Kraj ołomuniecki (cz. Olomoucký kraj) – region administracyjny w Czechach, odpowiednik polskiego województwa, położony w środkowej i północno-zachodniej części Moraw (większość terytorium), oraz w północno-zachodniej części czeskiego Górnego Śląska oraz skrawek Dolnego Śląska[a] (w tym cały powiat jesenicki). Na wschodzie sąsiaduje z krajem morawsko-śląskim, na południowym wschodzie z krajem zlińskim, na południowym zachodzie z krajem południowomorawskim, a na zachodzie z krajem pardubickim. Na północy graniczy z polskimi województwami dolnośląskim i opolskim.

Kraj ołomuniecki
Olomoucký kraj
kraj
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Czechy

Siedziba

Ołomuniec

Kod ISO 3166-2

CZ-OL

Hetman

Josef Suchánek

Powierzchnia

5 271,54 km²

Populacja (2020)
• liczba ludności


632 015[1]

• gęstość

119,9 os./km²

Tablice rejestracyjne

M

Szczegółowy podział administracyjny
Plan kraju ołomunieckiego
Liczba miast

27

Liczba miejscowości

397

Położenie na mapie Czech
Położenie na mapie
Strona internetowa

Warunki geograficzne

edytuj

Teren kraju ołomunieckiego opada od północy (pasmo Jesioników ze szczytem Pradziad 1492 m n.p.m.) ku południowi. W paśmie górskim Jesioników przebiega granica pomiędzy Morawą a Górnym Śląskiem. Zachód i południowy zachód to Wyżyna Czeskomorawska, na wschodniej granicy znajdują się Góry Odrzańskie. Południowo-wschodnia część to żyzna nizina.

Z północy na południe płynie rzeka Morawa, która odprowadza większość wód powierzchniowych województwa. Morawa jest dopływem Dunaju i należy do zlewni Morza Czarnego. Niewielki, północny fragment kraju odwadniany jest przez Odrę i należy do zlewni Morza Bałtyckiego.

Znajduje się tu najgłębsza przepaść w Czechach – przepaść Hranicka (minus 244,5 m). Interesującymi pod względem przyrodniczym są: dolina Morawy pomiędzy Mohelnicami a Ołomuńcem (CHKO Litovelské Pomoraví), parki przyrodnicze Sovinecko i Velký Kosíř. Jesioniki (w tym Góry Odrzańskie) porośnięte są gęstymi lasami przecinanymi wijącymi się strumieniami.

Podział administracyjny

edytuj

Poprzednio województwo podzielone było na powiaty:

Z początkiem 2003 r. urzędy powiatowe uległy likwidacji, choć sam podział administracyjny pozostał. Ich rolę przejęły urzędy gminne o rozszerzonych uprawnieniach. Poza wymienionymi dawnymi miastami powiatowymi mieszczą się one w miastach: Hranice, Konice, Lipník nad Bečvou, Litovel, Mohelnice, Šternberk, Uničov, Zábřeh.

Kraj składa się z 397 gmin, z tego 13 gmin o rozszerzonych uprawnieniach. Prawa miejskie ma 27 miast. Miastem głównym jest Ołomuniec. Ołomuniec jest także siedzibą archidiecezji.

Historia

edytuj

Kraj ołomuniecki powstał 1 stycznia 2000 r.

W przeszłości Ołomuniec rywalizował z Brnem o pierwszeństwo na Morawach. Już za panowania dynastii Przemyślidów Morawy były podzielone pomiędzy Ołomuniec, Brno i Znojmo. W późniejszych czasach Brno stało się siedzibą władz lokalnych, po czym Morawy podzielono na części administrowane przez Brno i Ołomuniec. Po reformie z 1948, na lata 1949-1960 powołano kraj ołomuniecki o terytorium znacznie większym od obecnego. W 1960 roku dokonano nowego podziału administracyjnego powołując kraje: północnomorawski, południowomorawski i wschodnioczeski. Ten stan trwał do 1999 r., kiedy to z części dawnych krajów południowomorawskiego i północnomorawskiego (będących odtąd jedynie okręgami terytorialnymi dla różnych instytucji państwowych, bez własnej administracji) utworzono kraj ołomuniecki.

Gospodarka

edytuj

Podstawą gospodarki województwa jest przemysł budowy maszyn, elektrotechniczny i budowy aparatury optycznej. Natomiast znaczenie rolnictwa stale się zmniejsza.

Komunikacja

edytuj

Z zachodu na wschód przebiega główny czeski szlak kolejowy z Pragi poprzez: Pardubice, Zábřeh, Ołomuniec, Przerów, Hranice i dalej przez rejon ostrawski na Słowację lub do Polski. Autostrada D46 łączy Ołomuniec z autostradą D1 w kierunku Brna. Połączenie szybkiego ruchu (autostrady D35 i D1) z Ostrawą jest w trakcie budowy. Po ukończeniu stanie się częścią zintegrowanego systemu drogowo-autostradowego kraju ołomunieckiego (IDSOK).

Szkolnictwo i nauka

edytuj

Ołomuniec jest siedzibą założonego w 1576 r., na bazie szkoły jezuickiej, Uniwersytetu Palackiego (cz. Univerzita Palackého).

  1. Okolice Javornika to południowo-wschodnia część dawnego Księstwa Nyskiego, które było księstwem dolnośląskim.

Przypisy

edytuj
  1. Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2020 [online] [dostęp 2021-03-29].