Konstanty Plisowski

Urodził się w Nowosiółce, w ówczesnym powiecie bałckim guberni podolskiej, w rodzinie Karola i Marii Ambrożyny z Hołubów^[2] jako ich trzynaste dziecko^[1]. Pochodził ze szlacheckiej rodziny herbu Odrowąż^[3]. Absolwent Korpusu Kadetów w Odessie^[1]. W 1911 rozpoczął służbę w Armii Imperium Rosyjskiego. W czasie I wojny światowej walczył na froncie austriackim. Dowodził szwadronem w 12 Achtyrskim pułku huzarów. W kwietniu 1916 roku awansował na stopień sztabsrotmistrza^[4].

W okresie od 23 stycznia do 2 marca 1918, na czele szwadronu złożonego z Polaków – żołnierzy 12 Dywizji Kawalerii, odbył 1400 kilometrowy marsz z Odessy do Twierdzy Bobrujsk. Tam objął dowództwo 4 szwadronu 3 pułku ułanów. 3 lipca 1918, po rozformowaniu pułku, razem z bratem Kazimierzem udał się na Kubań. Tam 8 września 1918 objął dowództwo dywizjonu 1 Dywizji Jazdy przy 4 Dywizji Strzelców Polskich. W trzeciej dekadzie stycznia 1919 w Odessie objął dowództwo pułku ułanów 1 Dywizji Jazdy. Oddział liczył 98 oficerów oraz 530 podoficerów i ułanów w czterech szwadronach liniowych, szwadronie karabinów maszynowych i plutonie łączności. 1 szwadron pułku walczył u boku wojsk francuskich, greckich i „białych” rosyjskich z bolszewikami w okolicach Odessy i pod Tyraspolem. W kwietniu siły koalicyjne opuściły Odessę, odchodząc do Besarabii w Rumunii. Polacy osłaniali odwrót sojuszników, a pułk ułanów przekroczył graniczny Dniestr jako ostatni. Po dwumiesięcznym pobycie w Besarabii 15 czerwca 1919 roku niedaleko Śniatynia pułk ułanów pod komendą Plisowskiego przekroczył granicę rumuńską i przybył do Polski.

Brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej. 11 lipca 1919 roku dowodził szarżą pod Jazłowcem. 12 sierpnia jego oddział przemianowany został na 14 pułk Ułanów Jazłowieckich. 22 sierpnia 1919 roku Naczelny Wódz mianował go z dniem 1 sierpnia 1919 roku pułkownikiem „za wybitne czyny w czasie ostatnich akcji na froncie”^[5]. W wojnie 1920 dowodził 4. i 6 Brygadą Jazdy – jako pierwszy jej dowódca. W czasie swojej wieloletniej służby wojskowej zajmował szereg stanowisk dowódczych, sztabowych – będąc też wykładowcą i teoretykiem myśli wojskowej. 29 listopada 1927 roku został zwolniony ze stanowiska dowódcy 6 Samodzielnej Brygady Kawalerii w Stanisławowie i wyznaczony na stanowisko dowódcy 5 Samodzielnej Brygady Kawalerii w Krakowie^[6].

1 stycznia 1929 Prezydent RP Ignacy Mościcki nadał mu stopień generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku i 6. lokatą w korpusie generałów^[7]. 31 marca 1930 został zwolniony ze stanowiska dowódcy 5 Samodzielnej Brygady Kawalerii „z równoczesnym oddaniem do dyspozycji ministra spraw wojskowych i zachowaniem dotychczasowego dodatku służbowego”^[8]. Z dniem 31 grudnia 1930 został przeniesiony w stan spoczynku^[9].

Dowodził obroną Twierdzy Brzeskiej w 1939. Po opuszczeniu twierdzy w nocy z 16 na 17 września, poprowadził swój oddział do zgrupowania Franciszka Kleeberga. Sam objął funkcję zastępcy Grupy Operacyjnej Kawalerii Władysława Andersa. W dniach 24-28 września dowodził Nowogródzką Brygadą Kawalerii, która przebijając się na południe, staczała walki tak z Niemcami, jak i Sowietami. 28 września dostał się do niewoli radzieckiej i wkrótce potem odstawiono go do obozu jenieckiego w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany w Charkowie przez NKWD i pogrzebany w Piatichatkach^[10], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie^[11]. Figuruje na Liście straceń nr 2585^[12]. Jego grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B II 30-2-19).

Własnej rodziny nie założył. Jego młodszym bratem był Kazimierz Plisowski (1896-1963), pułkownik kawalerii Wojska Polskiego.

Konstanty Plisowski został uhonorowany inskrypcją na tablicy pamiątkowej ku czci 14 pułku ułanów jazłowieckich, ustanowionej w kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie.

Decyzją Nr 38/MON Ministra Obrony Narodowej z 20 marca 1996 6 Brygada Kawalerii Pancernej otrzymała jego imię.

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała dywizji^[13][14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[15].

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 148 – za kampanię wrześniową^[16]
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1921)^[17][18]
• Krzyż Niepodległości (23 grudnia 1933)^[19]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[17]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[17]
• Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921)^[17][20]
• Krzyż Wojenny (Francja)^[17]
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja)^[17]
• Order Świętego Włodzimierza 4 klasy z mieczami i kokardą (Imperium Rosyjskie, 1914)^[21]
• Order Świętej Anny 2 klasy z mieczami (Imperium Rosyjskie, 1916)^[4]
• Medal Zwycięstwa (międzysojuszniczych)^[17]

• awanse generalskie oficerów II Rzeczypospolitej Polskiej z 2007
• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie

• Mieczysław Wrzosek, Plisowski (Odrowąż-Plisowski) Konstanty w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXVI, Warszawa-Kraków-Wrocław-Gdańsk 1981, s. 741-742, wersja elektroniczna IPSB
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• CezaryC. Leżeński CezaryC., LesławL. Kukawski LesławL., O kawalerii polskiej XX wieku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, ISBN 978-83-04-03364-1 .
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
• Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r.. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.