Kropka środkowa

Kropkę środkową zaczęli stosować Rzymianie jako znak interpunkcyjny służący do rozdzielania wyrazów. Zachowała się na papirusach z Herkulanum pisanych rzymską kurentą kapitalną z początku n.e. Pojawia się również na pompejańskich tabliczkach woskowych z lat 55–57 n.e. pisanych starszą kursywą rzymską. W I w n.e. stosowano ją powszechnie na rzymskich inskrypcjach nakamiennych^[2].

Znak był obecny również w łacinie średniowiecznej, w której bywał jedynym z używanych znaków przestankowych. Od niego pochodzi również sam termin interpunkcji (od łac. interpunctio^[3]), czyli dosłowne: wstawianie owych punktów w tekst.

Znak ten był podstawowo umieszczany w połowie wysokości łacińskiego pisma kapitalnego tzw. kapitale monumentalnej, a umieszczanie go na różnych wysokościach wiersza zmieniało jego znaczenie. Punkt postawiony u góry oznaczał koniec myśli lub przerwę dużą, pośrodku przerwę mniejszą, a u dołu, czyli w miejscu współczesnej kropki – przerwę mała.

Zanik punktu w piśmiennictwie polskim (zastąpionego przecinkiem, skośną kreską oraz kropką) miał miejsce w XVI wieku^[1].

Forma graficzna kropki środkowej przypominała trójkąt, grot strzały, kwadracik, romb lub ozdobny liść bluszczu, tzw. hederę. Niekiedy kropka środkowa była stosowana jako ornament do rozdzielania poszczególnych liter^[4].

Znaki podobne do kropki środkowej w zapisie unikodowym:

W matematyce i fizyce znak kropki środkowej stosuje się jako znak mnożenia np. x ∙ y lub jako symbol iloczynu skalarnego.

Iloczyn wektorowy zapisuje się stosując znaku obróconego krzyżyka (używanego też czasem do oznaczania mnożenia):

${\displaystyle {\vec {a}}\times {\vec {b}}}$ 

W unikodzie przewidziano dla iloczynu skalarnego adres U+2219 o nazwie BULLET OPERATOR (∙) punktor operator, stosowany też na oznaczanie relacji „AND” w logice.

W programach DTP i procesorach tekstu kropkę środkowa wykorzystuje się na oznaczania spacji w trybie podglądu niedrukowanych znaków.

W chemii kropkę środkową (w postaci U+2022) stosuje się do rozdzielenia części formuł w zapisie nieorganicznych soli uwodnionych np. bezwodny węglan sodu przyswajając wodę tworzy kolejno hydraty: jednowodny Na₂CO₃•H₂O, następnie siedmiowodny Na₂CO₃•7H₂O i ostatecznie trwały dziesięciowodny Na₂CO₃•10H₂O.

W leksykografii środkową kropkę stosowano zazwyczaj do oznaczania miejsc podziału np.:

do·ber·man, D. ~na, Ms. ~nie, lm M. ~ny.

Coraz częściej również wężyk zastępuje się kropką środkową (U+00B7)

do·ber·man, D·na, Ms·nie, lm M·ny.

W słownikach przygotowywanych do publikacji drukiem jak też w przeglądarkach internetowych zaleca się stosowanie znaku HYPHENATION POINT (‧) U+2027 punktu podziału, który oprócz graficznego oznaczenia potencjalnych miejsc podziału wyrazu (gdyż wizualnie sam glif jest identyczny jak kropka środkowa (U+00B7)), ma dodatkową funkcjonalność, dzięki której jeśli wypadnie na końcu wiersza to punkt podziału zostanie zamieniony na dywiz.

Przykład problemu składu z kropką środkową (U+00B7)

do·ber·-
man

lub

do·ber-
·man

rozwiązanie problemu z punktem podziału (U+2027)

do·ber-
man

Punkt podziału ułatwia skład komputerowych słowników itp., gdyż nie wymaga korekty wyrazów z zaznaczonymi punktami podziału, które na skutek justowania i dzielenia wyrazów zostały przeniesione do następnego wiersza. W niektórych przeglądarkach internetowych (np. Safari) taka funkcjonalność dla punktu podziału została również zaimplementowana.

• punktor – do wypunktowania wyrażeń umieszczonych w formie listy. W krojach OpenType punktor może mieć wiele glifów zdefiniowanych pod swoim adresem unikodowym. Zazwyczaj są to warianty hedery lub inne ozdobniki;

• kropka środkowa — zazwyczaj jako ozdobnik, separator, lub punkt podziału;
• w języku japońskim — separator dziesiętny w liczbach pisanych znakami kanji, np. 一・五四 (1,54).