Krzywczyce (Lwów)

Na zachód od Krzywczyc znajduje się góra Chomiec, która jest unikalnym reliktem flory „stepowej” i siedliskiem rzadkiej fauny bezkręgowców, stanowi najcenniejszy fragment Regionalnego Parku Krajobrazowego Zniesienie. Jest miejscem, gdzie ok. 100-200 tys. lat temu zatrzymało się zlodowacenie zwane ryskim. Z góry Chomiec wypływa potok Krzywczyca.

Nazwę Krzywczyc historycy wywodzą od okolicznych lasów na wzniesieniach tzw. Krzywego Lasu.

Po raz pierwszy kroniki wymieniają wieś Krzywczyce w 1447, ale ślady osadnictwa wskazują, że pierwsze siedziby ludzkie znajdowały się tu już w czasach przedchrześcijańskich. Podczas oblężeń Lwowa w 1648 i 1655 znajdował się tutaj obóz wojsk Bohdana Chmielnickiego. W 1830 powstała w Krzywczycach cukrownia, a w 1908 przez wieś wybudowano linię kolejową łączącą Podzamcze z dworcem w Łyczakowie. Podczas walk o Lwów w listopadzie 1918 wojska ukraińskie wycofujące się ze Lwowa kierowały się przez Krzywczyce, polskie wojsko zajęło wieś 22 listopada 1918. W 1925 Krzywczyce liczyły ok. 1 700 mieszkańców, w tym 71% Polaków^[1]. Rozporządzeniem z 11 kwietnia 1930 południowa część Krzywczyc została włączona do miasta, a zmiany wprowadzono w życie z dniem 1 kwietnia 1931^[2][3]. Rozpoczęto wówczas budowę kościoła pw. Podwyższenia Krzyża według projektu Wawrzyńca Dayczaka (obecnie cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny). W części przyłączonej do Lwowa wybudowano „Robotniczą Kolonię Krzywczyce” oraz osiedle willowe według projektu Tadeusza Wróbla, Leopolda Marcina Karasińskiego i Maksymiliana Koczura, które nazwano „Kolonią Profesorską”^[4]. Było to osiemdziesiąt domów dwurodzinnych, w których zamieszkali profesorowie i wykładowcy Uniwersytetu Lwowskiego. Według badań Wołodymyra Kubijowycza Krzyczyce Wielkie w 1939 zamieszkiwało 1560 osób, w tym 1320 Polaków, 160 Żydów i 80 Ukraińców.

Podczas okupacji hitlerowskiej ludność żydowska została skierowana do getta na Zamarstynowie i wymordowana. W 1942 wiejską część Krzywczyc Niemcy przyłączyli do Lwowa (dzielnica Weinberger), dwa lata później po wprowadzeniu administracji radzieckiej przywrócono poprzedni przebieg granic i wieś znalazła się w rejonie nowojaryczowskim.

W czasie okupacji niemieckiej mieszkające tutaj polskie rodziny Halickich i Niedziółków ukrywały Żydów. Po wojnie Instytut Jad Waszem uhonorował za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Mariana i Paulinę Halickich oraz Stanisława i Katarzynę Niedziółków i ich syna Władysława^[5][6].

W 1962 Krzywczyce znalazły się w rozszerzonych granicach Lwowa. Obecnie znajduje się tu fabryka świec i przetwórnia owoców, ponadto na terenie Krzywczyc zlokalizowano skansen „Szewczenkowski Gaj”.

• Cerkiew św. Ilji z 1698. wykopaliska archeologiczne w 1995 pokazały, że ok. XV-XVI wieku znajdowała się w tym miejscu murowana wieża obronna ochraniająca szlak kupiecki ze Lwowa na Wołyń. Miała kształt rotundy, jej fundamentów użyto jako podwalin pod budowę świątyni.
• Skansen „Szewczenkowski Gaj”

• Мельник Ігор. Львівські вулиці і кам’яниці, мури, закамарки, передмістя та інші особливості Королівського столичного міста Галичини – Львів: Центр Європи, 2008. ISBN 978-966-7022-79-2 (Igor Melnyk „Lwowskie ulice i kamienice, mury, zakamarki, przedmieścia i inne osobliwości Królewskiego stołecznego miasta Galicji”)

• Krzywczyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 802 .
• Strona o Krzywczycach „Кривчиці – Львів зсередини”