Liga Europy UEFA
Liga Europy UEFA (ang. UEFA Europa League, wym. /juːˈeɪ̯fə jʊˈɹoʊ̯pə ˈliːg/) – międzynarodowy klubowy turniej piłki nożnej, organizowany przez Unię Europejskich Federacji Piłkarskich, w którym biorą udział zespoły zajmujące czołowe lokaty w narodowych rozgrywkach najwyższego szczebla, z wyłączeniem drużyn biorących udział w Lidze Mistrzów. Utworzony został w 2009 roku jako kontynuacja Pucharu UEFA (ang. UEFA Cup, /juːˈeɪ̯fə ˈkʌp/; 1971–2009). Obecny sezon rozgrywek to sezon 2024/2025.
.svg){kind=logo}
| |
 (2024/25)
| |
| Oficjalny skrót | |
|---|---|
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia |
1971 / 2009 |
| Poprzednia nazwa |
Puchar UEFA |
| Partner TV | |
| Sponsor tytularny | |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
194 |
| Puchary | |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
|
| Obecny zwycięzca |
|
| Najwięcej zwycięstw |
|
| Strona internetowa | |
Historia turnieju
edytujO Puchar UEFA rywalizowano po raz pierwszy w sezonie 1971/1972. Powszechnie uważa się, że jest on kontynuacją Pucharu Miast Targowych. UEFA nie uznaje jednak tego drugiego za swój oficjalny turniej[1].
Obowiązująca początkowo reguła „jedno miasto, jeden klub”, pochodząca jeszcze z Pucharu Miast Targowych, została zniesiona w sezonie 1975/1976, kiedy w rozgrywkach wzięły udział dwie drużyny z Liverpoolu – Liverpool F.C. i Everton F.C. Po reformach rozgrywek pucharowych w połowie lat 90. XX w. w Pucharze UEFA występowali także mistrzowie nisko notowanych federacji europejskich oraz dołączane są drużyny wyeliminowane z eliminacji i rozgrywek grupowych Ligi Mistrzów, a po likwidacji Pucharu Zdobywców Pucharów także zwycięzcy krajowych rozgrywek pucharowych (w Polsce – Puchar Polski).
W sezonie 2009/2010 puchar został przekształcony w Ligę Europy UEFA[2][3].
System turnieju
edytujPuchar UEFA 1971–2004
edytujOd pierwszego sezonu Pucharu UEFA kolejne rundy były rozgrywane systemem play-off w dwumeczach. W sezonie 1997/1998 po raz pierwszy dwumecz finałowy zastąpiono pojedynczym spotkaniem. Od sezonu 1994/1995 rozgrywano rundę kwalifikacyjną. W sezonie 1996/1997 po raz pierwszy w rozgrywkach brały udział drużyny, które odpadły w rundzie kwalifikacyjnej Ligi Mistrzów UEFA tego samego roku, od sezonu 1999/2000 do turniejów o Puchar UEFA dołączały zespoły zajmujące 3. miejsce w rundzie grupowej Ligi Mistrzów w tym samym sezonie.
Puchar UEFA 2004–2009
edytujOd sezonu 2004/2005 rozgrywki o Puchar UEFA przeprowadzane były systemem pucharowo-grupowym. Eliminacje oraz pierwszą, trzecią i każdą kolejną rundę rozgrywano w dwumeczach, których zwycięzcy awansowali dalej. Drugą rundą były rozgrywki grupowe, w których brało udział 40 zespołów podzielonych na 8 pięciozespołowych grup. Każda drużyna grała po jednym meczu z przeciwnymi drużynami – w sumie 2 mecze u siebie i 2 na wyjeździe. Do następnej rundy awansowały 32 zespoły:
- 24 zespoły z drugiej rundy – po 3 z każdej grupy,
- 8 zespołów, które zajęły 3. miejsca w grupach pierwszej rundy Ligi Mistrzów.
Rywalizowały one w dwumeczach (przegrywający odpada) – po każdej z nich pozostawało: 16, 8, 4 i 2 drużyny, które rozgrywają mecz finałowy na stadionie wybranym przed rozpoczęciem sezonu przez UEFA.
Liga Europy UEFA
edytujW 2008 r. zostały ustalone zasady przeprowadzania rozgrywek Ligi Europy UEFA, które obowiązują od sezonu 2009/2010. Turniej składa się z faz: kwalifikacyjnej, grupowej i pucharowej. Zasady te (z drobnymi zmianami) obowiązywały do sezonu 2020/2021 włącznie, po którym doszło do zmian związanych z wprowadzeniem Ligi Konferencji Europy UEFA. Następna reforma rozgrywek miała miejsce w sezonie 2024/2025[4].
Faza kwalifikacyjna
edytujKwalifikacje do Ligi Europy UEFA podzielone są na cztery rundy. Drużyny w nich startujące rozgrywają spotkania w parach, na zasadach dwumeczu. Ogółem w fazie kwalifikacyjnej mogą wziąć udział 174 drużyny.
W pierwszej rundzie bierze udział 50 drużyn:
- 2 zdobywców pucharów z Andory i San Marino,
- 16 wicemistrzów krajów zajmujących miejsca 35–51 w rankingu UEFA[a],
- 29 trzecich drużyn z krajów zajmujących miejsca 22–51 w rankingu UEFA[a],
- 3 drużyny, które zwyciężyły rankingi fair-play w 3 pierwszych krajach rankingu fair-play UEFA.
W drugiej rundzie bierze udział 80 drużyn:
- 25 zwycięzców dwumeczów pierwszej rundy,
- 24 zdobywców pucharów krajów zajmujących miejsca 28–51 w rankingu UEFA,
- 16 wicemistrzów krajów zajmujących miejsca 19–34 w rankingu UEFA,
- 6 trzecich drużyn z krajów zajmujących miejsca 16–21 w rankingu UEFA,
- 6 czwartych drużyn z krajów zajmujących miejsca 10–15 w rankingu UEFA,
- 3 piąte drużyny krajów zajmujących miejsca 7–9 w rankingu UEFA.
W trzeciej rundzie bierze udział 70 drużyn:
- 40 zwycięzców dwumeczów drugiej rundy,
- 12 zdobywców pucharów krajów zajmujących miejsca 16–27 w rankingu UEFA,
- 3 wicemistrzów krajów zajmujących miejsca 16–18 w rankingu UEFA,
- 6 trzecich drużyn krajów zajmujących miejsca 10–15 w rankingu UEFA,
- 3 czwarte drużyny krajów zajmujących miejsca 7–9 w rankingu UEFA,
- 3 piąte drużyny krajów zajmujących miejsca 4–6 w rankingu UEFA,
- 3 szóste drużyny krajów zajmujących miejsca 1–3 w rankingu UEFA.
W rundzie play-off (czwartej rundzie) biorą udział 74 drużyny:
- 35 zwycięzców dwumeczów trzeciej rundy,
- 15 zdobywców pucharów krajów zajmujących miejsca 1–15 w rankingu UEFA,
- 3 trzecie drużyny krajów zajmujących miejsca 7–9 w rankingu UEFA,
- 3 czwarte drużyny krajów zajmujących miejsca 4–6 w rankingu UEFA,
- 3 piąte drużyny krajów zajmujących miejsca 1–3 w rankingu UEFA,
- 15 drużyn, które odpadły w trzeciej rundzie kwalifikacyjnej Ligi Mistrzów UEFA.
Faza grupowa
edytujW rundzie grupowej bierze udział 48 drużyn:
- 37 zwycięzców dwumeczów rundy play-off,
- 10 drużyn, które odpadły w rundzie play-off kwalifikacji Ligi Mistrzów UEFA,
- 1 drużyna, zwycięzca Ligi Konferencji Europy UEFA.
Są one dzielone na 12 grup po 4 drużyny, w których wszystkie zespoły rozgrywają między sobą po dwa mecze.
- od sezonu 2012/2013 decyzją Komitetu Centralnego UEFA, zdobywcy krajowych pucharów 6 najsilniejszych federacji (o ile nie zapewnili sobie udziału w Lidze Mistrzów UEFA) kwalifikują się do fazy grupowej bez eliminacji[b].
Faza pucharowa
edytujW pierwszej rundzie pucharowej biorą udział 32 drużyny:
- 24 zdobywców dwóch pierwszych miejsc w każdej z grup fazy grupowej Ligi Europa UEFA,
- 8 zdobywców trzecich miejsc w każdej z grup fazy grupowej Ligi Mistrzów UEFA.
Są one dzielone na 16 par, w których drużyny rozgrywają między sobą dwumecze. Zwycięzcy awansują do kolejnej rundy i konsekwentnie – przez ćwierćfinały i półfinały – do finału, rozgrywanego na wybranym przez UEFA stadionie.
Nagrody pieniężne
edytujPodobnie jak w Lidze Mistrzów UEFA, nagrody pieniężne otrzymane przez kluby są podzielone na stałe płatności oparte na uczestnictwie i wynikach oraz kwoty zmienne, które zależą od wartości ich rynku telewizyjnego.
W sezonie 2021–22 udział w fazie grupowej w Lidze Europy zapewnił wygraną podstawową w wysokości 3 630 000 euro. Zwycięstwo w grupie to 630 000 euro, a remis 210 000 euro. Ponadto każdy zwycięzca grupy zarabia 1 100 000 EUR, a każdy zdobywca drugiego miejsca 550 000 EUR. Dotarcie do fazy pucharowej pociąga za sobą dodatkowe premie: 500 000 € za rundę 32, 1 200 000 € za rundę 16, 1 800 000 € za ćwierćfinały i 2 800 000 € za półfinały. Przegrani finaliści otrzymują 4 600 000 euro, a mistrzowie 8 600 000 euro[5].
- Zakwalifikowany do fazy grupowej: 3 630 000 €
- Wygrany mecz w fazie grupowej: 630 000 €
- Mecz zremisowany w fazie grupowej: 210 000 €
- 1. miejsce w fazie grupowej: 1 100 000 €
- 2. miejsce w fazie grupowej: 550 000 €
- Play-offy rundy pucharowej: 500 000 €
- 1/8 finału: 1 200 000 €
- Ćwierćfinał: 1 800 000 €
- Półfinał: 2 800 000 €
- Drugie miejsce: 4 600 000 €
- Mistrz: 8 600 000 €
Liga Europy UEFA – reforma rozgrywek od sezonu 2024/2025
edytujOd sezonu 2024/2025 powiększono liczbę drużyn do 36, ponadto zrezygnowano z podziału na osiem grup. Obecnie wszystkie zespoły grają w jednej grupie (lidze), a każdy z nich ma do rozegrania osiem meczów z ośmioma różnymi rywalami.
Drużyny z miejsc 1-8 awansują bezpośrednio do 1/8 finału, drużyny z miejsc 9-24 rozegrają baraże o awans do 1/8 finału, a drużyny z miejsc 25-36 definitywnie odpadają z rozgrywek. Zrezygnowano ze spadków do Ligi Konferencji, które miały miejsce w latach 2020–2024, podobnie obecnie do Ligi Europy nie spadają zespoły z Ligi Mistrzów jak było wcześniej.
Faza pucharowa pozostała bez zmian[6].
Mecze finałowe
edytujOsiągnięcia według klubów
edytuj| Drużyna | Zwycięzca | Finalista | Zwycięzca (lata) | Finalista (lata) |
|---|---|---|---|---|
| Sevilla FC | 7 | 0 | 2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020, 2023 | – |
| Inter Mediolan | 3 | 2 | 1991, 1994, 1998 | 1997, 2020 |
| Liverpool F.C. | 3 | 1 | 1973, 1976, 2001 | 2016 |
| Juventus Turyn | 3 | 1 | 1977, 1990, 1993 | 1995 |
| Atlético Madryt | 3 | 0 | 2010, 2012, 2018 | – |
| Borussia Mönchengladbach | 2 | 2 | 1975, 1979 | 1973, 1980 |
| Tottenham Hotspur | 2 | 1 | 1972, 1984 | 1974 |
| Feyenoord Rotterdam | 2 | 0 | 1974, 2002 | – |
| Eintracht Frankfurt | 2 | 0 | 1980, 2022 | – |
| IFK Göteborg | 2 | 0 | 1982, 1987 | – |
| Real Madryt | 2 | 0 | 1985, 1986 | – |
| AC Parma | 2 | 0 | 1995, 1999 | – |
| FC Porto | 2 | 0 | 2003, 2011 | – |
| Chelsea F.C. | 2 | 0 | 2013, 2019 | – |
| RSC Anderlecht | 1 | 1 | 1983 | 1984 |
| Ajax Amsterdam | 1 | 1 | 1992 | 2017 |
| Manchester United | 1 | 1 | 2017 | 2021 |
| Bayer 04 Leverkusen | 1 | 1 | 1988 | 2024 |
| PSV Eindhoven | 1 | 0 | 1978 | – |
| Ipswich Town | 1 | 0 | 1981 | – |
| SSC Napoli | 1 | 0 | 1989 | – |
| Bayern Monachium | 1 | 0 | 1996 | – |
| Schalke 04 Gelsenkirchen | 1 | 0 | 1997 | – |
| Galatasaray SK | 1 | 0 | 2000 | – |
| Valencia CF | 1 | 0 | 2004 | – |
| CSKA Moskwa | 1 | 0 | 2005 | – |
| Zenit Petersburg | 1 | 0 | 2008 | – |
| Szachtar Donieck | 1 | 0 | 2009 | – |
| Villarreal CF | 1 | 0 | 2021 | – |
| Atalanta Bergamo | 1 | 0 | 2024 | – |
| Benfica Lizbona | 0 | 3 | – | 1983, 2013, 2014 |
| Olympique Marsylia | 0 | 3 | – | 1999, 2004, 2018 |
| Athletic Bilbao | 0 | 2 | – | 1977, 2012 |
| Espanyol Barcelona | 0 | 2 | – | 1988, 2007 |
| Borussia Dortmund | 0 | 2 | – | 1993, 2002 |
| Arsenal F.C. | 0 | 2 | – | 2000, 2019 |
| Rangers F.C. | 0 | 2 | – | 2008, 2022 |
| AS Roma | 0 | 2 | – | 1991, 2023 |
| Wolverhampton Wanderers | 0 | 1 | – | 1972 |
| Twente Enschede | 0 | 1 | – | 1975 |
| Club Brugge | 0 | 1 | – | 1976 |
| SC Bastia | 0 | 1 | – | 1978 |
| Crvena zvezda Belgrad | 0 | 1 | – | 1979 |
| AZ Alkmaar | 0 | 1 | – | 1981 |
| Hamburger SV | 0 | 1 | – | 1982 |
| Videoton Székesfehérvár | 0 | 1 | – | 1985 |
| 1. FC Köln | 0 | 1 | – | 1986 |
| Dundee United | 0 | 1 | – | 1987 |
| VfB Stuttgart | 0 | 1 | – | 1989 |
| ACF Fiorentina | 0 | 1 | – | 1990 |
| Torino FC | 0 | 1 | – | 1992 |
| Red Bull Salzburg | 0 | 1 | – | 1994 |
| Girondins Bordeaux | 0 | 1 | – | 1996 |
| Lazio Rzym | 0 | 1 | – | 1998 |
| Deportivo Alavés | 0 | 1 | – | 2001 |
| Celtic | 0 | 1 | – | 2003 |
| Sporting CP | 0 | 1 | – | 2005 |
| Middlesbrough F.C. | 0 | 1 | – | 2006 |
| Werder Brema | 0 | 1 | – | 2009 |
| Fulham F.C. | 0 | 1 | – | 2010 |
| SC Braga | 0 | 1 | – | 2011 |
| Dnipro Dniepropetrowsk | 0 | 1 | – | 2015 |
Osiągnięcia według państw
edytuj| Lp. | Kraj | Zwycięzca | Finalista |
|---|---|---|---|
| 1. | Hiszpania | 14 | 5 |
| 2. | Włochy | 10 | 8 |
| 3. | Anglia | 9 | 8 |
| 4. | Niemcy | 7 | 10 |
| 5. | Holandia | 4 | 3 |
| 6. | Portugalia | 2 | 5 |
| 7. | Rosja | 2 | 0 |
| Szwecja | 2 | 0 | |
| 9. | Belgia | 1 | 2 |
| 10. | Ukraina | 1 | 1 |
| 11. | Turcja | 1 | 0 |
| 12. | Francja | 0 | 5 |
| 13. | Szkocja | 0 | 4 |
| 14. | Austria | 0 | 1 |
| Jugosławia | 0 | 1 | |
| Węgry | 0 | 1 |
Prawa telewizyjne w Polsce
edytujPrawa telewizyjne do Ligi Europy i Ligi Konferencji UEFA posiada Polsat[7].
Zobacz też
edytuj- Superpuchar Europy UEFA
- Puchar Intertoto UEFA (Nieistniejący)
- Puchar Interkontynentalny (Nieistniejący)
- Puchar Zdobywców Pucharów (Nieistniejący)
- Puchar Miast Targowych (Nieistniejący)
- Współczynnik UEFA
Uwagi
edytuj- ↑ a b Z wyjątkiem Andory, Liechtensteinu i San Marino.
- ↑ Decyzja Komitetu Centralnego podczas posiedzenia w Mińsku, 5 października 2010.
- ↑ Pierwszy mecz finałowy został przerwany po 27 minutach i powtórzony następnego dnia.
- ↑ Od 1998 roku rozgrywano jeden mecz finałowy.
Przypisy
edytuj- ↑ UEFA Cup: All-time finals. UEFA, 2005-06-30. [dostęp 2009-05-24].
- ↑ Liga Europy UEFA zastąpi Puchar UEFA!. UEFA, 2008-09-26. [dostęp 2009-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-22)].
- ↑ UEFA: UEFA Cup to become UEFA Europa League. 2008-08-26. [dostęp 2010-05-25]. (ang.).
- ↑ Jan Sikorski, Zasady punktowania w europejskich pucharach od sezonu 2024/25 [online], Polska Piłka w Tabelach, 22 marca 2024 [dostęp 2024-09-09] (pol.).
- ↑ Europa League 2022/23 prize money: How much will the winners earn? | The Sun [online], thesun.co.uk [dostęp 2024-04-24] (ang.).
- ↑ Jan Sikorski, Zasady punktowania w europejskich pucharach od sezonu 2024/25 [online], Polska Piłka w Tabelach, 22 marca 2024 [dostęp 2024-09-09] (pol.).
- ↑ Polsat Sport Premium z nowymi prawami do transmisji w Polsce | Grupa Polsat Plus [online], grupapolsatplus.pl [dostęp 2024-10-10].
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia piłkarska FUJI, Katowice 1996-2003 (tom 18 Puchar UEFA; tom 23 Europejskie finały; tomy 26, 27, 29, 30 – Roczniki piłkarskie)
Linki zewnętrzne
edytuj- UEFA-COEFFICIENTS.COM Country Ranking and Europa League Statistics
- Puchar UEFA na oficjalnych stronach Europejskiej Federacji Piłkarskiej
- Wszystkie mecze w historii PEMK, PEZP i PUEFA
- Statystyki polskich klubów w Pucharze UEFA