Maria Maniak

Urodziła się w rodzinie rolników – Jana i Franciszki z domu Noga. W roku 1925 ukończyła szkołę powszechną. W latach 1925–1930 kształciła się w państwowym Gimnazjum Żeńskim im. Narcyzy Żmichowskiej w Warszawie (maturę zdała w 1930). Następnie ukończyła historię na Uniwersytecie Warszawskim (lata 1930–1935), uzyskując dyplom magistra, a w latach 1935–1936 skończyła Studium Pedagogiczne przy Uniwersytecie Warszawskim. Do wybuchu II wojny światowej pracowała dorywczo (między innymi w Instytucie Najnowszej Historii Polski). Od młodości związana z ruchem ludowym – członkini Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej (od 1930), Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” i Stronnictwa Ludowego (od 1931). We wrześniu 1939, służąc w oddziale Przysposobienia Wojskowego Kobiet, niosła pomoc żołnierzom przejeżdżającym przez Warszawę^[a]. Podczas okupacji, od października 1939, należała do grupy ludowców organizującej struktury Służby Zwycięstwu Polski. Od 1940 współorganizatorka konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego „Roch”. W październiku 1940 objęła stanowisko szefa łączności i kolportażu w Komendzie Głównej Batalionów Chłopskich^[1].

Aresztowana 2 października 1941 i osadzona na Pawiaku (do 25.8.1942), następnie w Oświęcimiu (25.8.1942-28.10.1944) i Ravensbrück (29.10.1944-25.4.1945). We wszystkich miejscach osadzenia brała czynny udział w ruchu oporu. Z Ravensbrück wywieziona do Szwecji skąd powróciła w listopadzie 1945. Po wojnie piastowała stanowisko sekretarza Prezydium Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej RP (1945-1948), należała również do Polskiego Stronnictwa Ludowego (1945-1947). Następnie pełniła funkcję kierowniczki Wydziału Historycznego i przewodniczącej Komisji Historycznej Naczelnego Komitetu Wykonawczego ZSL^[1]. W latach 1957–1961 była z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego posłanką na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej II kadencji^[b].

W dniu 30 maja 1945 została przez ppłk. Franciszka Kamińskiego awansowana do rangi majora i odznaczona Orderem Virtuti Militari 5 klasy. Nadanie to zostało pozytywnie zweryfikowane w dniu 13 maja 1966 przez Główną Komisję Weryfikacyjną ds. Oznaczeń przy Zarządzie Głównym ZBoWiD. Decyzją Ministra Obrony Narodowej z 12 maja 1994 Maria Maniak została awansowana do stopnia podpułkownika Wojska Polskiego^[c].

Spoczywa na cmentarzu wojskowym na Powązkach (kwatera: A3 tuje, rząd: 3, miejsce: 8)^[2].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (30.5.1945)^[d]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 1998)^[3]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1955)^[e]
• Złoty Krzyż Zasługi (1959)^[f]
• Krzyż Partyzancki^[g]
• Krzyż Batalionów Chłopskich^[h]
• Krzyż Oświęcimski^[i]

• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Konspiracja 1939-1945. T. 5/I. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.