Kopalnie Ngwenya
Kopalnie Ngwenya (ang. Ngwenya Mines) – zespół kopalń znajdujący się w Dystrykcie Hhohho w północno-zachodniej części Eswatini (dawniej Suazi), uznawany za najstarszy ośrodek górniczy na świecie, w którym złoża rudy żelaza eksploatowane były już ponad 40 tys. lat temu[1].
Kopalnia Ngwenya w 2009 roku | |
Państwo | |
---|---|
Rodzaj | |
Położenie na mapie Eswatini | |
Położenie na mapie Afryki | |
26°11′52,0″S 31°01′53,0″E/-26,197778 31,031389 |
Od 2008 roku obiekt figuruje na eswatinijskiej liście informacyjnej – liście obiektów rozważanych do zgłoszenia na listę światowego dziedzictwa UNESCO, na którą kopalnie mogą zostać wpisane na podstawie kryterium kulturowego III[2].
Lokalizacja
edytujKompleks kopalń Ngwenya położony jest niedaleko miasta o tej samej nazwie, w pobliżu granicy z Republiką Południowej Afryki[1], na terenie rezerwatu przyrody Malolotja[2], na południowym zboczu góry Ngwenya – drugiego pod względem wysokości szczytu Eswatini, którego nazwa oznacza w języku suazi „krokodyl” i odnosi się do jego kształtu[3].
Historia
edytujBadania bryłek węgla drzewnego pozyskanych z tego terenu przeprowadzone metodą datowania radiowęglowego wykazały, że działalność wydobywcza koło Ngwenya prowadzona była już ok. 43 200 ± 1300 lat BP, co czyni ten obszar najstarszym ośrodkiem górniczym na świecie[2]. Istnieją też dane wskazujące, że początki górnictwa na tym obszarze mogą być jeszcze wcześniejsze, sięgające lat 70 000–120 000 BP[1].
Pierwotnie, w środkowej epoce kamienia do ok. 23 000 p.n.e., w rejonie Ngwenya wydobywano czerwoną ochrę służącą jako kosmetyk oraz do wytwarzania barwników zwanych libovu i ludumane, używanych w praktykach rytualnych oraz do tworzenia malowideł naskalnych[1][2]. Surowiec ten występował w złożu wysokiej jakości błyszczącego hematytu, wykształconego w postaci drobno- i grubokrystalicznej (spekularyt )[1]. Wyrobiskiem, które zachowało się z tego okresu, jest tzw. Grota Lwa (ang. Lion Cavern), która ma postać płytkiej, wydrążonej w skale komory o głębokości ok. 9 m i wysokości ok. 6 m[1][3]. Według szacunków, w czasach prehistorycznych wydobyto w niej ok. 1200 ton surowca[1].
Z tego okresu pochodzą liczne znaleziska archeologiczne, obejmujące narzędzia górnicze wykonane z dolerytu – toporki, młotki i kilofy[1][2]. Ślady eksploatacji wyrobisk w Ngwenya pochodzą również z ok. 2000 p.n.e., z przełomu er oraz z V wieku n.e.[1] Ok. 400 roku n.e. z obszarów położonych na północnym brzegu rzeki Limpopo na te tereny przybyli przedstawiciele rolniczo-pasterskich ludów Bantu[2][1]. Również oni wydobywali tu rudy żelaza, wytapiali je oraz handlowali otrzymanym żelazem w całej okolicy[2].
Przeprowadzone w 1957 roku badania geologiczne wykazały występowanie w masywie Ngwenya złoża rudy żelaza wielkości ok. 30 mln ton i o średniej zawartości żelaza metalicznego wynoszącej 60%[4]. W 1964 roku rozpoczęto jego eksploatację, uruchamiając wielką kopalnię odkrywkową, która przyczyniła się do gospodarczego rozwoju kraju[2]. Wybudowano m.in. sieci elektroenergetyczne, strefę przemysłową w mieście Matsapha oraz linię kolejową łączącą kopalnię z portem w Lourenço Marques (współcześnie stolica Mozambiku, Maputo)[5], skąd surowiec eksportowany był do Japonii[4][2]. W 1977[1][2] lub 1979[1] roku zakład zakończył swoją działalność, pozostawiając po sobie częściowo zalany kamieniołom[3].
W 2005 roku oddano do użytku centrum turystyczne gromadzące i prezentujące związane z kopalnią eksponaty, w tym m.in. próbki minerałów czy archiwalne fotografie. W 2018 roku budynek wraz ze zbiorami doszczętnie spłonął[3].
W latach 2011–2014 indyjska firma Salgaocar prowadziła wydobycie żelaza w Ngwyenya, co doprowadziło do zanieczyszczenia źródeł wody pitnej dla mieszkańców stolicy kraju, Mbabane[6][7]. Udowodnione zostały przypadki korupcji w celu uzyskania koncesji oraz naciski ze strony władcy kraju, Mswatiego III, na instytucje zajmujące się ochroną środowiska w Suazi[6]. Zagrożeniem dla kopalń oraz otaczającego je rezerwatu (w którym występuje m.in. endemiczny storczyk Disa intermedia[6]) pozostają plany króla oraz rządu dotyczące wznowienia wydobycia w Ngwenya[2][7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Paweł P. Zagożdżon (red.). Spojrzenie w przeszłość. Historyczne górnictwo w świecie. Najstarsze kopalnie świata. „Hereditas Minariorum”. III, s. 168–171, 2016. Politechnika Wrocławska, Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii. ISSN 2450-4114. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k UNESCO World Heritage Centre, Ngwenya Mines [online], whc.unesco.org, 31 grudnia 2008 [dostęp 2024-02-15] (ang.).
- ↑ a b c d Ngwenya Mine & Lion Cavern | The Kingdom of Eswatini (Swaziland) [online], The Kingdom of Eswatini [dostęp 2024-02-15] (ang.).
- ↑ a b Bill Baird , Ancient mining in Swaziland, „The Edinburgh Geologist, Issue no. 42”, Edinburgh Geological Society [dostęp 2024-02-16] .
- ↑ Railways in Eswatini [online], www.sinfin.net [dostęp 2024-02-16] .
- ↑ a b c Nellie Bowles , Swaziland’s Ngwenya mine extracts its ore and exacts its price [online], The Mail & Guardian, 31 sierpnia 2012 [dostęp 2024-02-16] (ang.).
- ↑ a b Zwelakhe Moahloli , Ngwenya iron ore mine to reopen [online], Times Of Swaziland, 20 stycznia 2018 [dostęp 2024-02-16] (ang.).