Mieczysław Ferszt

Mieczysław Ferszt był synem Samuela Dawida (subiekt). Ukończył szkołę rzemieślniczą i rozpoczął pracę jako tokarz w Zakładach Mechanicznych „Ursus”. Członek Czerwonego Harcerstwa od 1935, a później Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Sekretarz Wydziału Młodzieży przy Okręgowym Komitecie Robotniczym PPS, początkowo Warszawa-Podmiejska, a od 1938 Warszawa. Współorganizator we wrześniu 1937 zlotu młodzieży PPS w Warszawie i działał również w Akcji Socjalistycznej. We wrześniu 1939 podczas obrony Warszawy brał czynny udział przy organizowaniu Robotniczych Batalionów Obrony Warszawy. Mieszkał początkowo u Adama Próchnika przy ul. Krasińskiego 18 i pracował w Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej^[1]. Później pracował w oddziale dróg i mostów Zarządu Miejskiego, gdzie był robotnikiem dniówkowym. Używał wówczas nazwisk Mieczysław Frankowski i Jan Malinowski.

Od października 1939 w konspiracji i wchodził w skład zespołu redakcyjnego „Biuletynu Informacyjnego”, który był wydawany przez Adama Próchnika. Działał od listopada w tzw. I Komitecie Adama Próchnika, w którym odpowiadał za sprawy młodzieżowe i kolportaż, a także pośredniczył w kontaktach Próchnika z Norbertem Barlickim i Stanisławem Dubois. Działał od stycznia 1940 w organizacji „Barykada Wolności”, a w sierpniu po rozłamie był jednym z czołowych działaczy grupy. Grupa od grudnia 1940 wydawała pismo „Sztandar Wolności”^[2]. Od wiosny 1941 był odpowiedzialny za sprawy wojskowe w warszawskiej organizacji „Młota i Sierpa”^[3], a która została rozbita po aresztowaniach w czerwcu tego roku. We wrześniu 1941 na zebraniu założycielskim ZWW reprezentował grupę „Sztandaru Wolności” i uczestniczył w pierwszej akcji dywersyjnej tej organizacji, którą dowodził Jan Fajge^[4]. Należał od początku 1942 do PPR i współorganizował GL na Powiślu. Od maja do lipca przebywał w Radomiu zagrożony aresztowaniem.

Na czele utworzonej grupy GL 24 października 1942 dowodził akcją odwetową na drukarnię „Nowego Kuriera Warszawskiego” przy ul. Marszałkowskiej 3/5^[5]. Od grudnia został dowódcą dzielnicy GL Powiśle i jednocześnie dowódcą Grupy Specjalnej Okręgu Warszawa-Miasto GL. 20 stycznia 1943 podczas odprawy dowództwa Okręgu przy ul. Brzeskiej referował plan pomocy dla getta, a w lutym tego roku dowodził akcją ekspropriacyjną w urzędzie pocztowym na Marymoncie. Podczas spotkania z „Maksem” 23 lutego 1943 został aresztowany na rogu ul. Rakowieckiej i Puławskiej i osadzony w siedzibie Gestapo w Al. Szucha. Jedyne zachowane grypsy^[6] z Al. Szucha są jego autorstwa, a odnalezione w styczniu 1945 w gmachu Gestapo i przechowywane obecnie w zbiorach Muzeum Historii Polskiego Ruchu Rewolucyjnego. W czasie badań w Al. Szucha, wkrótce po 28 kwietnia 1943 został zamordowany. Jego żona, Helena Grotowska została aresztowana tego samego dnia i 28 kwietnia 1943 wywieziona do obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. 1 marca 1944 prowokator „Maks” został zlikwidowany.

Imieniem Ferszta nazwano w 1961 ulicę w Warszawie^[7]. W 2008^[8] i 2012^[9] działacze Prawa i Sprawiedliwości bezskutecznie wnioskowali o nadanie ulicy imienia św. Wincentego Pallottiego, uznając dotychczasowego patrona za bandytę. W 2016 wobec uchwalenia tzw. ustawy dekomunizacyjnej Zespół Nazewnictwa Miejskiego zaproponował zmianę, sugerując nazwy Władysława Raczkiewicza i Szmaragdową^[10]. W listopadzie 2017 Wojewoda Mazowiecki zarządzeniem zastępczym ustalił nową nazwę w brzmieniu: ulica Ks. Władysława Gurgacza^[11]. Ostatecznie wyrokiem NSA z grudnia 2018 przywrócono nazwę: ulica Mieczysława Ferszta^[12].

• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 65-66. ISBN 83-211-0739-7.