Masa perłowa
Masa perłowa (albo macica perłowa) – wewnętrzna, silnie iryzująca warstwa (hipostrakum) muszli niektórych małżów, np. perłopławów, ślimaków lub łodzików, używana jako tworzywo dekoracyjne[1][2].
Składa się z prostopadle ustawionych kryształów aragonitu[3] i niewielkiej ilości konchioliny w szczelinach między kryształami aragonitu[2]. Barwa biała, srebrzysta, kremowa oraz najbardziej cenione na rynku niebieskawa, zielonkawa, różowa[1][2]. Twardość w skali Mohsa waha się między 2,5 a 4,5[1].
Producenci masy perłowej
edytujGłównymi producentami najładniejszej masy perłowej wykorzystywanej na rynkach światowych są morskie małże (zwłaszcza Pinctada, Pteria, Pinna, Placuna, Tridacna) i ślimaki (głównie Haliotis, Trochus, Strombus, Turbo). Ładną masę perłową uzyskiwano też z małży słodkowodnych (perłoródki rzecznej, Anodonta, Unio) i łodzików[2]. Najczęściej używa się macicy perłowej perłopławów (rodzaj Pteria), zatem głównymi dostawcami są farmy hodowlane pereł. Podstawową barwą jest zwykle biel; dla macicy perłowej z Tahiti – naturalnie ciemny kolor. Lśniąca niebieskozielono macica perłowa małża uchowca Haliotis australis (zwanego Paua) z Nowej Zelandii była przez Maorysów wykorzystywana do inkrustacji mistycznych rzeźb. Od pewnego czasu macica perłowa tych małżów znajduje zastosowanie również w zachodnim świecie, przede wszystkim do wyrobu modnej biżuterii. Ze względu na podobne efekty barwne jak u opalu, w handlu nazywa się ją opalem morskim. Muszle o kolorowo zabarwionej masie perłowej (błękit, zieleń) należą do słuchotek (ślimaków z rodzaju Haliotis) żyjących wokół Ameryki i Nowej Zelandii[potrzebny przypis].
Zastosowanie
edytujW Chinach od XIII w. wkładano do wnętrza żywych małży słodkowodnych figurki (np. Buddy) lub inne przedmioty i wyjmowano je po okresie do 3 lat, gdy figurki zostały już otoczone przez małża masą perłową[4]. Stosowana w Europie do wyrobu biżuterii, ozdób i sztuki użytkowej oraz inkrustacji[1], wyrabia się z niej m.in. guziki, ale też kamee[5]; popularna zwłaszcza w XVI–XVIII wieku[potrzebny przypis].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d J. Żaba: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Chorzów: Wyd. Videograf II, 2006, s. 284-285. ISBN 978-83-7183-385-7.
- ↑ a b c d Tomasz Sobczak, Nikodem Sobczak. Masa perłowa. „Gems & Jewerly”. 3/2015. s. 20–22. [dostęp 2018-03-31].
- ↑ Maślankiewicz 1987 ↓, s. 253.
- ↑ Maślankiewicz 1987 ↓, s. 259.
- ↑ Maślankiewicz 1987 ↓, s. 266-267.
Bibliografia
edytuj- K. Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1987.