywileje miastu na prawie magdeburskim nadawał w 1595 r. król Zygmunt III, w Mikulińcach istniał już zamek obronny wzniesiony przez Annę z Sieniawskich Jordanową. Potem na tej ziemi panowały słynne polskie rody – Koniecpolskich, Sieniawskich, Lubomirskich, Mniszchów, Konopków, Rejów[11]
  • odrestaurowany barokowy kościół pw. Trójcy Przenajświętszej z 1779 roku wybudowany i uposażony przez Ludwikę z Mniszchów Potocką, będąca wdową po hetmanie wielkim koronnymJózefie Potockim. Po upadku ZSRR zwrócony rzymskokatolickiej Archidiecezji Lwowskiej
  • pałac, dawniej Konopków i Reyów, mieści obecnie sanatorium
  • na przykościelnym cmentarzu zachowały się stare polskie nagrobki.

Ludzie związani z miastem

edytuj
  • Jan Misiewicz - polski mieszkaniec Mikuliniec, który w latach 1941-1944 ukrywał 13 Żydów (uznany w 1976 roku za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata)[12]
  • Edward Tabaczkowski - polski ksiądz katolicki
  • Marcin Twardowski – „snycerz mikuliniecki”
  • Marija Żylinska i Hryńko Bondażuk - ukraińskie rodzeństwo, które w latach 1943-1944 ukrywało w Mikulińcach Żydówkę Bronię Gewurz (Sprawiedliwi wśród Narodów Świata od 2012 roku)[13][14][15]
Osoby urodzone w Mikulińcach

Miasta partnerskie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017. стор.66
  2. https://ukraine.kingdom.kiev.ua/region/19/mykulynzi.php
  3. Микулинці [online], ukraine.kingdom.kiev.ua [dostęp 2021-01-12].
  4. Historia [online], brovar.org [dostęp 2024-04-24] (pol.).
  5. Historia [online], brovar.org [dostęp 2024-04-24] (pol.).
  6. Stanisław Józef Duńczewski, O familii Lubiczów Strzemeskich [w:] Herbarz Wielu Domow Korony Polskiey y W. X. Litewskiego, T. 2. 1757, s. 18
  7. Sadok Barącz, Pamiątki jazłowieckie, Lwów, 1862, s. 145-146. [dostęp 2017-02-28]
  8. Historia [online], brovar.org [dostęp 2024-04-24] (pol.).
  9. Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
  10. Mikulince. [dostęp 2013-08-25].
  11. Mikulińce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 412.
  12. Misiewicz Jan. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-20]. (ang.).
  13. Zhilinskaya Maria ; Brother: Bondazuk Hrinko. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-20]. (ang.).
  14. ЖИЛІНСЬКА МАРІЯ. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-07-20]. (ukr.).
  15. БОНДАЖУК ГРИНЬКО. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-07-20]. (ukr.).
  16. Ukraińska kultura zagościła w Sędziszowie [online], Echo Dnia Świętokrzyskie, 28 grudnia 2011 [dostęp 2023-08-21] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj