Kozłów (powiat garwoliński)
Kozłów – wieś sołecka[6] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie garwolińskim, w gminie Parysów[5]. Położona nad rzeką Rydnią (inna nazwa: Radunia).
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
08-441[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WG |
| SIMC |
0683677[5] |
Położenie na mapie gminy Parysów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu garwolińskiego  | |
 51°59′37″N 21°41′07″E/51,993611 21,685278[1]
| |
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego.
Na wschodnim skraju wsi przy drodze do Transboru, Gołych Łąk, Dębego Małego i Gozdu znajduje się średniowieczne grodzisko położone obok dawnego parku dworskiego z poł XIX wieku, Przez miejscowych nazywane "Górą Bony" lub "Kopcem Napoleona".
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Najświętszej Maryi Panny w Parysowie.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0683683 | Białynia | część wsi |
| 0683660 | Górki-Kolonia | część wsi |
| 0683690 | Henryków | część wsi |
| 0683708 | Józefina | część wsi |
Historia
edytujMiejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1440 r. 26 sierpnia 1526 r. otrzymała prawa miejskie nadane staraniem Marcina, Jana i Wiernosza Oborskich przez księżną Annę Mazowiecką. Po nieudanej lokacji, od 1576 r. ponownie wieś. W XVI wieku, równocześnie z lokacją miasta, na średniowiecznym kopcu wybudowano zamek dla rodziny Oborskich - Parysów. Został on zniszczony podczas potopu szwedzkiego. W latach 1526–1648 dobra Kozłowa, składały się z osady Kozłów oraz wsi: Górki i Gołe Łąki i liczyły 90 włók ziemi, były w posiadaniu rodziny Parysów, dziedziców pobliskiego miasteczka Parysowa. W roku 1660 przeszły na własność Stanisława Linkhausa. W 1730 r. Kozłów był własnością Generała Renarda, w ich posiadaniu pozostawał do 1749 r., kiedy przeszedł w ręce Franciszka Bielińskiego, marszałka wielkiego koronnego. W XVIII w. od rodziny Bielińskich, Kozłów drogą kupna przeszedł w ręce Jana Marszłkowskiego. W 1823 r. kupił osadę Leopold Stanisław Eysymontt, (1781-1852), major wojsk napoleońskich i Księstwa Warszawskiego, Od 1832 r. mieszkał on w Kozłowie. Osada pozostawała w posiadaniu jego spadkobierców do 1885 r. W 1827 r. Kozlów liczył 27 domów i 200 mieszkańców, w 1860 r. liczba domów zwiększyła się o jeden, a liczba mieszkańców wzrosła do 294 osób. W 1883 r. wieś liczyłą 24 gospodarstwa i 280 morgów ziemi. W 1921 r. w Kozlowie było 44 domy i 185 mieszkańców. Miejscowość nie została zbombardowana w 1939 roku przez Luftwaffe. W lipcu 1944 r. znajdowały się tu trzy stanowiska artylerii niemieckiej.
Etymologia
edytujNazwę zapisano po raz pierwszy w 1440 r. w Księdze Ziemi Czerskiej "Koszlowo". W 1480 r. "Coszlowo”, w 1526 r. - "Kosslow" w 1540 r. - "Coschov". W średniowieczu nazwa wykazywała niewielkie wahania językowe. Jest to nazwa patronimiczna związana z nazwiskiem – Kozieł szlachcica, który założył tu osadę lub pierwszymi osadnikami, którymi byli jeńcy tatarscy ubrani w kozie skóry – stąd skojarzenie z kozłami.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 60773
- ↑ Wieś Kozłów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-10-26], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-10-26].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 526 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
Bibliografia
edytuj- AGAD. Metryka Koronna sygn.: MK.42.73 Matricularum Regni Poloniae Summaria
- Gajowniczek Z., 1999. Historia miast miasteczek i osad w prawobrzeżnej części Ziemi Czerskiej. FPL, Latowicz.
- Chludziński T., Żmudziński T., 1966. Mazowsze południowo-wschodnie, Podlasie Zachodnie, Warszawa.
- Chludziński T., 1982. Dolina Świdra, Warszawa.
- Gieysztorowa J., 1967. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565, Warszawa.
- Pazyra S., 1959. Geneza i rozwój miast mazowieckich. Warszawa.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T,I-XIV, Warszawa, 1895.
- Wawrzyńczyk A., 1989. Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku, Warszawa.
Linki zewnętrzne
edytuj- Kozłów 2(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 560.