Kolonowskie

Kolonowskie leży na Nizinie Śląskiej, blisko granicy z Wyżyną Śląską. Przez Kolonowskie przebiega droga wojewódzka nr 463 oraz linia kolejowa nr 144 Opole – Tarnowskie Góry, na której funkcjonuje przystanek Kolonowskie.

Przez miejscowość przepływa rzeka Mała Panew oraz jej dopływ Bziniczka uchodząca do Małej Panwi w Kolonowskiem.

W okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945, miejscowość nosiła nazwę Grafenweiler^[4].

Na terenie Kolonowskiego działają m.in.: ośrodek zdrowia, placówki handlowe i zakłady rzemieślnicze, biblioteka publiczna, przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum, Miejsko-Gminne Centrum Kulturalno-Sportowe wraz z boiskiem, kręgielnia, klub piłkarski KS Unia Kolonowskie, jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, koło Mniejszości Niemieckiej, orkiestra dęta, koło Polskiego Związku Wędkarskiego, koła łowieckie „Leśnik” i „Daniel”, oddział Polskiego Związku Hodowców Gołębi Pocztowych, Rodzina Kolpinga, Caritas parafialny i koło przyjaciół Hochdahl–Cergy–Kolonowskie.

W roku 1780 właściciel ziem hrabia Filip Colonna zlecił wybudowanie huty wraz z wielkim piecem nad rzeką Brzinitzka (Bziniczka), będącej prawym dopływem rzeki Malapane (Mała Panew). Datę tę uważa się za początek istnienia Kolonowskiego^[5]. Powstała osada była jedną z wielu wzdłuż biegu Małej Panwi. Innymi założonymi przez Colonnę były m.in. Haraszowskie, Spórok, Fosowskie i Świerkle^[6].

Wokół huty powstała mała osada robotnicza, która w roku 1797 przyjęła nazwę Colonnowska, od nazwiska swojego założyciela. Wybudowany kanał hutniczy łączył huty w Zawadzki (Zawadzkie), Colonnowska (Kolonowskie) i Vossowska (Fosowskie). Rzeka służyła natomiast do transportu towarów do Deschowitz (Zdzieszowice), gdzie przeładowywano towar i transportowano dalej Odrą. W roku 1805 powstał drugi wielki piec. W 1854 roku otwarto linię kolejową z Opola do Tarnowskich Gór^[7]. Po śmierci hrabiego majątek po nim odziedziczył Andreas Maria Graf von Renard, który przyczynił się do dalszej rozbudowy zakładów. Mimo wielkich starań zakłady w Colonnowska coraz bardziej traciły na znaczeniu. W 1921 roku zamknięto hutę, a w 1926 odlewnię^[7]. Budynki huty wyburzono, pozostał jedynie budynek dawnego jej biura, istniejący do dziś^[8].

W 1880 roku ruszyła nasycalnia drewna, obecnie: Kopgard Sp. z o.o. W 1907 roku, nowy właściciel ziemski, książę Christian Ernst zu Stolberg-Wernigerode wydał zlecenie na budowę fabryki kartonów (Kartonagenfabrik), istniejącej do dzisiaj pod nazwą Packprofil Sp. z o.o. J.V. Produkcja ruszyła w 1908 roku^[9].

W 1933 roku została wybudowana kaplica i Kolonowskie odłączyło się od parafii Staniszcze Wielkie. W 1942 roku Kolonowskie stało się samodzielną parafią, a kościół pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny został wybudowany po wojnie i konsekrowany w roku 1954^[10].

W 1973 roku Kolonowskie otrzymało prawa miejskie. W granice miasta włączono wówczas osiedla Haraszowskie, Bendawice i Fosowskie^[7].

• Piramida wieku mieszkańców Kolonowskiego w 2014 roku^[1].

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest dom – biura huty, ul. Leśna 8, drewniany, z k. XVIII w.^[11] W budynku tym znajduje się Izba Regionalna Historii Lokalnej w Kolonowskiem.

Gmina Kolonowskie

• Vossowska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 9 .
• Brzynicka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 429 .