MS-DOS
MS-DOS (ang. Microsoft Disk Operating System) – system operacyjny stworzony przez przedsiębiorstwo Microsoft na podstawie nabytego przez nie kodu źródłowego systemu QDOS (ang. Quick and Dirty Operating System) stworzonego przez Seattle Computers. Jest to wersja systemu operacyjnego DOS przeznaczona dla komputerów IBM PC.
 Logo programu | |
 Interfejs użytkownika | |
| Producent | |
|---|---|
| Architektura | |
| Pierwsze wydanie |
sierpień 1981; 43 lat temu |
| Aktualna wersja |
8.0 (Windows ME) |
| Jądro | |
| Środowisko pracy | |
| Licencja |
• zamknięte oprogramowanie |
| Wersja Live |
|
| Następca | |
| Strona internetowa | |
Choć MS-DOS sam w sobie jest środowiskiem tekstowym, rolę graficznej nakładki działającej na tym systemie spełniać miał DOS Shell oraz wczesne wersje systemu Microsoft Windows. Od rozwiązań Microsoftu bardziej popularny okazał się jednak Norton Commander – napisany poza firmą Microsoft DOS-owy menedżer plików, korzystający z tzw. semigrafiki środowiska tekstowego DOS. Prócz tego istniały także inne programy będące graficznymi nakładkami na system, takie jak np. XTree. Późniejsze wersje Windows (od 3.0 wzwyż w linii systemów 9x, kończącej się systemem Millennium Edition) stawały się coraz bardziej samodzielnymi systemami operacyjnymi, tworząc odrębną, własną platformę programistyczną. Jednak wszystkie systemy tej linii startowały z poziomu DOS-a i były z nim zgodne wstecz.
Wraz z pojawieniem się systemu Windows 95 firma Microsoft oficjalnie zaprzestała rozwoju MS-DOS jako autonomicznego systemu operacyjnego, ostatnia samodzielna jego wersja nosi numer 6.22. Wersje 7, 7.1 i 8.0 MS-DOS są bazą, na której zbudowane zostały systemy Windows 9x/Millenium, stanowiąc ich integralną część i nie były sprzedawane jako oddzielny produkt[a].
W 1993 roku wprowadzony został system Microsoft Windows NT, gdzie Microsoft po raz pierwszy zrezygnował z używania MS-DOS-a jako podstawy systemu operacyjnego. Natomiast usunięcie systemu MS-DOS z linii Microsoft Windows przeznaczonych dla użytkowników domowych było trudnym krokiem, gdyż duża część istniejących wtedy programów, wśród nich wiele gier, było zaprojektowanych wyłącznie dla systemu DOS. Dlatego też Microsoft utrzymywał dwie linie systemów: Windows 9x/Windows Millennium Edition (Me) oraz linię Windows NT. W Windows Me system MS-DOS został ukryty przed użytkownikiem – bez odpowiednich modyfikacji nie istniała możliwość uruchomienia samego środowiska tekstowego przy starcie systemu – natomiast od wersji Microsoft Windows XP nie są już wydawane systemy operacyjne bazujące na MS-DOS.
Mimo jego braku w nowszych systemach operacyjnych, nadal można korzystać z niektórych poleceń MS-DOS-a po uruchomieniu interpretera poleceń instrukcją cmd. Większość aplikacji napisanych dla systemu operacyjnego MS-DOS w tym przypadku jednak nie będzie się uruchamiać albo będzie działać nieprawidłowo, lecz wtedy można skorzystać z pomocy emulatorów takich jak np. DOSBox.
W 2018 roku Microsoft opublikował kod źródłowy MS-DOS 1.25 i 2.0 na repozytorium GitHub[1].
Ważniejsze polecenia MS-DOS
edytujPolecenie Opis <litera>:zmiana bieżącego dysku (np. a:)dirwyświetlanie zawartości bieżącego katalogu lub wyszukanie pliku o danym formacie albo nazwie np. dir *.txtcd <katalog>zmiana bieżącego katalogu (np. cd windows)copy <nazwa pliku><miejsce docelowe>kopiowanie plików (np. copy c:\command.com c:\windows\command.com)xcopy <nazwa pliku><miejsce docelowe>polecenie zewnętrzne dla rozszerzonego kopiowania plików i katalogów del <nazwa pliku>luberase <nazwa pliku>usuwanie pliku (np. del c:\config.sys);erasejest używane w usuwaniu wielu plikówren <nazwa pliku><nowa nazwa>lubrename <nazwa pliku><nowa nazwa>zmiana nazwy pliku (np. ren c:\config.sys c:\config1.sys)move <nazwa><miejsce docelowe>przenoszenie pliku lub katalogu (np. move c:\command.com c:\windows\command.com)md <nazwa>lubmkdir <nazwa>tworzenie nowego katalogu (np. md c:\super)rd <nazwa>lubrmdir <nazwa>usuwanie istniejącego katalogu (np. rd c:\super)attrib <parametr><nazwa pliku>wyświetlanie lub zmiana atrybutów plików i katalogów (np. attrib -A c:\config.sys)fdiskpolecenie zewnętrzne uruchamiające program zarządzania partycjami format <litera>: <parametr>formatowanie partycji (np. format c: /q)vol <litera>:wyświetlanie informacji o dysku (np. vol c:)helpwywołanie pomocy help <polecenie>wyświetlanie pełnej pomocy dotyczącej danego polecenia <polecenie>/?wyświetlanie podstawowej pomocy dotyczącej danego polecenia date <rrrr-mm-dd>wyświetlanie i ustawianie bieżącej daty (np. date 2006-07-02)time <gg:mm:ss>wyświetlanie i ustawianie czasu (np. time 16:25:30)start <plik>uruchamianie pliku programu lub programu skojarzonego z plikiem (od MS-DOS 7.0) verwyświetlanie wersji systemu memwyświetlanie informacji o pamięci edlin <nazwa pliku>edytor linii tekstu edit <nazwa pliku>pełnoekranowy edytor tekstu exitzamknięcie procesora poleceń (wtórnego lub okna konsoli) clsczyszczenie ekranu konsoli substprzydzielenie dysku logicznego do katalogu qbasicpełnoekranowy edytor i interpreter QBasic służący do programowania w języku BASIC
Historia
edytujWersja Maksymalna wielkość
dysku twardegoObsługiwane
systemy plikówObsługa
dyskietek 3.5"Obsługa
dyskietek 5.25"Zintegrowany
program do kompresjiZintegrowana obsługa
długich nazw plikówData publikacji MS-DOS 1.1 nieobsługiwane FAT12 nie 360 kB nie nie 1982 MS-DOS 2.0 10 MB FAT12 nie 360 kB nie nie 1983 MS-DOS 3.0 32 MB FAT12 nie 360 kB, 1,2 MB nie nie 1984 MS-DOS 3.2 32 MB FAT12 720 kB 360 kB, 1,2 MB nie nie 1986 MS-DOS 3.3 32 MB FAT12 720 kB, 1,44 MB 360 kB, 1,2 MB nie nie 1987 MS-DOS 4.0 2 GB FAT12, FAT 16 720 kB, 1,44 MB 360 kB, 1,2 MB nie nie 1988 MS-DOS 5.0 2 GB FAT12, FAT 16 720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB 360 kB, 1,2 MB nie nie 1991 MS-DOS 6.0 2 GB FAT12, FAT 16 720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB 360 kB, 1,2 MB Doublespace nie 1994 MS-DOS 6.2 2 GB FAT12, FAT 16 720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB 360 kB, 1,2 MB Doublespace nie 1994 MS-DOS 6.21 2 GB FAT12, FAT 16 720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB 360 kB, 1,2 MB nie nie 1994 MS-DOS 6.22 2 GB FAT12, FAT 16 720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB 360 kB, 1,2 MB DriveSpace nie 1994 MS-DOS 7.0 (Windows 95A) 2 GB FAT12, FAT 16 720 kB, 1.44 MB, 2.88 MB 360 kB, 1.2 MB DriveSpace nie (DOSLFN) 1995 MS-DOS 7.1x
(Windows 95B/OSR2, 95C/OSR2.5, 98 i 98SE)124.55 GB FAT12, FAT 16, FAT 32 720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB 360 kB, 1,2 MB DriveSpace w Windows 95,
brak w Windows 98nie (DOSLFN) 1996 MS-DOS 8.0 (Windows Me) 124.55 GB FAT12, FAT 16, FAT 32 720 kB, 1,44 MB, 2,88 MB 360 kB, 1,2 MB nie nie (DOSLFN) 2000
Konfiguracja
edytujCała konfiguracja MS-DOS znajduje się w zasadzie w 2 lub 3 plikach: CONFIG.SYS, AUTOEXEC.BAT oraz w nowszych systemach – MSDOS.SYS. Plik CONFIG.SYS definiuje konfigurację systemu operacyjnego, AUTOEXEC.BAT pełni funkcję swoistego Autostartu, natomiast plik MSDOS.SYS był w samodzielnych wersjach systemu, czyli do wersji 6.22, plikiem binarnym zawierającym kod wykonywalny, a dopiero w późniejszych wersjach – tekstowym plikiem konfiguracyjnym.
Związek z CP/M
edytujPierwsze wersje tego DOS-a były zaprojektowane do odczytu plików systemu operacyjnego CP/M[2], a także odwołania systemowe (ang. system calls) zostały skopiowane bezpośrednio z CP/M-a. Istnieją ponadto dwie nagrody „Zeidman Challenges” o wysokości 100 000 dolarów każda za udowodnienie przy pomocy akceptowalnych metod naukowych tezy, że MS-DOS jest kopią CP/M-a, oraz za znalezienie w kodzie źródłowym funkcji pokazującej imię i nazwisko Gary’ego Kildalla lub informację o prawach autorskich DRI (autorów CP/M-a)[3].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Możliwe jest ręczne wyodrębnienie plików systemu MS-DOS z systemów Windows 9x/Millenium oraz stworzenie samodzielnej lub równoległej instalacji, jednak do pełnej funkcjonalności przydatne są programy narzędziowe z innych wersji systemu DOS. Dowiedz się więcej (ang.).
Przypisy
edytuj- ↑ Microsoft: Microsoft/MS-DOS: The original sources of MS-DOS 1.25 and 2.0, for reference purposes. GitHub. [dostęp 2019-02-09].
- ↑ Was DOS copied from CP/M? | Embedded [online], www.embedded.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
- ↑ Was DOS copied from CP/M? | Embedded [online], www.embedded.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).